Sosyal Bilimlerde Temel Kavramlar

Yanıt Açıklaması: Ralf Dahrendorf klasik dönemde bulunan dört temel kurucudan değildir.

Yanıt Açıklaması: Faşizm, kitle mobilizasyonuna özel önem veren belli bir ulus ya da ırkın üstünlüğünü vurgulayan, devleti öne çıkaran otoriter bir 20. Yüzyıl ideolojisidir. Düşünceden ziyade eylemi vurgulayan faşistler, sistematik bir ideolojik çerçeve kaygısı duymamıştır. Faşizm kendisini daha çok karşı olduğu şeyle tanımlamaya çalışan bir ideolojidir. Bu noktada, liberal değerler, demokrasi ve Aydınlanma düşüncesi karşıtlığı öne çıkar (Hoffman ve Graham, 2009: 287-9).

Yanıt Açıklaması: Charles Darwin’in düşüncesini sosyal bilimlere, toplum alanına uyarlamaya çalışan Herbert Spencer (1820-1903) organizmacı toplum anlayışlarının örnek temsilcisi olarak görülebilir. Spencer, Sosyal Darwinist bir bakış açısıyla toplumların tıpkı doğa gibi doğal ayıklanma, hayatta kalma ve adaptasyon süreciyle ilişkili belirli temel yasalar’a göre geliştiklerini öne sürer. Sorunun doğru yanıtı E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Karl Marx (1818-1883) sosyalizmin tarihinde bir dönüm noktasıdır. Marx, etkileyici bir kapitalizm eleştirisiyle birlikte sosyalizmin kapitalizmin krizlerinin kaçınılmaz bir neticesi olarak kurulabileceğini ileri sürmüştür.

Yanıt Açıklaması: Marx'a göre eşitsizlik toplumda birbiriyle zıt ve çelişkili çıkarlara sahip iki sosyal sınıf arasındaki kutuplaşmaya dayalı olarak oluşur.

Yanıt Açıklaması: Esnek üretim, stok fazlalığını kaldırır ve kaliteyi ön planda tutar. Dolayısıyla çalışanlarının çok yetenekli olmasına dikkat eder. Ücretlendirme ise kısmen performansa bağlıdır.

Yanıt Açıklaması: Wright farklı sınıfları aralarındaki üretim, kontrol ve mülkiyet, otorite ve sömürü ilişkilerine göre tanımlayarak Amerika için bir sınıf haritası ortaya çıkarmakta ve bu kriterlerle her ülke için benzer bir çalışmanın yapılabileceğini savunmaktadır. Wright, Marx'ın sınıf kuramını modern topluma uyarlarken ortaya çıkan ara katmanları Marx'tan farklı olarak bir sınıf olarak görmektedir.

Yanıt Açıklaması: İlk kez Manuel Castells tarafından 90’lı yıllarda geliştirilen kavram, 20. yüzyılın sonlarında enformasyon ve iletişim teknolojileri alanında yaşanan radikal gelişmeleri ve bu gelişmelerin yarattığı toplum modelini tanımlamak amacıyla kullanılıyor.

Yanıt Açıklaması: Bu kavram deregülasyondur

Yanıt Açıklaması: Talepteki farklılaşmalar göz önünde bulundurularak ve teknoloji etkin kullanılarak yapılan üretim şekline esnek üretim denilmektedir. Esnek üretim biçiminde işin örgütlenmesinin geçmişten farklı olarak köklü bir değişime uğradığı görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Karl Marx (1818-1881), toplumu ve toplumsal süreçleri açıklamaya çalışırken hareket noktası olarak gündelik etkinliklerimizi, geçimimizi sağlama, besinler yetiştirme ve mamul mallar üretme biçimlerimizi alır. Toplumu bir organizmadan daha çok “kompleks bir düzenleme” olarak gören Marx, bu yapının ekonomik temelinin diğerlerinden daha önemli olduğunu düşünür. Sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Sosyal sınıflar diğer tüm toplumsal tabakalaşma sistemlerinden farklı olarak kişinin içine doğduğu mevkiyi/statüyü değiştirebilme özelliğine sahip olduğu, bunu da kendi yetenekleri ve kazanımları ile yapabileceği için değişme ve dinamizme en açık sistem olarak tanımlanır. Sosyal sınıf kavramı sosyolojik çalışmalarda çok çeşitli kuramlarla açıklanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Weber'in eğilimi rasyonelleşme eğilimi taşımaktadır. Bu durumu seçenekler arasında yalnızca hesaplı düşünce karşılamaktadır. Sorunun doğru yanıtı D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Baskı grupları belli kesim ya da grupların taleplerini siyasal alana taşımayı amaçlayan genellikle sınırlı üye sayısına sahip örgütlerden oluşan siyasi aktörler olarak tanımlanabilirler. Ancak şekli olarak örgütlenmemiş daha çok klik hüviyetini taşıyan baskı grupları da söz konusu olabilir Baskı gruplarının amacı iktidara gelmek değil, kendilerini ilgilendiren konularda iktidardakileri etkilemeye çalışmaktır. Eğer toplumlar çok farklı siyasi, ekonomik, kültürel çıkarları bünyelerinde barındırıyorlarsa bu farklı çıkarların da temsil edilmeleri gözlenilir. Siyasi partiler bu temsil için çoğu zaman yeterli olmazlar. Burada devreye baskı grupları girer.

Yanıt Açıklaması: Toplum organik bir oluşumdan ziyade bir mekanizmadır görüşü Herbert Spencer'a ait değildir.

Yanıt Açıklaması: Marx’a göre eşitsizlik toplumda birbiriyle zıt ve çelişkili çıkarlara sahip iki sosyal sınıf arasındaki kutuplaşmaya dayalı olarak oluşur. Öte yandan, Marx’a göre sınıf eşitsizliğinin oluşması toplumdaki sınıflar mücadelesi içinde anlaşılmalıdır. Ayrıca sınıflar kendi çıkarları için diğer sınıflara karşı mücadele verirken tarihi oluşturan tarihsel aktörlerdir. Marx’a göre sosyal sınıflar basitçe gelir farklılıklarına, meslek gruplarına, veya prestij farklılaşmasına göre tanımlanmazlar. Tabakalaşma yazınında sık kullanılan “üst sınıf”, “orta sınıf” ve “alt sınıf” kavramları Marx’ın sı- nıf tanımı dışındadır. Bu tür tanımlar sadece bir tür kategorileştirmedir. Hâlbuki Marx’ın tanımladığı sosyal sınıflar sosyal ve ekonomik yapıda iş bölümündeki eşitsizliklere dayalı oluşan gerçek sınıflardır. Marx “gerçek sınıflar” derken her sınıfın kendi şartlarında bizzat yaşadığı deneyimleri kastetmektedir... Weber’le Marx arasında iki temel fark vardır. Birincisi, Weber’de sosyal sınıfların çoğunlukla ekonomik temeller üzerinden belirlendiğini kabul etmekle beraber, ekonomik faktörlerin sadece üretim araçlarına uzaklık üzerinden değil, vasıflılık derecesi, kişiler arasındaki bilgi beceri farklılaşması gibi çok çeşitli faktörlere göre de belirlendiğini söylemektedir. İkincisi ise Weber sosyal sınıfları tabakalaşmanın sadece bir boyutu olarak görür. Dolayısıyla Weber’in toplumsal tabakalaşma kuramı üç boyut üzerinden tanımlanmaktadır (Bendix ve Lipset,1967; Gerth ve Mills,1948).

Yanıt Açıklaması: Siyasi fetih ve kâr amacıyla ortaya çıkan küreselleşme Batılı devletlerin Avrupa dışında kalan diğer bölgelere ulaşma isteği ile 17. Yüzyıldan itibaren hızlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Enformasyon toplumunda zenginliğin kaynağı beden işçisi olmayanların yani bilgi işçilerinin veriminin artırılmasından geçecektir.

Yanıt Açıklaması: Bu yaklaşım Liberalci-çoğulcu yaklaşımdır

Yanıt Açıklaması: Toplumsallaşma, bireyin topluluğun değerlerini ve normlarını öğrenme ve içselleştirme sürecidir.