Klasik Mantık

Yanıt Açıklaması: Bir koşul önermesinde, örneğin “A ise B” önermesinde A ön bileşen, B de art bileşendir. Ön bileşen, art bileşenin olduğunu iddia ettiği şey için “yeterli koşul”u ifade eder. A’nın olmasının B’nin olması için yeterli koşul olduğunu, yani ne zaman A olsa B’nin de olduğunu iddia eder (Ne zaman yağmur yağsa yerler ıslanır). Bu çeşitli biçimlerde ifade edilebilir; B olur, yeter ki A olsun. (Yerler ıslanır, yeter ki yağmur yağsın) A olması koşuluyla / halinde B. (Yağmur yağması koşuluyla / halinde yerler ıslanır.) Buna göre A, B, C ve D şıklarında verilen ifadeler “Yağmur yağarsa yerler ıslanır.” Koşullu önermesinin farklı şekilde ifade ediliş biçimleridir. Koşul önermesinin art bileşeni, önbileşenin “zorunlu” ya da “gerekli” koşulunu ifade eder. “A ise B” önermesi, A’nın olması halinde B’nin de olmasının zorunlu olduğunu ileri sürer. Fakat B’nin olmasının birçok yeterli koşulu olabilir. Örneğin, yerlerin ıslanması için yağmurun yağması, yeterli koşullardan sadece biridir. Belediyenin arozözünün sulaması veya su borularının patlaması da yerlerin ıslanması için başka yeterli koşulları oluşturur. Dolayısıyla “A ise B” önermesi doğruysa B’nin olmasından A’nın olduğu sonucunu çıkaramayız. Buna göre verilen koşullu önerme “Yerler ıslaksa, yağmur yağmıştır.” şeklinde ifade edilemez.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Örnekte öncüllerden biri tikel evetleme önermesidir. Diğer öncül ise tikel evetleme önermesinin bileşenlerinden birinin yanlış olduğunu iddia eden önermedir. Yani bileşenlerden birini elenmiş ve tikel evetleme önermesinin diğer bileşenin doğru olduğu sonucu çıkarılmıştır. Bu durum örneğin ayrık tasım olduğunu göstermektedir.

Yanıt Açıklaması: Öncüllerden birinin tikel evetleme önermesi, diğer öncülün ise tikel evetleme önermesinin en az bir bileşenini evetlediğinde diğerlerinin değillenmiş olduğu sonucuna ulaşılan çıkarım tipine Alternatif Tasım denir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Ortak tutuma başvurmak

Yanıt Açıklaması: A, E, I, O tipi önermeleri değişik biçimlerde okuyabiliriz. Dolayısıyla günlük konuşmalarımızda ve yazılarımızda çeşitli biçimlerde ifade edilmiş kategorik bir önermeyi standart biçimlerine indirgeyebiliriz. Buna göre tikel olumsuz önermelerin okunuşları; Kimi S’ler P değildir. S’lerin kimileri P değildir. S’lerin bir kısmı P değildir. Bir kısım S’ler P’dir. P olmayan en az bir S vardır. En az bir şey vardır ki o S’dir fakat P değildir. Hem S olup da P olmayan şeyler vardır. şeklinde ifade edilir. Buna göre A, B, C ve D şıklarının hepsinin tikel olumsuz olduğu görülür. E şıkkında yer alan “Bir şey S ise, o P değildir.” önermesinin ise tikel olumsuz değil tümel olumsuz olduğu görülür.

Yanıt Açıklaması: Yıkıcı ikilem örneğidir.

Yanıt Açıklaması: Yapıcı ikilemde, tikel evetleme önermesi, koşul önermelerinin önbileşenini evetler, yani önbileşenlerden en az birinin doğru olduğunu ileri sürer. Sonuç olarak da koşul önermelerinin artbileşenlerinden en az birinin doğru olduğu, C v D, çıkarılır.

Yanıt Açıklaması: Ortak tutuma başvurmak safsatası bir iddiayı kabul ettirmek için, büyük çoğunluğun ortak bir davranışı olduğu gerekçesine dayanarak iddianın doğru olduğunu söylemedir. Bu örnekte de cep telefonunu sinemada kapatmama davranışı çoğunluğun ortak tutumu diye doğru gösterme davranışı görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: İnsanların akıl yürütmelerinde koşul önermelerinin önemli bir yeri vardır. Bir koşul önermesi, belirli bir şeyin olması (örneğin, yağmurun yağması) hâlinde bir başka şeyin olacağını veya olması (örneğin, yerlerin ıslanması) gerektiğini ifade eder.

Yanıt Açıklaması: Episyllogism, öncüllerinden biri, bir önceki tasımın sonucu olan tasıma denir.

Yanıt Açıklaması: Tümel olumsuz

Yanıt Açıklaması: Olumlayıcı Kip örneğidir.

Yanıt Açıklaması: Başka seçenekler olduğu halde karşısındakini iki seçenekten birini seçmeye zorlamak yoluyla yapılan hatalar yanlış ikileme girmektedir.

Yanıt Açıklaması: Basit yıkıcı ikilemlerde koşul önermelerinin önbileşenleri aynı, artbileşenleri farklıdır.

Yanıt Açıklaması: Alternatif tasımın öncüllerinden biri tekil evetleme önermesidir. Yani bileşenlerden sadece ve sadece biri doğrudur. Bu nedenle, bir alternatif tasımda ikinci öncül tekil evetleme önermesinin bileşenlerinden birini evetlediğinde diğer(ler)i değillenmiş olur; birini değillediğinde diğer(ler)i evetlenmiş olur ve diğer bileşen(ler)in değillemesi veya evetlenmesi sonuç olarak çıkarılır.

Yanıt Açıklaması: İndirgeme safsatası, bütün için doğru olan bir özellik veya iddianın, bütünün parçaları için de doğru olacağını düşünme hatasıdır. Buna göre verilen örnekte havanın insan yaşamı için gerekli olduğu ve buna dayanarak havanın içinde bulunan zararlı bir maddenin de insan yaşamı için gerekli olduğu çıkarımı yapılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Geleneğe başvurmak safsatası otoriteye başvurma türünden safsatalardandır. Bir iddia veya şey sadece eski, denenmiş, geleneksel olduğu için doğrudur hatasıdır

Yanıt Açıklaması: Tasımda, sonuç önermesinin öznesine kapsamı yüklem teriminin kaplamından daha dar olduğu için, küçük terim; yüklemine, kaplamı özne teriminin kaplamından daha geniş olduğu için, büyük terim; öncüllerde geçen, fakat sonuçta geçmeyen terime de, küçük terim ile büyük terim arasında bağlantı kurmaya aracı olduğu için, orta terim denir. Buna göre verilen sorudaki tasımda, sonuç önermesinin öznesi “insan” olduğundan “insan” küçük terim, yüklemi “ölümlü” olduğundan “ölümlü” büyük terim, “canlı” da orta terim olur. Bu nedenle A, B ve C şıkları doğru olur. Öncüller ve sonuç önermesi A tümel olumlu olduğundan tasımın kipi AAA’dır. E şıkkı da doğru olur. Öncüllerden sonucun yüklem terimini içeren, büyük öncül olduğuna göre birinci öncül büyük öncül olur. O halde ikinci öncülün büyük öncül olduğunu belirten D şıkkı yanlış olur.