Türk Siyasal Hayatı

Yanıt Açıklaması: Şerif Mardin, tek-parti dönemi reformlarını değerlendirdiği Türkiye’de Din ve Siyaset adlı eserinde önemli bir iddiayı dile getirmektedir. Şöyle ki, ona göre, Cumhuriyetin ilk yıllarında ortaya konan laikleştirici reformların esas ortak özelliği İslam cemaatinin kolektif baskısından kişiyi kurtarma çabasında karşımıza çıkar.

Yanıt Açıklaması: Loncaların kaldırılması, bu girişimler arasında yer almamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye, eğitimde toplumsal cinsiyet duyarlılığının sağlanmasını öngören iki uluslararası belgeye imza atmış bulunmaktadır: Bunlardan biri Pekin Eylem Planıdır, plana göre eğitimin her düzeyi için toplumsal cinsiyete duyarlı öğretim programları oluşturulacaktır.

Yanıt Açıklaması: Okka: 1283 gram büyüklüğündeki bir ağırlık ölçüsü. Dirhem: Okkanın dört yüzde birine eşit olan; 3,207 gramlık eski bir ağırlık ölçüsü. Arşın: Yaklaşık 68 santimetreye eşit olan uzunluk ölçüsü. Endaze: 1. 65 santimetrelik uzunluk ölçüsü.

Yanıt Açıklaması: Bu belge ile padişahın gücü belli ölçüde sınırlanmış olmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Askerlerin siyaset üzerindeki etkisini doruğa çıkaran olay ise 13 Nisan (o zaman kullanılan Rumî takvime göre 31 Mart) 1909’da yaşanmıştır. Padişaha bağlı kalan, İstanbul’da konuşlanmış Birinci Ordu birlikleri, muvazzaf ve emekli askerler ile halktan bir grubun desteğini alarak bir isyan hareketi başlatır ve 1908’den sonra İTC öncülüğünde kurulan hükümetin istifasını, ayrıca tasfiye edilen subayların yeniden işbaşına getirilmesini talep eder.

Yanıt Açıklaması: Yasaya göre, seçimler tek dereceli, genel ve eşit oyla yapılacak; seçimde adli denetim sağlanacak ve gizli oy - açık sayım esası uygulanacaktı. Yasa, siyasal partilerin sandık kurullarında temsilci bulundurabilmelerine de olanak sağlıyordu. Bununla birlikte, muhalefetin diretmesine karşın, yasada nispi temsil yerine, liste usulü çoğunluk sistemi benimsendi.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’nin dış ödemeleri 1977’den sonra büyük ölçüde durur. Ancak, zaruri ilaç hammaddesi, gübre ve petrol için döviz ayrılabilir hale gelinir. Ödeme güçlüğü karşısında IMF ile masaya oturulur. 1978’de ilk anlaşma yapılır. Doların fiyatı 19 TL’den 25 TL’ye çıkar. Bunun yanında bazı deflasyonist önlemler alınması ve bunlar karşılığında borçların vadelerinin uzatılarak yeni borçların gelmesi öngörülür. Böylece borçların vadeleri uzatılır. Ancak yeni kaynak girişi sağlanamaz. Bundan dolayı hükümet IMF’nin önerilerini yerine getiremez ve fiyatların %52 oranında arttığı Türkiye’de mal sıkıntısı başgösterir.

Yanıt Açıklaması: Mutlakiyet. Cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: 1950’de kurulan tek yasal sosyalist parti Dr. Hikmet Kıvılcımlı’nın Vatan Partisi’dir; bu parti adli kovuşturmaya uğratılarak kapatılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Savaşlar, isyanlar ve yükselen milliyetçi dalga II. Meşrutiyet liberalizminin sonunu getirir.

Yanıt Açıklaması: 10 Ağustos 1920’de İstanbul hükûmeti ile İtilaf Devletleri arasında imzalanan Sevr Antlaşması Osmanlı Devleti açısından çok ağır koşullar içeriyordu. Osmanlı Devleti’ne sadece Orta Anadolu’nun küçük bir bölümünü bırakan bu antlaşma, imparatorluğun kalan topraklarını İngiltere, Fransa ve Yunanistan arasında paylaştırıyordu. Antlaşma, aynı zamanda Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu’nun büyük bir bölümünde bağımsız bir Ermenistan devletinin, Doğu Anadolu’da ise özerk bir Kürdistan’ın kurulmasını öngörüyordu. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Liberal kavramı siyaset sözlüğüne yerleşerek “laissez faire laissez passer” (bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsinler) ifadesinin yerini almış ve düşünce özgürlüğü, ifade özgürlüğü, basın özgürlüğü ve serbest ticaret anlamına gelmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1961 anayasası devlet karşısında bireyi ön planda tutan bir anayasa özelliği ile ön plana çıkmıştır. Temel hak listesi bakımından evrensel standartları yakalamış olan Anayasanın, temel hak ve özgürlüklerin korunması yönünden de özgürlükçü bir yaklaşım benimsediği kabul edilmektedir. 1961 Anayasasının önceki anayasalardan en önemli farkı egemenliğin kullanımını tek bir organa değil, birden çok organa ait yetki ve görev olarak kabul etmesidir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Güvenoyu. Cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Bu politika, 1920’lerde devletin doğrudan değil dolaylı etki ve müdahalesi ile gerçekleşir. Müslüman-Türk unsurun ekonomide egemen konuma gelmesi temel hedeftir.

Yanıt Açıklaması: Casanova’ya göre, bir ülkenin veya toplumun laikleşmiş olduğunu söylediğimizde, üç farklı boyutta değerlendirme yapıyoruzdur: farklılaşma, özel alana çekilme ve dinselliğin azalması. Farklılaşma ile din, siyaset, ekonomi ve bürokrasi gibi alanların özerkleşmesi ima edilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Milli iktisat politikası, ekonomide milli unsurları yani Müslüman-Türk unsuru egemen kılmaya yönelik girişimleri içerir. Bu girişimler başlangıçta yabancı karşıtı görünümüne sahipken zamanla yabancı kavramı, içine gayrimüslim unsurları da alarak genişler. Bu sürecin kavramsal çerçevesini Ziya Gökalp çizer. Gökalp’e göre milli iktisat, etnik homojenlikle sağlanabilir. Müslüman-Türk unsurunun yalnızca asker ve memur; gayrimüslimlerin zanaatkar ve tüccar oldukları bir toplum çağdaş devlete dönüşemez.