Sosyolojiye Giriş

Yanıt Açıklaması: Spencer’ın evrim hakkındaki görüşleri Darwin’in evrim anlayışından etkilenmiştir. Darwin’in doğal seleksiyon fikrini de benimseyen Spencer, bu fikri topluma uygulayarak bir toplumsal seleksiyon anlayışı ortaya koymuş ve geliştirdiği bu teori Sosyal Darwinizm olarak adlandırılmıştır. Doğru yanıt D

Yanıt Açıklaması: Laisizm din ile siyaset arasında kesin bir ayırım yapan ve toplumda dinin sınırlı bir rol oynadığını savunan bir doktrindir. Laiklik için kıstas olarak din ve devletin ayrılmış olması yetmez, dinin siyaset alanından tamamen çekilmiş olması, politika unsuru olarak var edilmemesi gerekir. Laiklikten politik bir ilkeyi anlamalıyız, bir süreci değil; sekülerleşmeden en önemli farkı tarih dışı bir kavram oluşudur. Laikleştirme terimi kilise tarafından ruhbanlığı herhangi bir sebepten elinden alınacak din adamları için kullanılır. İngilizcede “lay” ve “secular” eşanlamlı kullanılır ancak bu iki kavram çok farklı kaynaklardan gelir. Bu yüzden din sosyolojisi “laiklik” ve “sekülerlik” kavramlarını birbirinin yerine kullanmaz.

Yanıt Açıklaması: Klasik elit teorilerinden farklı bir elit teorisi ortaya koyan ve bu düşüncelerini “İktidar Seçkinleri” adlı çalışmasında ifade eden düşünür C. Wright Mills’tir. Bu çalışmasında Mills, iktidar elitlerinin “stratejik kumanda mevkilerini” işgal edenlerden oluştuğunu vurgulamakta ve Amerika Birleşik Devletleri’ni analiz ederek siyasal elitler, askeri elitler ve büyük şirket yöneticileri olmak üzere üç elit grubun varlığından söz etmektedir. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Sağduyu ile sosyolojinin insan deneyimlerini ele alışları arasındaki fark, konuyu ele alış biçiminden ve bakış açısından kaynaklanır. Bu farklılıkları dört başlıkta özetlemek mümkündür. Sistemli gözlemlere dayanma ve sorumlu konuşma, yargı oluşturmak için materyalin çıkarıldığı alanın büyüklüğü, insan gerçekliğine anlam verme biçimi, bildik olanı bilmedikleştirme. Dolayısıyla seçeneklerin hepsi doğrudur. Doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Peki, tüm bu karmaşa ve belirsizliğe rağmen kültür denince genel olarak ne anlamamız gerekiyor? Kavrama ilişkin çeşitli yaklaşımlar ve çok sayıda farklı tanım olduğu hâlde, Parekh’in (2000:184) kültür tanımı bu aşamada bizim için yararlıdır: “Kültür, tarih içerisinde yaratılan bir anlam ve önem sistemi, ya da başka bir deyişle, bir grup insanın bireysel ve toplu yaşamlarını anlamada, düzenlemede ve yapılandırmada kullandıkları bir inançlar ve adetler sistemidir. İnsan yaşamını anlamanın ve düzenlemenin bir yoludur.” Yazar, kültürümüzün yaşamlarımıza tutarlılık verdiğini, bize dünyaya anlam vermemiz için gereken kaynakları sağladığını, değerleri ve ideallerinin bize ilham vererek ahlaki pusulamız şeklinde yaşamda bize rehberlik ettiğini de ayrıca vurgular. Doğru seçenek E'dir.

Yanıt Açıklaması: İşlevselciliğe karşıt olarak geliştirilen yaklaşım Marksist yaklaşımdır.

Yanıt Açıklaması: Devlet; liberal teorisyenlere göre işlevsel olarak, Marksist teorisyenlere göre sınıfsal temelli olarak açıklansa da her iki yaklaşıma göre de devlet evrimci bir bakış açısı içinde avcı-toplayıcı toplumdan tarım toplumuna geçişle birlikte kan bağına dayanan akrabalık ilişkilerinin ortaya çıkması ve kabile hayatının yaygınlık kazanması ile zaman içinde karmaşıklaşan toplumsal ilişkilerin düzenlenmesi ihtiyacından doğmuştur. Buna göre devlet “amacı, toplumsal düzenin, adaletin ve toplumun iyiliğinin sağlanması olan; belli bir toprak parçası (ülke) üzerinde yerleşmiş bir insan topluluğuna (halka) dayanan ve bu topraklar üzerinde bulunan herşey üzerinde nihai meşru kontrole (otoriteye) sahip; siyasal bir örgütle (hükümet) donanmış bir organizasyondur. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Yirminci yüzyılda ailede nicel ve nitel değişimlerin yaşandığı, insanların aileye ve evliliğe verdikleri anlamın değişmeye başladığı, aile ideolojisinde vurgulanana tipik aile dışındaki ailelerin artmaya başladığı ve boşanma oranlarının yükseldiği görülmektedir. Batı toplumlarında aile yaşamındaki değişimler şu şekilde özetlenebilir: Akrabaların etkisinin ve geniş ailelerin azalması, Hane büyüklüğünün azalması, Kadın ve çocuk haklarında gelişmeler, Alternatif aile modellerinde artış, Evlilik dışı doğumlarda artış, Tek ebeveynli ailelerde artış, Evliliğin ve ebeveynliğin anlamının değişmesi, Boşanma oranlarında artış.

Yanıt Açıklaması: Durkheim’in sapmaya ilişkin görüşleri şöyledir: Suç  ve sapma modern  yaşamın normal ve kaçınılamaz bir boyutudur. Suç işlevsel de olabilir. Sapma toplumda yeni düşünceler ve meydan okumalar yaratarak yenilikçi bir güç haline gelir böylece değişiklik yaratır. Bütün        toplumsal değişmeler bir çeşit sapmayla başlar, değişimlere bağlı olarak dünün sapması bugün normale dönüşebilir. Suç bütün   toplumlarda    görülür, sanayileşmiş, ileri ülkelerde ise daha fazla görülür. Dolayısıyla doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Weber çalışmasının başında her ne kadar Kalvenizm ve kapitalizm arasında doğrudan bir sebep sonuç ilişkisi kurmadıysa da modern kapitalizmin gereksinim duyduğu etiği “dürüstlük, dakiklik, çalışkanlık, tutumluluk ve sınırlama” olarak ortaya koyar.

Yanıt Açıklaması: Antizipatorik sosyalleşme; bir grubun üyesi olmayan fakat o gruba girmek isteyen bireylerin o gruptaki değerleri, kuralları, öğrenmesi ve benimsemesi olarak ifade edilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Aile baskısı bireylerde stres veya yetersizlik hissi yaratabilir, depresyona, hatta intihara neden olabilir. Bu baskı her zaman kaba kuvvet ve sınırlama şeklinde görülmez, örneğin bir sınavı kazanamadığı için kendine zarar veren bir genç aslında ailesinin kendisinden beklentilerini karşılayamadığını düşünmekte ve bu nedenle gerilim yaşamaktadır. Baskı, ailenin değerlerinin aşırı derecede içselleştirilmesinden ve bireyin kendi değerlerinin kaybolmasından doğar. Basında pek çok şiddet veya intihar haberi “aile baskısına dayanamayıp…” diye başalar. Ailenin yapısallığı ve nexusun yoğunluğu karşısında çaresiz olan bireyler baskıdan kaçmaya çalışırlar.

Yanıt Açıklaması: Spencer'a göre toplumda da güçlü olanlar hayatta kalmalı, zayıf olanlar elenmelidir. Yapay müdahalelerle korunmasalar elenecek olan bu üyelerin hayatta kalması evrimin doğal akışını bozduğu için gelecek nesillerin mükemmelliğe ulaşmasını engelleyecek, toplumun ahlaki ve entelektüel standartlarının düşmesine neden olacaktır. Spencer'ın teorisi ırkçı politik görüşlerin temsilcileri tarafından benimsenerek bazı ırkların veya ulusların diğerlerinden daha üstün olduğu yönündeki iddiaları ve toplumdaki yoksul, hasta, suçlu ve engellileri dış- lamaya yönelik politikaları desteklemek amacıyla 1920'ler ve 1930'lar boyunca kullanılmış, ancak ırk ayrımına dayanan toplumların tarihsel olarak çökmesiyle beraber teorinin kendisi de gücünü ve etkisini kaybetmiştir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Folk kültür ya da Halk kültürü

Yanıt Açıklaması: Seküler kavramına tam bir Türkçe karşılık bulmak güçtür; genelde sekülerleşme karşılığı olarak kullanılan “çağdaşlaşma” kavramı, bu kavramın bazı anlamlarına karşılık gelir ama “dindışı” anlamına karşılık gelmez. Bu aşamada, seküler karşılığı olarak, “din etkisinden kurtulmuş/kurtarılmış” diyebiliriz. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Murdock için aile çok işlevli, indirgenemez ve kaçınılmaz bir toplumsal kurumdur. Bu işlevler (a) cinsel işlev, (b) yeniden üretim işlevi, (c) ekonomik işlev ve (d) eğitim işlevidir.

Yanıt Açıklaması: Bir grubun üyesi olmayan fakat o gruba girmek isteyen bireylerin o gruptaki değerleri, kuralları, öğrenmesi ve benimsemesi, antizipatorik    sosyalleşme olarak değerlendirir. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: On sekizinci yüzyıla kadar kültür teriminin çoğunlukla tarımla ilgili olduğunu, toprağı ıslah etme ve ürün yetiştirme/ekme gibi anlamlara geldiğini görürüz. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Marxist yaklaşımda aile hakkındaki ilk çalışma Friedrich Engels’in 1884 yılında yayımlanan Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni adlı çalışmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Weber kapitalizmin ruhunun Hıristiyan çileciliğinden doğmuş olmasını paradoksal bulur; çünkü Hıristiyan çileciliği bunu hedeflemediği halde ortaya çıkmasına sebep olduğu sermaye birikimi ile kapitalizme hizmet etmiştir; ancak Weber sonuç olarak modern kapitalizmin bir kez kendini kurumlaştırdıktan sonra dinin desteğine daha fazla gereksinim duymadığını belirtir. Doğru cevap E’dir.