Sosyal Psikoloji 1

Yanıt Açıklaması: Pasif Saldırganlık Diğer kişiye zarar vermeyi ya da onu incit-meyi amaçlayan faaliyetsizlik halidir.

Yanıt Açıklaması: Merkezi İkna Yolu

Yanıt Açıklaması: Heider’ın teorisine “sağduyu psikolojisi” ya da “naif eylem psikolojisi” adı verilmektedir. Heider’ın sağduyu psikolojisi insanları naif birer bilim insanı olarak görmektedir.

Yanıt Açıklaması: Medyadaki şiddeti izlemenin ikinci etkisi, duyarsızlaştırma etkisi olarak adlandırılmaktadır. Çok gerçekçi şiddet sahneleri izledikten sonra, insanlar kurbanın çektiği acıya duyarsızlaşmaya başlamakta ve daha önce gösterdikleri duygusal tepkiler azalmaya başlamaktadır. Şiddete duyarsızlaşmanın, insanların kendilerinde saldırganlığa ilişkin sınırlamaları da gevşetebileceği düşünülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Homofili ilkesi, kişilerin kendileriyle benzer özellikler taşıyan kişilerle ilişki kurma eğilimini betimler. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Sosyal değiş tokuş kuramına göre bir ilişkide doyum sağlayıp sağlamadığımızı belirleyen üç faktör vardır. Bunlar; kârlar, alternatifler ve yatırımlardır. Buna göre, kişi ilişkiye ne derece emek verdiyse tatmini düşük olsa ve başka ilişki alternatifleri bulunsa bile ilişkiyi bitirme olasılığı o derece düşük olacaktır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İnsan yaşamı içerisinde kişilerarası ilişkiler kurar, bu ilişkiler büyür, gelişir, çözülür ve biter. Bu ilişkiyi yaşarken kişiler bazı önemli süreçlerden geçerler. Bağlanma, çatışma, empati ve yalnızlık bu süreçler arasında yer alırken homofili ilkelerden biridir. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Yapılacak yardımın getiri ve götürüsünün ne olacağını düşünmektir. “Atılan taş ürkütülen kurbağaya değer mi?” Değer olduğuna karar verildiğinde yardım edilecek, değmez diye düşünüldüğünde ise vazgeçecektir. Bazı durumlarda yardım etmenin hemen hiçbir bedeli yoktur. Ama kimi durumlarda fazlaca enerji ve zaman gerektirebilir. Götürünün yani ödenecek bedelin miktarı arttıkça yardım olasılığı düşmektedir. Buna karşılık yapılacak yardımın getirisi fazla olduğunda, yardımcı olma olasılığı da artmaktadır. Bu durum yardım etme kararı sürecinin üçüncü basamağı için söz konusudur. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İnsanları hiçbir karşılık beklemeden yardım etmeye sevk eden duyguların neler olduğu da araştırma konusu yapılmıştır. Birilerini zor ve çaresizlik içinde görmek, insanda güçlü duygular uyandırır. Bunlardan birisi kendini kötü hissetmedir. Kötü hissetme, başkalarının yaşadığı olumsuzluklara verilen duygusal bir tepkidir. Bir kişinin tanık olduğu bir durum karşısında hissettiği sarsılma, kaygı ve çaresizlik gibi duygusal tepkiler kötü hissetmedir. Buna karşılık empati, bireyin kendisini bir başkasının yerine koyarak onu duygularını anlama ve bunu karşıdakine hissettirmedir. Empati, kurban durumundaki kişinin duygu ve düşünceleri üzerinde odaklanıldığında gerçekleşir. Kötü hissetmede korkma, kaygılanma, isteksizlik gibi duygular yaşanır. Yine kötü hissetme insanı, kendi rahatsızlığını azaltmaya güdüler. Bunu da zor durumdaki insana yardım ederek yaparız. Ancak kötü hissetme ile yardım etme davranışı arasında zorunlu bir ilişki yoktur. Bazı insanlar çevresindeki olumsuzlukları görmezden gelerek, oradan uzaklaşarak da kendisini iyi hissetmesini sağlayabilir. Empatide ise karşıdakini anlamaya çalışmak esastır; duygudaşlık ve şefkate yol açar ve bizi yardım etmeye güdüler. Amacı da başkalarının kendisini iyi hissetmesine yardımcı olmaktır. Dolayısıyla empati özgeci bir davranıştır. Biz kendimize benzer insanlara empati duymaya daha eğilimliyiz. Denetlenemeyen durumlar nedeniyle ya da elinde olmayan nedenlerden ötürü sıkıntı yaşan insanlara daha çok empati duyarız. Empati, bir durumu yaratan nesnel koşullar üzerine odaklanılarak da artırılabilir. Yani kendimizi zor duruma bulunan birisinin yerine koymak, duruma onun gözüyle bakmak empatiyi dolayısıyla yardım etmeyi artırmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Konformiteyi etkileyen faktörler durumsal ve kişisel faktörler olarak ikiye ayrılabilir.

Yanıt Açıklaması: Klinger (1977) insanların yaşamlarını nasıl anlamlandırdığı üzerine yaptığı çalışmada, katılımcıların %89’unun yaşamlarına anlam katan şeyin ne olduğu sorusuna verdikleri yanıtın, kurdukları kişilerarası ilişkiler olduğunu belirtir. Bu anlamda kişinin çevresiyle kurduğu ilişki ve bu ilişkinin kendisi için doyum verici olması çok önemlidir. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Evrimsel yaklaşımdan yola çıkarak şu kestirimlerde bulunulabilir. • Hayvanlar genetik olarak öncelikle kendilerine en yakın olanlara yardım etmelidirler. Sözgelimi kendi aile üyelerine yardımcı olma eğilimi, akrabalar ya da yabancılardan daha yüksek olmalıdır. • Ebeveynler sağlıklı yavrularına, yaşama şansı düşük olanlardan daha özgeci davranmalıdırlar. • Anneler yavrularına, genellikle babalardan daha çok yardımcı olmalıdırlar. Çünkü dişilerle kıyaslandığında, erkekler daha çok yavrunun babası olabilme gizilgücüne sahiptirler. Erkeğin pek çok dişiyi dölleyebilme gücüne karşılık; dişilerin yaşamları boyunca genlerini aktaracağı yavru sayısı doğurduklarıyla sınırlıdır. O nedenle dişi doğurduğu yavrusunun hayatta kalması için onlara yardım etmek durumundadır.

Yanıt Açıklaması: Özgeci saldırganlık toplumsal normlara uygun olarak görülen ve toplum tarafından onaylanan saldırganlıktır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: İtaat konformiteden farklı bir sosyal etki türüdür. Konformitenin gerçekleşmesi hiyerarşik bir ilişkiyi zorunlu kılmaz. Aynı yaş ve statü grubundan insanlar arasında konformite görülebilir. Oysa itaat tanımı gereği hiyerarşik bir ilişkiyi, yani asimetrik bir güç ilişkisini zorunlu kılar: Bir emreden vardır, bir de emri yerine getiren. Konformitede hem sosyal etkinin kaynağı hem de sosyal etkiye maruz kalan aynı davranışı sergilerken, itaatte bu yönden de bir asimetri vardır: Emri yerine getiren bir davranış sergiler ama emri veren o davranışı yapmaz. Bunlarla bağlantılı olarak konformitede güç kullanımı daha gizli ve dolaylıdır, oysa itaat söz konusu olduğunda güç kullanımı açık ve direkt bir biçimde gerçekleşir.

Yanıt Açıklaması: Araştırmalar, başkalarının olması durumunda yardım etme davranışının azaldığını ortaya koymuştur. Bu durum için getirilen açıklamalardan birisi, yardım gerektiren ortamda başkalarının da olmasının “sorumluluk dağılması” na neden olduğudur. Zor durumdaki bireye çevrede yardım edebilecek başka kimse yoksa; yardım etme sorumluluğu bütünüyle ona ait olacak, dahası yardım yapmazsa suçlanacaktır. Ama birçok insan olaya tanık olmuşsa, o zaman sorumluluk paylaşılacak demektir. İnsanlar yardım gerektiren durumu insanların uzaktan görüyor ya da duyuyor olmaları halinde her biri bir diğerinin yardım için gerekeni (örneğin polise haber vermeyi) yapmış olabileceğini varsayabilir. Yardım yapılması gereken durumla ilgili çevresel koşullar, yardım davranışını etkileyebilmektedir. Sözgelimi arabası arıza yapmış bir kişiye yardım etme olasılığı hava güneşli ya da yağmurlu olduğunda mı daha yüksektir? Karanlık ve ıssız bir sokakta mı yoksa hareketli, aydınlık bir bulvarda mı? Şehirlerarası bir yolda mı yoksa şehir içinde mi? Yukarıdaki soruları sanırım çoğunuz doğru yanıtladınız. Yardım etme davranışı havanın çok sıcak ya da çok soğuk olmadığı günlerde daha yüksek bulunmuştur. İlginçtir; lokantada yemek yiyenler, havaların güzel olduğu günlerde daha çok bahşiş bırakmaktadırlar. Araştırmalarda, zorda kalmış yabancılara yardım söz konusu olduğunda, küçük yerleşim birimlerinde yardım etmenin daha yüksek olduğu bulunmuştur. Yabancıya yardım etme davranışı ile kent büyüklüğü arasındaki ilişki birçok araştırmada benzer sonuçlar vermiştir. Yani kent büyüdükçe yardım etme davranışı azalmaktadır. Zaman baskısının yardım etme davranışı üzerindeki etkisi son derece güçlüdür. İnsanlar geç kalmamak, bir toplantıya, bir randevuya yetişmek gibi zaman baskısı altında olduklarında yardım etme davranışı azalmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Araçsal saldırganlık ve düşmanca saldırganlık. Araçsal saldırganlık, değerli bir hedefe ulaşmayı sağlamak üzere gerçekleştirilen zarar verme ya da incitme eylemidir.

Yanıt Açıklaması: Modern sosyal psikoloji deneysel yönteme ağırlık veren bir bilim dalıdır. 19. yüzyılın sonlarında Triplett tarafından gerçekleştirilen deney, sosyal psikolojinin ilk deneyi kabul edilir ve bu deney, daha sonradan deneysel yöntemin kazandığı önem yüzünden tarihsel bir başlangıç olarak nitelendirilir. Triplett, bisiklet kullanan insanların yarışta olmasalar bile başka bisikletlilerin varlığında, tek başlarına olduğu duruma göre daha hızlı bisiklet sürdüklerini gözlemiş ve bu gözlemini laboratuvarda test etmiştir. Sonuçlar çok kesin olmasa da, sosyal psikoloji kitaplarında yeniden yazıla yazıla, deneyin, başkalarının varlığının performansı arttırdığına destek verdiği iddia edilmiştir. Bu konu, daha sonraları sosyal psikolojide sosyal hızlandırma adı verilen deneysel çalışmalarla devam etmiştir. Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: Saldırgan davranış, sadece direkt pekiştirme (kişinin kendi yaptığı davranışın ödüllendirilmesi) yoluyla öğrenilmez. Saldırganlık dolaylı yollarla da pekiştirilebilir. Bu yollardan biri, model alarak öğrenme ya da taklittir . Bazı sosyal psikologlara göre saldırgan davranışın en önemli öğrenilme yolu, saldırgan bir modelin gözlemlenmesi ile gerçekleşir. Model, davranışının taklit edildiği ve uygun davranış için rehber olarak alınan kişidir.

Yanıt Açıklaması: Bilgi-işleme modelinde Geri getirme en son sırada yer alır? Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Storge; yavaş yavaş büyüyen, karşılıklı paylaşım ve kendini açma içeren bir aşktır. Uzun erimlidir, ihtirastan uzaktır. Tipik bir Storge sevgisi gösteren kişi güvenli bir aile geçmişine sahiptir, yaşamın güzel olduğunu düşünür ve arkadaşlarına güvenebileceğini hisseder.