Türk Siyasal Hayatı

Yanıt Açıklaması: Tam tersine ; kademeli olarak sübvansiyonların azaltılması ve fiyat denetimlerinin kaldırılması öngörülmüştür.

Yanıt Açıklaması: Bu görüş Feminizm olarak adlandırılır.

Yanıt Açıklaması: Kadınlara seçme ve seçilme hakkı 1924 anayasasına 1934 yılında konmuştur.

Yanıt Açıklaması: "İmparatorluk vatanseverliği” dağılma döneminde azınlıkların bağımsızlık faaliyetlerine tepki olarak gelişmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1994 yılında yapılan yerel seçimlerden sonra Refah Partisine büyük bir direnç gösterilmeye başlanmıştır. Laikliği ihlal ettiği, daha doğrusu dini siyasete alet ettiği suçlamasına maruz kalan partinin önü 28 Şubat 1997’de alınan kararlar ile kesilmiştir. En nihayetinde, RP 16 Ocak 1998’de Anayasa Mahkemesi’nin aldığı karar kapsamında kapatılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Modernleşen Osmanlı Devleti’nin toprakları içinde yasayan halkın kültürel düzeyde dinle ve dini kurumlarla bağı çok da gevşemiş değildi. İslam bu yönüyle toplumu bir arada tutan temel unsur olmaya devam etmiştir. Nitekim hem II. Abdülhamid hem de Jön Türklerin yönetimindeki İttihat ve Terakki Cemiyeti dinin bu yönünden istifade etme çabası içinde olmuşlardır. Özellikle daha seküler bir devlet ve hatta toplum inşa etmek isteyen ITC önderlerinin kendi konumlarını ve teşebbüsler ini meşrulaştırmak üzere din ile araçsal bir ilişki tesis ettikleri söylenebilir.

Yanıt Açıklaması: İkinci Dünya Savaşı ertesi Avrupa’nın yeniden imarı ve savaş sonrası yönelen Sovyet tehdidi karşısında ABD harekete geçer. 12 Mart 1947’de Amerikan kongresinde başkan Truman kendi adı ile anılan doktrinini açıklar.

Yanıt Açıklaması: Merkezine medeniyet kaynağı olarak Batı Anadolu, İyonyı alan yaklaşım mavi anadoluculuk olarak adlandırılır.

Yanıt Açıklaması: Sonradan iaşe bakanı olacak olan Kara Kemal’in denetiminde kurulan “Heyet-i Mahsusa-i Ticariye” İstanbul başta olmak üzere büyük kentlerin iaşesini üstlenir. Ekmek, şeker ve gaz yağı gibi temel tüketim maddelerinin temini ve dağıtımını örgütleyen Heyet-i Mahsusa-i Ticariye bünyesinde oluşan fonlar da İttihatçıların özlemini duydukları “millî” anonim şirketlerin kuruluşunda kullanılır.

Yanıt Açıklaması: Kadrocular ve Ahmet Hamdi’ye nispetle dev- letçi olarak nitelendirilemeyen hatta liberal olduğu söylenen Ahmet Ağaoğlu, devletçiliği, “ferdin yetmediği yerde devletin varlık göstermesi” olarak tanımlamış ve özellikle Kadrocular ile devletçiliğin tanımı üzerine tartışmıştır. Ağaoğlu’na göre Batı’da ekonomik ve toplumsal gelişmenin başlıca dinamiklerinden birisi devletin birey üzerindeki baskısının kalkmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Tarihsel olarak dünyada 17. yüzyılda ortaya çıkan liberalizm, bireyciliği, bireysel hak ve özgürlükleri, özel mülkiyeti ve devlet müdahaleciliğinden uzak serbest piyasa sistemini temel alır. Ancak liberalizm, sadece entelektüel bir pozisyon değil, aynı zamanda siyasal ve sosyal eylemlere ve devlet politikalarına yön ererek, bir doktrin ve ideoloji haline dönüşmüştür. Liberal düşüncenin odağında “özerk birey” yer alır. Özgür düşünen ve özgürce eylemde bulanan birey; hiçbir amacın aracı olarak kullanılmaz; o, kendi başına bir amaçtır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Türkiye’deki laiklik tipi genellikle Fransa’dakine benzetilir. Türkiye’de de, dinsel semboller ve modeller kamusal alanın dışında bırakılmak istenmiştir. Din uzunca bir süre bireyin özel alanına münhasır bir inanış muamelesi görmüştür. Tek-parti dönemi reformları ağırlıkla dinin devlet üzerindeki tasarruflarından vazgeçmesi için yürürlüğe konmuştur.

Yanıt Açıklaması: “Kemalizm” terimi 1930’larda kullanılmaya başlanmıştır. 1934’de Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı, Türk kültürü ve Türkiye Cumhuriyeti’ni tanıtmaya yönelik olarak La Turquie Kemaliste (Kemalist Türkiye) dergisini yayımlamaya başlamıştır. Mustafa Kemal’in kurduğu bu düşünce sistemi, Cumhuriyet Halk Partisi’nin 9 Mayıs 1935’te toplanan IV. Kurultayı’nda kabul edilen 1935 Programı’nda da “Kâmâlizm” olarak geçmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1920’li yıllar sona ererken ülke içindeki bütün muhalefet odakları artık kesin olarak susturulmuş ve katı bir tek parti yönetimi kurulmuştu. Buna karşılık ekonomik ve toplumsal alanlarda, 1929 dünya ekonomik buhranının da etkisiyle çeşitli sıkıntılar yaşanmaktaydı. Bu sorunların giderilebilmesi için hükümeti eleştirecek ve denetleyecek kontrollü bir muhalefete ihtiyaç olduğunu düşünen Mustafa Kemal Pasa, 1930 yılının yaz aylarında bu görevi üstlenecek, sınırlı ve denetim altında tutulabilecek bir muhalif partinin kurulmasına karar verdi. Böyle bir partinin kurulmasıyla varlığını gizli olarak sürdüren muhalefetin gücü de açık olarak görülebilecekti. Muhalefet partisinin kuruluş süreci Paris Büyükelçisi Ali Fethi (Okyar) Bey’in 22 Temmuz 1930’da izinli olarak İstanbul’a gelmesiyle başladı ve Mustafa Kemal Pasa Ali Fethi Bey’e kurulacak partinin basına geçmesini önerdi.

Yanıt Açıklaması: Devletçiliği bir amaç olarak gören Kadrocuların yanı sıra, devletçiliğe muhalif olmayan ancak devletçiliği amaç olarak değil araç olarak gören kişi ise Ahmet Hamdi Başar’dır. Başar iki kavram ileri sürer. Bunlardan biri klasik liberalizmin devlet türü olan “idari devletçilik” diğeri ise “iktisadî devletçilik”tir.

Yanıt Açıklaması: 1950 sonrası canlanmayı esas alarak söyleyecek olursak, Nakşibendilik, ağ ya da şebeke kurma prensibine sonuna kadar sadık bir ‘operasyonel kod’a sahiptir. Bu operasyonel kodun gücü sadece toplumun çeşitli kesimleri ile din merkezli bir temas kurma pratiğinde karşımıza çıkmaz. Aynı zamanda esnaflıktan iş adamlığına geçiş ya da piyasa ile tanışma sürecinden siyasal aktörler ile sıkı ilişkiler kurma ve eğitim faaliyetlerini örgütleme de dahil olmak üzere pek çok faaliyet alanında Nakşibendilik ile karşılaşırız.

Yanıt Açıklaması: Aydınlar Ocağı çevresinden İbrahim Kafesoğlu ilk defa 1972’de Türk-İslam sentezi kavramını dile getirmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1934’de uygulamaya konan Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı’nın (BBYSP) ana hedef ve stratejisi, ülkenin yerüstü kaynaklarını değerlendirerek ithalata konu olan özellikle şeker, dokuma ve kağıt başta olmak üzere temel gereksinim maddelerini yurt içinde üretme; yerel veya bölgesel tarımsal üretime ve doğal kaynaklara dayanan sınai üretim birimleri kurma; kurulacak sanayi tesislerinin, kuruluş yerlerinin hammadde ve işgücü kaynaklarına yakın olmasıdır. BBYSP ile Türkiye’de dokuma, maden, selüloz, kimya ve seramik sanayinin kurulması amaçlanır. 1936 yılında İkinci Beş Yıllık Sanayi Planı (İBYSP) gündeme gelir. Tüketim mallarının ülke içinde üretimini hedefleyen Birinci Plan’ın aksine, İkinci Plan’da enerji ve madencilik gibi temel sanayi alanlarına ağırlık verilir.

Yanıt Açıklaması: Friedman etkin bir para politikasının uygulanmasını öngörür. Devletin ekonomiye kesinlikle müdahale etmemesini savunur. Ona göre piyasanın kendiliğinden işleyen dinamikleri üretim, istihdam ve bölüşüm gibi temel ekonomik sorunları ortadan kaldırır. Ekonomik istikrarsızlığın temel kaynağı piyasaya dışarıdan yapılan müdahalelerdir. Friedman’ın görüşleri Batı’da ciddi oranda taraftar buldu. Friedman’ın savundukları, enflasyonla mücadeleyi amaçlayan hükûmetlere de telkin edilir. Dolayısıyla 1980’lerde Türkiye Friedman çizgisinde politikalarla tanışır. 24 Ocak Kararları olarak anılan istikrar tedbirleri bu doğrultuda değerlendirilebilir. Ancak Friedman’ın görüşleri masum ve demokratik yollarla Türkiye’de egemen olmaz. Tıpkı 1973’te Şili’de olduğu gibi 12 Eylül 1980’de de Türkiye’de bir askerî darbe gerçekleşir ve Friedmancı reçeteler hayata geçmeye başlar.