Temel Gerontoloji

Yanıt Açıklaması: Aristoteles(İÖ 384-322), yaşlılığı olumsuz bir görüntü olarak tarif etmiştir. Yaşlı insanın kavgacı, geçimsiz, huysuz kişiler olduğundan bahsetmiştir. Aristoteles, yaşlılığın bir hastalık olduğunu düşünmüştür.

Yanıt Açıklaması: Erken tanı programına alınabilmesi için hastalığın toplumda sık görülmesi, erken tanı için uygun bir tarama yönteminin bulunması, tanı konulduktan sonra etkili bir tedavi yönteminin olması gerekir. Bu açıdan erken tanı programına alınabilecek hastalıklar şunlar olabilir: 1. Koroner kalp hastalığı 2. Diyabetes Mellitus 3. Hipertansiyon 4. Bazı kanserler: meme kanseri, rahim ağzı kanseri, kolon-rektum kanseri, larinks kanseri, prostat kanseri, deri kanseri 5. Obezite 6. Kas-iskelet sistemi hastalıkları 7. Anemi 8. Görme-işitme bozuklukları

Yanıt Açıklaması: Yaş Grubu: Yaşı temel alarak üyeliğini belirleyen örgütlü insan sınıfına denir. Yaş gruplarını (genç insanları ilgilendiren, yaşlandıkça önemini yitiren ve dağılan) geçici yaş grupları ve insanları hayatları boyunca etkileyen kapsamlı sistemler olarak ikiye ayırabiliriz. Doğru cevap D seçeneğidir. Diğer seçeneklerde verilen bilgiler yaş kümesini anlatır.

Yanıt Açıklaması: A ntropoloji: İnsanın kökenini, evrimini, biyolojik özelliklerini, toplumsal ve kültürel yönlerini inceleyen bilim, bilim dalıdır.

Yanıt Açıklaması: Toplumsal yaşlanma, nüfusun yaş yapısının değişerek, toplam nüfustaki çocukların ve gençlerin payı azalırken, 65 ve daha yukarı yaştaki nüfusun yüzdesinin toplam nüfus içinde artmasıdır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Günümüzde AB, ABD, Japonya, İsrail gibi birçok gelişmiş ülkeler; demografik, ekonomik, toplumsal ve kültürel yapıda ortaya çıkan değişiklikler ve talepler karşısında sosyal politikalarını ağırlıklı olarak kurumsal bakım hizmetlerinden, topluma dayalı bakım hizmetleri yönünde değiştirmelerine neden olmuştur. Sözü edilen bu uygulamalar; yaşlıyı sosyal yaşamdan, günlük alışkanlıklarından, arkadaş, komşu ve akrabalarından ayırmayan, yaşam kalitesini yükselten, fonksiyonel kapasitesini koruyan ve geliştiren, güvenli bir ev ortamında sağlık ve sosyal bakım hizmetlerine ulaşabilmelerini ve boş zamanlarını en iyi ve verimli biçimde geçirebilmelerini sağlayan bakım hizmet modellerinin hayata geçirilmesini sağlamıştır (Oğlak, 2011). Bu durumda B şıkkı hariç tüm şıklar topluma dayalı bakım hizmetleri özellikleri kapsamınde ele alınabilir.

Yanıt Açıklaması: Yaşam doyumu bir insanın beklentileri (ne istediği) ve elinde olanların (ne elde ettiği) karşılanması ile elde edilen durum ya da sonuçtur. Literatürde yaşam doyumunu etkileyen bazı etmenler olarak; cinsiyet, yaş, eğitim, gelir, sosyal köken, medeni durum, sağlık, sosyal ilişkiler ağı, sosyal etkinlik düzeyi ve huzurevi yaşantısı sayılmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Demografi, insan nüfusu ile ilgili gelişmeleri istatistik yardımı ile inceleyen bilim dalı olarak tanımlanabilir. Formal Demografi,  toplumla ilgili sayısal verileri istatistiki ve teknik yöntemlerle sunan analizdir. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılığın en önemli belirtisi deri, saç ve bağ dokusunda görülür. Deri en ideal kalınlığına ve fonksiyonel özelliklerine 30 yaşı civarında ulaşır. Kırklı yaşlardan itibaren yaşlanmaya bağlı olarak derinin bazı özelikleri değişir ve yaşlanmada en belirgin değişimleri gösterir. Yaşlılarda epidermal hücrelerin yenilenme hızı yavaşlar. Doğru yaşlanmaya bağlı olarak dış epidermis tabakası ve stratum korneumun kalınlığı değişmezken, epidermis tabakası biraz incelir. Buna dermisteki ara bağ dokusundan özellikle elastin, retikular ve kolajen azalması ve yapı değişimi neden olur. Normal bir insanda vücut kütlesinin erkekte %60’ı, kadında ise %55’i su iken, yaşlanmaya bağlı olarak hücre içi su oranı (%80) azalır ve ara bağ dokusu artması sonucu su oranı %40’a kadar düşebilir. Ayrıca ara bağ dokusunda kalsiyum birikimi sonucu damarda sertleşmesi meydana gelebilir. Yaşlanma ile ter bezlerinin sayısı ve fonksiyonları kadar derinin yağ bezlerinde (sebaseöz) sebum salgısı da azalır. Bunun sonucu olarak deri daha kuru ve kolayca kaşıntıya neden olacak özellikler kazanır. Saç foliküllerindeki aktif melanosit sayısı azalır ve böylece saç ve vücut kılları ağarır.

Yanıt Açıklaması: Kişinin aile, iş ve ekonomik yönden bulunduğu sosyal statü ve roller sosyal yaşını belirler. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Yakınsama kuramı: Yakınsama kuramına göre, gelişmiş ülkelerde ailelerin geniş ai­leden çekirdek aileye dönüşmesi süreci aileler tarafından sağlanan, bakım hizmetlerinin özel sektör ve/veya kamu sektörü tarafından sağlanması gerekliliği ortaya çıkacaktır.

Yanıt Açıklaması: Hücresel ve moleküler yaşlanmada üç ana mekanizmanın olduğu bilinmektedir; (1) oksidatif stres ve diğer faktörler ile oluşan hasar; (2) hasar tamirinde yetersizlik ve (3) hücre sayısında düzensizlik. Oksidatif stress, glikasyon ve glikoksidasyon ve somatic mutasyon bu mekanizmalar altında yer alır. Ancak sarkopenia 50 yaşından sonra kas daha çok lifi sayısı ve daha az kas lifi çapı azalmasıdır. Ateroskleroz ise glikasyon ve glikoksidasyon etkisi sonucunda oluşur.

Yanıt Açıklaması: Erikson’un yaşam döngüsünün son aşamasında yer verdiği yaşlanmanın, yaşlılar tarafından “bütünlük” ile “çaresizlik” arasındaki çatışma ile algılandığı belirtilir. Toplumların gelişimi ile birlikte yaşlılık, geleneksel toplumlardaki algılandığı “olgunluk ve bilgelik” yerine, “yoksunluk, zayıflık ve bağımlılık” olarak algılanmaya başlamaktadır. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Vücuttaki yağ dokusu ile çizgili kas, salgıladıkları hormonlar aracılığıyla karşılıklı etkileşim içindedir. Yağ dokusundan salgılanan sitokinin hormonlara adipokinler denir ve adipokinler uzun bir liste oluşturur. Yağ dokusu tipine göre farklı adipokinler salgılanır. İç organların etrafındaki yağ dokularında daha çok resistin, visfatin, interlökin-6 (IL-6), IL-18, tümor nekroze edici faktör (TNF) gibi adipokinler salgılanır. Çizgili kaslardan 750 türden fazla madde salgılanır. Bunlardan bazıları hormon gibi etki eder ve miyokin olarak isimlendirilir. En çok bilenen miyokinler TNF-α, beyin kökenli sinir büyütücü faktör (BDNF), IL-6, IL-8, IL-15, myostatin, myonektin, kemik şekillendirici faktör-4 (BMP4) gibileridir. Dolayısıyla şıklarda verilenlerden TNF-a bir miyokindir ancak diğer şıklar adipokindirler.

Yanıt Açıklaması: Tedavi edilmeyen şeker hastalığı yaşlanmayı hızlandırır.

Yanıt Açıklaması: Yaşlı İhmali: Wiehe (1998) bu ihmali ayrı bir kategoride değerlendirir ve olguyu pasif ve aktif ihmal, ayrıca sıklıkla karşılaşılan yaşlının kendi kendini ihmali gibi türlere ayırır. İhmal, bakım yapan kişinin bilerek veya bilmeyerek, yaşlının gereksinin duyduğu bakım işlerini ve hizmetlerini (yemek yemek, kişisel bakım, tuvalet ihtiyaçları, ilaç alma, sağlığı ile ilgilenme) gerçekleştirmemesi durumunda ortaya çıkar. Bu nedenle yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Erkeklerde yaşlanmaya bağlı olarak lütenize edici hormon (LH) pikleri artar ancak LH pik sıklığı azalır ve LH dalgalanmalarına (pulsasyonlarna) testislerde testosteron hormonunu üreten Leyding hücrelerin yanıtı küntleşir. 50 yaşından sonra kan testosteron, dehidroepiandrosteron (DHEA), androstenedione düzeyi ve testosteron/östrojen oranı azalır. A şıkkı rahimin fibröz dokuya dönüşerek küçülmesiyle, C şıkkı Kadınlarda menapoz sonrasında dış genital organlarından küçük/büyük dudakları (labia majora/minora), klitoris, vajina girişi, vajina, üretra ve mesane meydana gelen değişimlerin gerçekleşmesinden bahsetmektedir. E şıkkı ise kadınlarda endometriyal bezler azalması, tuba uterin kanalının duvarı incelmesi ve kanal daralması, yumurtalıklar (overler) küçülmesi ve düzensiz bir şekil alması ve serviks küçülmesiyle seyreden süreçle ilgilidir.

Yanıt Açıklaması: Psikolojik yaşlanma yaşa bağlı olarak bireyin davranışsal uyum yeteneklerinde ortaya çıkan değişimlerdir. Yaşlanmayı etkileyen dört neden saptanmıştır. 1. Verimli bir işten yoksun kalmak, pasif kalmaya zorunlu olmak, 2. Fiziksel gücün zayıflaması ve bedensel yakınmaların ortaya çıkması, 3. Eğlenceden yoksunluk, yaşamın zevk veren deneyimlerinden ve sevinçlerinden vazgeçmek veya bunların dışında bırakılmak, 4. Ölüme yaklaşımın bilincinde olmaktır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Kelime olarak Yunanca’da demos “halk” ve graphein “yazmak” anlamına gelmektedir. Bu iki kelimenin birleşmesinden demografi kelimesi türetilmiştir. Tarihte 1662’de İngiliz istatistikçi John Graunt “Ölüm Kayıtları Üzerine Doğal ve Siyasi Gözlemler” adlı eserinde, ölüm oranlarını kullanarak ilk kez nüfusla ilgili bir analiz yapmıştır. Bu alandaki çalışmaları ile Graunt Avrupa’da nüfusbilimin kurucusu olarak tanınmıştır. Ancak “Demografi” terimi ilk kez, 1855 yılında Fransa’da, Achille Guillard’ın yayınladığı “Beşeri istatistiğin öğeleri veya karşılaştırmalı demografi” adlı eserde kullanılmıştır. Bu bilgiler ışığında yukarıda verilen tüm maddelerin doğru olduğu görülmektedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Demografi, insan nüfusu ile ilgili gelişmeleri istatistik yardımı ile inceleyen bilim dalı ola­rak tanımlanabilir.