Bilim Felsefesi

Soru 1

Orta Zorluk

Bir önermenin doğru olması, bu önermenin karşılığı olan bir olgunun bulunması demektir. Nitekim olgu, karşılığı olduğu önermeyi doğru kılan varlıktır. Bu varlığa verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?

A) Güvenir kılıcı

B) Doğru kılıcı

C) Geçerli kılıcı

D) Olgu kılıcı

E) Yöntem kılıcı

Soru 2

Orta Zorluk

Bilimsel açıklamanın bir önerme, bir çıkarım ya da bir diziönerme ile özdeş olmayıp, “Niye A?” biçiminde açıklamaya yol açan bir niye-sorusunun yanıtı olduğu açıklama modeli aşağıdakilerden hangisidir?

A) Olasılıksal tümevarımsal-açıklama modeli

B) Kitcher'in birleştirici açıklama modeli

C) Tümdengelimsel-yasacı açıklama modeli

D) Nedensel-düzeneksel açıklama modeli

E) Pragmatik açıklama modeli

Soru 3

Orta Zorluk

Argümanları olay ya da olay-tipleri, fonksiyon değerleri de 0 ile 1 arasında reel sayılar olan bir fonksiyon olarak tanımlanan olasılık türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) İstatistiksel olasılık

B) Bilgisel olasılık

C) Fonksiyonel olasılık

D) Açıklayıcı olasılık

E) Varlıksal olasılık

Soru 4

Orta Zorluk

Açıklanan-önerme, açıklayan-önermeden bir tümevarımsal çıkarımla türetilebilirse, bu açıklamaya .......... denir.Boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Tümdengelimsel-yasacı açıklama

B) Olasılıksal tümevarımsal-yasacı açıklama

C) Açıklanan-önerme

D) Açıklayan-önerme

E) Olasılıksal tümdengelimsel-yasacı açıklama

Soru 5

Orta Zorluk

I. Her nesne dizgesi birden çok sayıda nesne dizgesinin bir araya gelmesinden oluşur. II. İlgili bilim dalının konusu için gerekli özellikleri dışındaki tüm özelliklerinden soyutlanmıştırIII. Soyutlanmış ve/veya idealleştirilmiş nesne dizgelerinin yarı-somut, yarı-soyut oldukları söylenebilir.Nesne dizgeleri ile ilgili olarak yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I

B) Yalnız II

C) Yalnız III

D) I ve II

E) II ve III

Soru 6

Orta Zorluk

Parlaklık belirlenebilir özelliği ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Değerleri arasında doğrusal sıralama yoktur.

B) Oran ölçeğinde bir niceliktir.

C) Aralık ölçeğinde bir niceliktir.

D) Sırasal ölçekte bir niceliktir.

E) Adlandırıcı ölçekte bir niceliktir.

Soru 7

Orta Zorluk

Gözlem ve/veya deneye dayalı bilimleri inceleyen felsefe dalına verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bilim felsefesi

B) Varlık felsefesi

C) Siyaset felsefesi

D) Ahlak felsefesi

E) Sanat felsefesi

Soru 8

Orta Zorluk

Rastlantı deneyi, istenildiği kadar çok kez yinelenebilen bir deney türüdür. Herhangi bir deneyi başlatan ve bu deneyin koşullarını belirleyen müdahale işlemine, o deneyin bir denemesi (trial) denir. Deneyi sonlandıran gözlem sonucuna da deney sonucu denir. Deneyin her denemesinin bir tek sonucu vardır. Bu sonuca gerçek sonuç da denir. Rastlantı deneyiyle ilgili yukarıdaki ifadelerden hangisi ya da hangileri doğrudur?

A) Yalnız I

B) I ve II

C) II ve IV

D) I, II ve IV

E) I, II,II ve IV

Soru 9

Orta Zorluk

Aşağıdakilerden hangisi bilimin yöntemi olan düşünsel işlemlere örnek verilebilir?

A) Gözlem yapma

B) Bilimsel hipotez

C) Deney

D) Ölçme

E) Pekiştirme

Soru 10

Orta Zorluk

Aşağıdakilerden hangisi Kitcher’in birleştirici açıklama modeli dikkate alındığında doğrudur?

A) Açıklamaların birleştirici gücü, açıklamaların dayandığı çıkarım tiplerinin sayısının çok olması ve bu çok sayıda çıkarım tipine ait çıkarımların toplam sonuçlarının sayısının büyük olması ile tanımlanır.

B) Açıklamaların birleştirici gücü, açıklamaların dayandığı çıkarım tiplerinin sayısının azlığı ve bu az sayıda çıkarım tipine ait çıkarımların toplam sonuçlarının sayısının büyük olması ile tanımlanır.

C) Açıklamaların birleştirici gücü, açıklamaların dayandığı çıkarım tiplerinin sayısının çıkarım tipi- ne ait çıkarımların toplam sonuçlarının sayısına eşit olması ile tanımlanır.

D) Açıklamaların birleştirici gücü, açıklamaların dayandığı çıkarım tiplerinin sayısının, bu çıkarım tipine ait çıkarımların toplam sonuçlarının sayısının üç katı olmasıyla tanımlanır.

E) Açıklamaların birleştirici gücü, açıklamaların dayandığı çıkarım tiplerinin sayısının, bu çıkarım tipine ait çıkarımların toplam sonuçlarının sayısının üçte biri olmasıyla tanımlanır.

Soru 11

Orta Zorluk

Aşağıdakilerden hangisi olasılıksal tümdengelimsel yasacı açıklama ile ilgili bir ifadedir?

A) Açıklayanın bileşenleri arasında en az bir olasılıksal yasa bulunur.

B) Açıklanan önerme açıklayan-önermenin bileşenlerinden tümdengelimsel değil de tümevarımsal bir çıkarımla türetilir.

C) Açıklanan olgusu pek çok sayıda başka açıklanan-olgularla birlikte açıklanır.

D) Açıklama modelinde yalnız düzenlilikler açıklanır, yalın olgular açıklanmaz.

E) Açıklayan-önermenin bileşen sayısı,açıklanan-önermelerin sayısından çok küçük olmalıdır.

Soru 12

Orta Zorluk

“a hidrojen gazı kitlesi t1 zamanında u yerinde oksijenle tepkimeye girerse, tepkimenin bittiği t2 zamanında u yerinde bir su kitlesi var olacak mı?” deney sorusu aşağıdaki genel soru biçimlerinden hangisini örnekler?

A) a nesne dizgesi t zamanında D nesne durumunda mıdır?

B) a nesne dizgesi t zamanında u yerinde F belirlenebilir özelliğinin değeri olan bir belirlenmiş özellik taşır mı?

C) a nesne dizgesinde u yerinde ve [t1, t2] zaman aralığında F olayı meydana gelir mi?

D) a nesne dizgesi t zamanında u yerinde F özelliğini taşır mı?

E) a nesne dizgesi t1 zamanında u yerinde D nesne durumunda ise, t2 zamanında u yerinde F olan bir şey var mı?

Soru 13

Orta Zorluk

Deney ve deneyci ne demektir?

A) Deney, koşulları gözleyenin müdahalesi sonucunda belirlenmiş olan bir olgu olarak tanımlanabilir. Deneyci, gözlemeyi yapan yapan bilim insanı veya bilim insanı ekibidir.

B) Deney, koşulları deneycinin müdahalesi sonucunda belirlenmiş olan bir gözlem olarak tanımlanabilir. Deneyci, deneyi yapan bilim insanı veya bilim insanı ekibidir.

C) Deney, koşulları deneycinin müdahalesi sonucunda belirlenmiş olan bir veri olarak tanımlanabilir. Deneyci, deneyi yapılan kişidir.

D) Deney, koşulları deneycinin deneylerinin sonucunda belirlenmiş olan çıktı olarak tanımlanabilir. Deneyci, deneyi yapan kişilere denir.

E) Deney, koşulsuz olarak deneycinin yapmış olduğu bir gözlem olarak tanımlanabilir. Deneyci, deneyi yapan bilim insanı veya bilim insanı ekibidir.

Soru 14

Orta Zorluk

Belli bazı özelliklerden soyutlanmış olup, kalan özellikleri idealleştirilmiş olan somut nesnelere ne ad verilir?

A) Nesne

B) Kitle

C) Birey

D) Nesne dizgesi

E) Yalın olgu

Soru 15

Orta Zorluk

Pragmatik Açıklama Modelini ortaya atan kişi kimdir?

A) Carl Gustav Hempel

B) Philip Stuart Kitcher

C) Michael Friedman

D) Bas van Fraassen

E) Wesley Salmon

Soru 16

Orta Zorluk

I. RefleksiftirII. SimetriktirIII. TransitiftirDairesel sıralama bağıntısı ile ilgili olarak bu ifadelerden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I

B) I ve II

C) I ve III

D) II ve III

E) I, II veIII

Soru 17

Orta Zorluk

Aşağıdakilerden hangisi sırasal ölçeğe ait bir niceliktir?

A) Sıcaklık

B) Parlaklık

C) Okul numarası

D) Uzunluk

E) Ağırlık

Soru 18

Orta Zorluk

Bir bağıntının doğrusal bir sıralama bağıntısı olması için hangi özellikleri taşıması gerekir?

A) Yansımalı olma-bakışımlı olma-geçişli olma

B) Yansımalı olma- bakışımlı olma-geçişli olmama

C) Yansımalı olmama-bakışımlı olma-geçişli olmama

D) Yansımalı olmama-bakışımlı olmama-geçişli olma

E) Yansımalı olma- bakışımlı olmama-geçişli olmama

Soru 19

Orta Zorluk

Aşağıdakilerden hangisi varlıksal olasılık fonksiyonunu açıklamaktadır?

A) Varlıksal olasılık fonksiyonları diye adlandırılan bu fonksiyonlardan her biri belli bir rastlantı deneyi denilen bir deney türüne bağlı olarak belirlenir.

B) Bir tümdengelimsel-yasacı açıklamada, açıklayanın bileşenleri arasında en az bir olasılıksal-yasa bulunursa buna varlıksal açıklama denir.

C) Açıklanan olgular birleştirilerek daha iyi anlaşılır hale getirirsek varlıksal olasılık fonksiyonlarını açıklamış oluruz.

D) Açıklayan-önermenin bileşenleri arasında en az bir olasılıksal-yasa görünümlü önerme bulunursa bu açıklamalara olasılıksal-varlıksal-tümevarımsal yasacı açıklama denir.

E) Varlıksal olasılık fonksiyonu yalnız düzenliliklerin açıklanmasına yöneliktir.

Soru 20

Orta Zorluk

Biri müdahaleci (deneyci) öbürü salt gözlemci olan bir bilim insanıekibi düşünelim. Müdahaleci, küre biçimindeki a taşını 44.10 metre yüksekliğindebir kuleden, kronometresine bakarak bugün tam saat 12:00’de (bu zamanı t1 ilegösterelim) kuleden aşağıya atıyor. Kulenin dibinde taşın atıldığı cephede kronometresinebakarak bekleyen gözlemci atılan taşın saat 12:00’den tam 3 saniye sonrazemine düştüğünü gözlemliyor.Böyle bir deney aşağıdaki seçeneklerden hangisini ölçmek amacıyla yapılmış olabilir?

A) Böyle bir deney “Bütün metaller yeterince ısıtıldığında genleşir” hipotezini daha da pekiştirmek için yapılabilir.

B) Böyle bir deney “Le Verrier’in hesapladığı koordinatların belirttiği uzay bölgesinde Güneş’in bir gezegeni bulunuyor mu?” sorusunu gözlemlemek amacıyla yapıılmış olabilir.

C) Böyle bir deney Newton’un devinim yasaları ile genel çekim yasasından tümdengelimsel çıkarımla hesapla bir gezegenin koordinatlarını belirlemek amacıyla yapılmış olabilir.

D) Böyle bir deney, h = 1/2gt2 eşitliği ile ifade edilen serbest düşme yasasının daha da pekiştirilmesi amacıyla yapılabilir.

E) Böyle bir deney 2H2 + O2 → 2H2O formülüyle ifade edilen kimyasal tepkimeyi ölçme amacıyla yapılabilir.

Sınav Ayarları

Soru 1

Soru 2

Soru 3

Soru 4

Soru 5

Soru 6

Soru 7

Soru 8

Soru 9

Soru 10

Soru 11

Soru 12

Soru 13

Soru 14

Soru 15

Soru 16

Soru 17

Soru 18

Soru 19

Soru 20