Sosyolojiye Giriş

Yanıt Açıklaması: Auguste Comte, toplumun bilimsel olarak incelenmesini sosyoloji olarak adlandıran ilk düşünürdür ve bu nedenle sosyolojinin isim babası olarak bilinir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: On sekizinci yüzyıla kadar kültür terimi, çoğunlukla tarımla ilgili olarak, toprağı ıslah etme ve ürün yetiştirme/ekme gibi anlamlara gelmektedir. Diğer bir deyişle, bu döneme kadar kültürün, topluma dair kullanımı yaygın değildir. Kavram, çoğunlukla tarımsal etkinliklere yönelik olarak ve yetiştirme, işleme, terbiye etme (ya da dinsel tapınma) anlamında kullanılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Weber sosyolojinin ve sosyolojik yöntemin doğa bilimlerinden ve yöntemlerinden farkını ortaya koyarak sosyolojiye toplumsal eylemi ve toplumsal etkileşimi merkeze alan yeni bir yaklaşım kazandırdı.

Yanıt Açıklaması: Radikal feminizm Marxist feminizmden farklı olarak kadın tahakkümünün temel nedeninin kapitalist üretim tarzı değil, ataerkil toplum yapısı olduğunu savunur. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye'de 2016 yılında tek ebeveynli aillerin ebeveyn cinsiyetine göre dağılımı ile ilgili yapılan istatistik ebeveynlerin %79'unun kadın olarak belirlenmiştir.

Yanıt Açıklaması: Durkheim dini toplumsal olarak incelemiştir. Dolayısıyla ilk iki madde toplumsallık olarak din olgusu içinde incelenmektedir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Normlar, belirli durumlarda insanların nasıl davranmaları gerektiği konusunda yaptırımı olan beklentilerdir. Normlar, değerlere dayalı olarak geliştirilen kurallardır. O¨rneğin toplumun önemli değerlerinden biri dürüstlükse yalan söyleme davranışı, yaptırımı olan kurallarla engellenmeye çalışılır. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Emre     Kongar (1972)“İzmir’de Kentsel Aile”: Bu araştırma Kongar’ın kent ailesinin değişimini ele aldığı bir monografi çalışmasıdır. Kongar bu çalışmada kentlerde özellikle gelir ve çevre standardı düştükçe akrabaların birbirlerine yakın oturma eğilimlerinin arttığını, aynı semtte ve birbirlerine yakın oturmanın akrabalık ilişkilerini pekiştirdiği ve bireylerin sosyo-ekonomik açıdan benzeşmelerine neden olduğu sonucuna varmıştır.

Yanıt Açıklaması: Avrupa Birliği esas itibariyle Avrupa Ekonomik Topluluğu olarak ortaya çıktığında yalnızca ekonomik anlamda bir ortak pazar yaratma ideali, ekonomiyi iyileştirme anlayışına dayanmaktayken günümüzde salt ekonomi alanını aşan, ortak para birimi, ortak anayasa, kimlik, kültür meseleleri gibi ulusdevlet sınırlarını aşan, Avrupa uluslarının tek çatı altında birleşme idealini taşıyan rasyonel bir örgütlenme biçimine dönüşmüştür. Dolayısıyla Avrupa Birliği 21. yüzyılın dünyasında siyasal, ekonomik ve kültürel bakımlardan en önemli oluşumlardan birisidir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: İktidar (power) ya da güç kavramı aslında bir toplumsal ilişkidir. Bozkurt’un tanımlamasına göre “iktidar bir kişinin (ya da grubun), diğerlerinin davranışlarını kontrol etmesini ifade eden bir toplumsal ilişkidir” (Bozkurt, 2006: 214). Ancak iktidar tanımlamalarında genellikle karşılıklı bir ilişki olduğu varsayılır. Bu bazen tek taraflı bir ilişki olabilmektedir; bazen bir kişi ya da grup diğerleri üzerinde sınırsız bir güç ve kontrol mekanizmasına sahip olabilir ya da diğerleri bu iktidarın farkında değildir. Dolayısıyla iktidar ilişkisi siyasal alanla sınırlı bir kavram değildir. İktidar toplumsal ilişkilerin tümünde görülebilen, ebeveyn ile çocuklar, öğretmen ve öğrenciler, kadın ve erkek, patron ve işçi vb. arasında görülebilen bir ilişki biçimidir. Zira iktidar rıza ya da onaylama ihtiyacı içinde olmayabilir. Bu nedenle iktidar bu anlamda keyfince gücü elinde bulunduran taraf olarak gerektiğinde şiddet, zor kullanabilir. İktidar insanlar tarafından sahip olunan dönüşümsel kapasitedir. Güç ise “bireylerin ya da grupların kendi çıkarlarının ya da düşüncelerinin dikkate alınmasını, başkaları buna direnseler bile, sağlayabilme yeteneği”dir (Giddens, 2005: 418). Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Değişme kavramı ise sosyolojik ve olgusal bir kavramdır. Toplumsal değişme kavramı, değişmenin yönüne, içeriğine veya hızına dair bir varsayım içermez. Toplumsal değişme toplumun yapısında, işleyişinde, örgütlenme tarzında, bireylerin davranış, iletişim ve etkileşim biçimlerinde meydana gelen büyük çaplı dönüşümleri ifade eder. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Dinin bütünleştirici, dayanışma sağlayıcı unsuru Durkheim ile Marx ve Engels’in çalışmalarının ortak vurgusudur; bir farkla ki Durkheim toplumsal ölçekte bir dayanışma ve bütünleşmeyi kastederken Marx ve Engels sınıf dayanışmasıyla ilgilidirler.

Yanıt Açıklaması: Kültür kapitalist sınıfın çıkarlarını yansıtır, görüşlerini yeniden üretir ve onların otoritesini meşrulaştırmaya hizmet eder. Yani, kültür basitçe egemen sınıf tarafından yaratılmış dünyanın çarpıtılmış bir görünüşünün ifadesidir ve çarpıtılmış bir gerçeklik algısını ortaya çıkartır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Tarihsel Materyalist Yaklaşım’ın önde gelen isimleri olan Marx ve Engels dini üstyapıda görmekle birlikte “ideoloji olarak din” diye adlandırılan ve kendi başına bir perspektif olan yaklaşımlarını ortaya koyarken dinin çıkış noktası, genel niteliği ve işleyişinin mantığına dair tarihsel materyalist analizler yapmışlardır. Marx ve Engels’e göre din, her ne kadar bu dünyanın “genel teorisi”, “ahlaki yaptırımı, tesellinin ve haklılaştırmanın evrensel temeli” ise de bir yanılsamadır. Ancak bu düşünürler dinsel sıkıntıya önem atfederler. Buna göre; “O hem gerçek sıkıntının ifadesi hem de gerçek sıkıntıya karşı protestodur. Din ruhsuz bir durumun ruhu olduğu kadar, ezilmiş yaratığın iniltisi, kalpsiz bir dünyanın kalbidir de. O halkın afyonudur”.

Yanıt Açıklaması: Eliade’ın fenomonolojik yaklaşımına göre din kendinden başka hiçbir şeye indirgenmemeli ve “din olarak din” yaklaşımıyla ele alınmalıdır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Maddi kültürde meydana gelen bir değişmenin manevi kültürde daha sonra meydana gelmesine, yani normlar, gelenekler, yasalar tarafından daha geç benimsenmesine kültürel gecikme adı verilir. Kültürel gecikme kavramı Amerikan sosyolog Ogburn tarafından geliştirilmiştir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Monogami ve Poligami: Bu sınıflandırma, eş sayısına göre yapılır. Bireylerin sadece bir kişiyle evlenebildiği evlilik tipine monogami, birden fazla kişiyle evlenebildikleri evlilik tipine ise poligami adı verilir. Poligami, yani çok eşlilik polijini veya poliandri şeklinde görülebilir. Polijini, bir erkeğin birden fazla kadınla evlenmesidir (çok karılılık). Poliandri ise bir kadının birden fazla erkekle evlenmesidir (çok kocalılık).

Yanıt Açıklaması: Temel olarak Talcott Parsons’un işlevselci yaklaşımı ile önemli benzerlikleri olan ve Parsons’un iktidarın toplumun bütününden kaynaklandığı düşüncesini savunan yaklaşım “klasik çoğulculuk yaklaşımı”dır. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Yapılandırılmış denetimli gözlem ve survey, nicel araştırmalarda kullanılır. Tümevarım ilkesi doğrultusunda araştırma verileri toplanır. Eylemlerin soyut olarak açıklanabileceğini savunan yöntemdir. Nitel araştırmalarda veriler derinlemesine görüşme, odak grup görüşmesi, yapılandırılmamış (denetimsiz) gözlem, yarı-yapılandırılmış gözlem, yaşam öyküsü, sözlü tarih, örnek olay incelemesi, doküman incelemesi gibi yollarla toplanır.

Yanıt Açıklaması: Doğa bilimlerinde deney yapılabilmesi, gelecekte aynı koşullar söz konusu olduğunda ne olacağına dair kesin tahminlerin yapılabilmesini sağlar. Fakat sosyal bilimlerin konusunu oluşturan toplum, birey ve grup ilişkileri karmaşık bir etkileşim içinde olduğu ve insanların özgür iradeleriyle karar değiştirme olasılıkları söz konusu olduğu için sosyal bilimlerde tahminde bulunmak doğa bilimlerinde olduğu kadar kolay değildir. Doğa bilimlerinde bilim insanı, incelediği nesnelere müdahalede bulunamaz ve onları etkileyemez. Sosyal bilimlerde ise araştırmacılar inceledikleri toplumun üyesidirler ve inceledikleri insanları etkileme ve onlardan etkilenme olasılıkları vardır. Doğa bilimleri doğal olayları teker teker ele alıp aralarındaki neden sonuç ilişkisini inceleyebilir. Sosyal bilimciler ise hangi olguyu incelerlerse incelesinler, toplumsal dünyayı bir bütün olarak ele almak zorundadırlar çünkü toplum yapısı karmaşıktır ve neden sonuç ilişkilerini etkileyen çok sayıda faktör vardır. Doğa bilimlerinde ölçüm yapmak sosyal bilimlerden daha kolaydır. Aralarındaki bu farklılıklar, sosyal bilimlerin yöntemi hakkında çeşitli tartışmalara yol açmış, sosyal bilimlerin doğa bilimlerinin kullandığı yöntemi kullanabileceğini savunanlar olduğu gibi, kullanamayacağını da ileri sürenler olmuştur. Bu tartışmada kesinlikten söz etmek söz konusu değildir. Doğru yanıt A'dır.