Sosyolojiye Giriş

Yanıt Açıklaması: Totaliter devlet toplumdaki tüm kurumları denetim altına alarak kendini var eden bir devlet tipidir. Toplumsal meşruiyetten yoksundur. Toplumsal düzeni sağlayabilmek için her türlü şiddet ve korku unsuru kullanılabilir. Yönetilenler üzerinde tam bir denetim kurulmuştur. Kamusal ve özel alan ayrımı ortadan kaldırılmıştır. Toplumsal alandaki her şey kontrol altında tutulmaktadır. En belirgin örneği Nazi Almanya’sıdır. Dolayısıyla doğru yanıt totaliter devlettir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Sosyolojiyle birlikte çeşitli açılardan toplumsal dünyayı konu alan bütün bu disiplinler, sosyal bilimler olarak adlandırılırlar. Sosyolojiyle diğer disiplinler arasındaki fark, konularından değil, her disiplinin bakış açısından kaynaklanmaktadır. Bütün disiplinlerin insan eylemlerini araştırmak üzere kendine özgü soru kalıpları ve yorumlama ilkeleri vardır. Sosyolojinin belirleyici özelliği, insan eylemlerinin geniş çaplı oluşumların karşılıklı bağımlılık ağı içinde meydana geldiğini kabul etmesidir.

Yanıt Açıklaması: Karl Marx toplumu tarihsel materyalist bir şekilde kavrar, bu da toplumda maddi yaşamın ve maddi varlığın bilinç tarafından belirlenmediği, aksine bilinci ve ideolojik yaşamı maddi yaşamın belirlediği görüşüdür. Maddi yaşam ekonomik ilişkiler ve üretim biçimi kavramlarıyla ifade edilir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Paternalizm, baba ile çocuk arasındaki ilişkiye benzer bir biçimde siyasal gücün vatandaşları adına karar alabilme yetisidir. Paternalist bir toplumda erkek egemenliği vardır; bu egemenlik erkeklerin simgesel koruyucu, müsamahasız yargıç ve güçlü kişi olarak babalık rollerine dayanmaktadır. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Max Weber toplumu toplumsal eylemlerden meydana gelen bir oluşum olarak görür ve sosyolojinin çalışma nesnesini “toplumsal eylem” olarak tanımlar. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kimi çevrelere göre doğal seleksiyonu anlatmada kullanılan “uyum sağlayanlar (güçlüler) yaşar” ifadesini Spencer, Darwin’den önce insan toplumları için kullanmıştır. Bu nedenle Spencer’in genel yaklaşımı “sosyal Darwinizm” olarak da adlandırılır.

Yanıt Açıklaması: Meşruiyet ise “bir hükümetin otoritesine boyun eğenlerin buna rıza göstermeleri”dir.

Yanıt Açıklaması: Toplum bireylerin toplamından ibaret değildir, insanlardan oluşan bir topluluğun toplum olabilmesi için üyelerinin ortak bir kültürü ve ortak toplumsal kurumları paylaşmaları ve aralarında karşılıklı ilişkiler olması gerekir. Başka bir deyişle toplumu oluşturan şey bireylerden çok bireylerin arasındaki ilişkiler, paylaştıkları değerler ve davranış kalıplarıdır. Dolayısıyla doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Giddens modernliği dört temel kurum aracılığıyla tanımlar. Bu kurumlar kapitalizm, endüstrileşme, gözetim ve askeri güçtür.

Yanıt Açıklaması: Normlar, ödül ve cezalarla güvence altına alınan,değerlere dayalı olarak geliştirilen ve yaptırımı olan kurallar sistemidir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Siyaset olgusu farklı siyaset teorilerine göre ele alınmıştır. Ancak siyaset bilimi disiplini içerisindeki teorik değerlendirmelere göre ele alınan siyaset olgusu, sosyoloji disiplini içinde daha kapsayıcı bir şekilde ele alınmaktadır. Dahası toplumdaki diğer dinamikler ile ilişkileri, etkileşimleri bakımından da ele almaktadır. Siyaset sosyolojisi, siyaset biliminden farklı olarak toplumların içindeki ya da aralarındaki güç dağılımlarının toplumsal neden ve sonuçları ile gücün (iktidarın) tahsis edilişinde değişimlere yol açan toplumsal ve siyasal çalışmalarla ilgilenen bir sosyoloji dalı olarak tanımlanmaktadır. Başka bir ifade ile ''siyasal otoritenin kurumsal bir biçimde düzenlenmesini, siyasal otoritenin işlevlerini ve siyasal düzenin sosyal gelişmeler sonucunu dönüşümünü'' inceleyen sosyoloji alt dalıdır. Siyaset bilimi daha çok yönetim aygıtları, kamu yönetimi mekanizmaları ile seçimler, kamuoyu, baskı grupları ve siyasal davranışlarla ilgilenirken, siyaset sosyolojisi ise siyasal olguların sosyolojik analizi ve daha çok siyaset, toplumsal yapılar, ideolojiler ve kültür arasındaki karşılıklı ilişkilerle ilgilenmektedir. Siyaset sosyolojisi ile siyaset bilimi aynı olguyu, yani siyaset olgusunu farklı biçimlerde ve yöntemlerle ele alır. Siyaset sosyolojisi, siyaset olgusunu toplumdaki diğer toplumsal olgular, kurumlar ve süreçler içerisinde değerlendirirken, siyaset bilimi aynı olguyu diğer olgulardan soyutlayarak ele almaktadır. Kısacası siyaset sosyolojisi siyaset ile toplum arasındaki ilişkileri, etkileşimleri ele alan bir sosyoloji alt disiplinidir. Libset'dan aktaran Sarıbay ise ayrımı şu biçimde ortaya koymaktadır. Siyaset bilimi kamu yönetimi ve yönetsel örgütlerin nasıl etkin kılınacağı ile ilgilenirken, siyaset sosyolojisi bürokrasinin baskı ve zorlama ögeleri ile ilgilenir. Sonuç itibariyle siyaset sosyolojisi genel olarak bireyler ya da toplum ile siyasal kurumlar arasındaki karşılıklı etkileşim ile ilgilenmektedir. Siyasetin toplumsal koşulları, siyasetin toplumda meydana gelen diğer olaylar tarafından nasıl etkilendiği, siyasetin toplumsal olayları nasıl etkilediği, siyasetin diğer toplumsal olgularla ve kurumlarla ilişkisi açısından ele alınmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Postmodernizm 18. yüzyılda aydınlanma döneminde ortaya çıkan ve teknolojiye, bilime, ilerlemeye inanan, geleceğe de güven duyan düşünceleri, değerleri ve varsayımları içeren modernizme karşıt olarak gelişmiştir. Bu noktada, postmodernizm, akıl, rasyonelleşme ve ilerleme düşünceleri üzerine kurulu olan modernlik projesinin bittiğini ve toplumların artık tarihsel gelişme ve belli bir amaca doğru ilerleme şeklindeki meta anlatılar tarafından yönlendirilmediğine inanan ve bunun yerine çoğulculuğun ve çeşitliliğin hâkim olduğu postmodern bir toplumun oluşumundan söz eden bir yaklaşım olarak tanımlanabilir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Pozitivist yaklaşım, toplumsal gerçekliklerin fiziksel gerçeklikler gibi insan etkileşiminden bağımsız olarak var olduğunu, bu nedenle dışarıdan gözlemlenerek incelenebileceğini ve bilimin değerlerden bağımsız olduğunu, toplumsal dünyanın fiziksel dünyadan farklı olmadığını, bu nedenle toplumsal dünyayı incelemek için de doğa bilimlerinde kullanılan yöntem ve tekniklerin uygulanması gerektiğini savunur. Pozitivist yaklaşıma göre sosyal bilimin amacı toplumsal olgular arasında insanlardan bağımsız olarak var olan nedensellik ilişkilerini açıklamaktır ve bu amaca ulaşmak için doğa bilimlerindeki deney ve gözlem gibi teknikler kullanılmalıdır. Yorumlayıcı yaklaşım, doğal gerçekliklerle toplumsal gerçekliklerin aynı yöntemle incelenemeyeceğini savunur, çünkü doğal dünya insan etkileşiminden bağımsız olarak var olduğu halde, toplumsal dünyanın insanların anlamlı ve amaçlı eylemleri ile kurulduğunu, toplumsal gerçeklerin sabit ve durağan olmadıklarını ileri sürer. Bu nedenlerle doğa bilimlerindeki gibi genel geçer toplumsal yasalara ulaşılamayacağını savunur ve genelleme amacı taşımaz. Bu yaklaşıma göre sosyal bilimlerin amacı açıklamaya yönelik nedensellik ilişkilerini ortaya koymaya değil, insanların anlamı nasıl ürettiklerini keşfetmek, toplumsal yaşamı ve toplumsal eylemi anlamak ve yorumlamaktır. Eleştirel Yaklaşım, Pozitivist ve Yorumlayıcı yaklaşımı eleştirir ve ikisinin de bazı özelliklerini taşır. Bu yaklaşıma göre toplumsal ilişkilerin altında ilk anda görünmeyen, örtülü olan çatışma ve çelişkiler vardır ve mevcut sosyal gerçeklik bu çatışmaların sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Sosyal bilimin amacı, toplumsal gerçekliğin altındaki mekanizmaları, çatışma ve çelişkileri ortaya koymak, böylece toplumsal ilişkileri eleştirmek ve dönüştürmektir. Feminist araştırmaların amacı, cinsiyet ve iktidar ilişkilerinin toplumsal yaşamın her alanının içine işlemiş olduğunu göstermek, toplumsal bilimde baskın olan erkek yönelimli bakış açısını düzeltmek ve kadınların sesini duyurmaktır. Postmodern yaklaşım, bilimi sanattan ya da edebiyattan ayrı görmez, sosyal teori de dahil olmak üzere bütün örgütlü inanç sistemlerini, bütün ideolojileri reddeder ve nedenselliğin incelenemeyeceğini savunur.

Yanıt Açıklaması: Auguste Comte “sosyoloji” kavramını icat etmiş ve sosyolojide pozitivist sosyoloji olarak bilinen geleneği kurmuştur. Bu nedenle bazı çevrelerde Comte sosyolojinin kurucusu olarak kabul edilir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Toplumsal yapıyı oluşturan parçalar kültür, toplumsal sınıf, statü, rol, grup ve toplumsal kurumlardır.

Yanıt Açıklaması: “Varsayım” sınanmak üzere oluşturulmayan, önceki çalışmalara ve mevcut kaynaklara dayanılarak doğru olduğu kabul edilen yargı ve genellemelerdir.

Yanıt Açıklaması: Sosyoloji (toplumbilim) bizi deneyimlerimizi yeniden değerlendirmeye yöneltir, şeylerin olduğunu zannettiğimiz şekilde olmadığını düşünmemizi, başka yorumların da olduğunu görebilmemizi sağlar. Sosyolojik düşünmenin bireye sağladığı en önemli fayda, şimdiye kadar düşünmediği farklı bir şekilde düşünmeye başlamasını ve böylece o güne kadar tanıdığını düşündüğü dünyanın şimdi olduğundan daha farklı bir dünya olabileceğini keşfetmesini sağlamasıdır. Sosyolojik düşünmek, hem kendi yaşamımızı ve sorunlarımızı, hem de çevremizdeki insanları daha iyi anlamamızı sağlar. Bütün insanların bizimle aynı engellerle ve hayal kırıklıklarıyla karşılaştıklarını fark edebilir ve diğer insanların tercih ettikleri hayat tarzını seçme ve uygulama haklarına daha çok saygı gösteririz. Sosyolojik düşünmek, aramızda karşılıklı anlayış ve saygıya dayanan bir dayanışma oluşmasını sağlar ve bu dayanışmayı güçlendirir (Bauman, 2004:25-26).

Yanıt Açıklaması: Toplumların içindeki ya da aralarındaki güç dağılımlarının toplumsal neden ve sonuçlarıyla ilgilenen siyaset sosyolojisi, siyasal olguların sosyolojik analizi ve daha çok siyaset, toplumsal yapılar, ideolojiler ve kültür arasındaki karşılıklı ilişkilerle ilgilenmektedir. Başka bir ifadeyle, siyasal otoritenin kurumsal bir biçimde düzenlenmesini, siyasal otoritenin işlevlerini ve siyasal düzenin sosyal gelişmeler sonucu dönüşümünü inceleyen bir sosyoloji alt dalıdır. Bununla birlikte, siyaset olgusunu diğer olgulardan soyutlayarak ele alan siyaset biliminin aksine, siyaset olgusunu toplumdaki diğer toplumsal olgular, kurumlar ve süreçler içinde değerlendirir. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Lyotard büyük anlatıları modern bilimle ilişkilendirir bütün büyük anlatıları reddeder. Postmodernizmi büyük anlatılara yönelik bir kuşkuculuk ve bir bilgi türü olarak olarak tanımlar. Postmodern durum aldı eserinde hem söylemlere hem de bilimsel bilgiye kuşkuyla yaklaşılması gerektiğini savunur ve postmodern bilgiyi otoritelerin aracı olmayan, farklılıklara karşı duyarlılığı belirginleştiren bir ve kıyaslanamaz olanı hoş görmeyi sağlayan bir bilgi olarak görür.

Yanıt Açıklaması: Eşitlik sosyalizmin en önemli ideolojik özelliklerinden birisidir.