Temel Gerontoloji

Yanıt Açıklaması: Senkop, beyne giden kan akımının azalmasına bağlı olarak bilincin ve postural tonusun geçici kaybına denir.

Yanıt Açıklaması: Tıp alanında koruma, teşhis ve tedavi yöntemlerinde kaydedilen aşamalar, gelişmiş ülkelerde ortalama yaşam süresinin sürekli çoğalmasında etkili olmuştur. Ortaya çıkan demografik dönüşümün en önemli etkisi ise 65 yaş üzeri nüfusun artması ve toplam nüfus içindeki oranının yükselmesi biçiminde ortaya çıkmıştır. “Sosyal devlet” ilkesi; herkese, içinde yaşamakta olduğu toplumun olanaklarına uygun bir yaşam düzeyini sağlamakla kendini görevli bilen devlet anlayışını ifade eder. Devletler, vatandaşların sosyoekonomik durumlarını iyileştirmek, insan onuruna yaraşır bir hayat sürmelerini sağlamak ve sosyal güvenliklerini temin etmek hususlarında kendilerini yükümlü görmüşlerdir. Böylece “yaşlılar için devlet sorumluluğu” ve hayatın her alanında yaşlılara garantinin sağlanması söz konusu olmuştur. Sosyal hukuk devleti ilkesinin giderek yaygınlık kazanmış olmasında, yaşlılara yönelik sosyal politikalara önem kazandırmıştır. Günümüzde, yaşlı nüfus giderek yaygınlaşan demokratik yönetimlerde seçmen olarak hiç de küçümsenmeyecek sayısal bir güç haline gelmiştir. Bu durum, siyasal partilerin yaşlılara yönelik sosyal politikalara önem ve öncelik vermelerine yol açmıştır. Birçok siyasal parti, programlarında yaşlı kesimin korunmasını öngören politikalara yer vermiş ya da artık vermeye başlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Tıp etiğinin değerleri dört ilkeye dayanmaktadır. Bunlar; Yararlılık Zarar vermeme Hasta özerkliğine saygı Adalettir. İlk iki ilke kaynağını Hipokrat Hekimliği geleneğinden almaktadır. Son ikisi ise günümüzde tıbbi gelişmelerin sonucu ortaya çıkmış ilkelerdir.

Yanıt Açıklaması: Normal şartlar altında yapısı bo­zulmuş proteinler yıkılarak yeni protein sentezinde tekrar kullanılır ve buna da protein dönüşümü denir .

Yanıt Açıklaması: Yaşlılık Hukuku, yaşlının haklarını, onlara karşı devletin ve kişilerin yükümlülüklerini ve yasal sorumluluklarını, ele alan hukuk dalına denir

Yanıt Açıklaması: 1796’da kurulan Boston Dispanseri, Amerika’da evde bakım hizmeti sunan ilk kuruluştur. Cevap: A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Palmore’a göre yaşlı ayrımcılığı; “ileri yaşlardaki bireylere yönelik ön yargıyı, tutum ve davranışlar aracılığıyla ifade eden bir terim”dir. Yaşlanma kötü, mümkünse kaçınılması gereken, en azından olabildiği kadar yavaşlatılması gereken ve hastalıkla eşdeğer tutulan bir durum olarak algılanmaktadır. Bu nedenle yaşlı ayrımcılığı; bir kişiye sadece yaşı nedeniyle gösterilen farklı tavır, ön yargı, tutum ve davranışları ifade etmekte ve hem olumlu hem de olumsuz tutumları kapsamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılarda uygun olmayan ilaç kullanımını araştırmayı amaçlayan “Beers” kriterleri ve toplumda yaşayan yaşlı bireylerde bakım ve hizmet kalitesini değerlendirmeyi amaçlayan HEDIS gibi bazı değerlendirme araçları yanında, “Kırılgan yaşlı bireylere sunulan bakım ve hizmetlerin değerlendirmesi-Kalite göstergeleri” sözcüklerinin baş harflerinden oluşan “ACOVE-QI” kısaltmasıyla bilinen ölçme setleri, 2000 yılında Amerikan RAND kuruluşu ve Kaliforniya LosAngeles Üniversitesi işbirliği ile geliştirilmiştir

Yanıt Açıklaması: Bu koruma, BM tarafından 12 Nisan 2002’de Madrid’de gerçekleştirilen Uluslararası Madrid Yaşlanma Hareketi Planında “hak” şeklinde uluslararası baz da sabit bir hal almıştır. Doğru cevap C' dir.

Yanıt Açıklaması: Anayasamızda sosyal güvenlik hakkının yer aldığı 60. Madde şöyledir: “Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar.” Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Uzamış koroner iskemiye bağlı olarak gelişen, irreversibl kalp kası nekrozudur. Ateroskleroz(damar sertliği) enfarktüsün en sık nedenidir. Özellikle substernal bölgede sıkıştırıcı, baskı tarzında göğüs ağrısı ve rahatsızlık hissinden yakınılır. Doğru cevap B' dir.

Yanıt Açıklaması: Biyolojik yaş, hücre ve organlarda meydana gelen biyolojik süreçlerle ilişkili olarak ortaya çıkan yaştır.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılar, kalkınma sürecine tam olarak katılmalı ve aynı zamanda yararlarını da paylaşma­lıdır. Hiçbir birey, kalkınmadan yararlanma fırsatından mahrum edilmemelidir. Toplu­mun sosyoekonomik gelişmesi üzerinde etkisi olan nüfus yaşlanması ile bütün ülkelerde yer alan sosyal ve ekonomik değişiklikler, yaşlıların güçlendirilmesi ve toplum yaşamına katılımlarının sağlanması için acil kararlara ihtiyaç duyulduğunu ortaya koymaktadır. Her yaş grubundaki bireylerin, özellikle kadınların bütün sektörlerde karşılığı ödenme­mişler de dahil olmak üzere yaptığı katkılar göz ardı edilmemelidir. Sosyal, ekonomik, kültürel, sportif ve gönüllü aktivitelere katılma, aynı zamanda kişisel refahın gelişmesi ve sürdürülmesine katkıda bulunmaktadır. Yaşlıların organizasyonları, kuşaklar arası iletişi­min desteklenmesi ve geliştirilmesini sağlamaları açısından çok önemlidir.

Yanıt Açıklaması: 65 yaşını doldurmuş, çalışmayan ve varlığı olmayan kimselere yasa kapsamında aylık bağlanır.

Yanıt Açıklaması: Sosyal devlet" ilkesi; herkese, içinde yaşamakta olduğu toplumun olanaklarına uygun bir yaşam düzeyini sağlamakla kendini görevli bilen devlet anlayışını ifade eder. Bu ilkeyi benimseyen devletler, vatandaşların sosyoekonomik durumlarını iyileştirmek, insan onu­runa yaraşır bir hayat sürmelerini sağlamak ve sosyal güvenliklerini temin etmek husus­larında kendilerini yükümlü görmüşlerdir. Bu yükümlülükler, anayasal dayanaklarla da "görev" haline gelmiştir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılarda başlıca görülen psiko-sosyal sorunlar kısaca şunlardır (Seyyar, 2005): • Fiziksel güçten düşme ve emeklilik gibi nedenlerden dolayı meslekî ve toplumsal fonksiyonlardan ayrılma, • Sosyal etkileşimden mahrum olma ve toplumdan kısmen veya tamamen uzaklaşma veya dışlanma, • Aile fertlerinden kopma, yalnızlığa ve içine kapanmanın bir sonucu olarak kendini lüzumsuz ve faydasız hissetme ve psiko-sosyal sorunların ve bunalımların içine sürüklenme.

Yanıt Açıklaması: Sağlık, bireylerin yaşamında ne kadar önemliyse, toplum sağlığı da ekonomik büyüme ve kalkınma için o kadar önemlidir. Yaşlılar rehabilitasyon hizmetleri ve cinsel sağlık da dahil olmak üzere, koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmetlerine ulaşma haklarına sahiptir. Sağlıklı ve refah içinde yaşlanmak için, yaşam boyunca bireysel çaba ve bu çabaların başarılı olabileceği uygun bir çevre gerekmektedir. Bireylerin sorumluluğu, sağlıklı bir yaşam tarzını sürdürmektir. Hükümetlerin sorumluluğu ise, sağlıklı ve refah içinde yaşlanma için olanak sağlayan destekleyici bir çevre oluşturmaktır. Doğru cevap A' dır.

Yanıt Açıklaması: Türk yaşlılarının Yaşam Kalitesini etkileme açısından özellikle batılı toplumlardaki yaşlılardan ayrıldıkları noktalar: Çocukların mutluluğu ve aileye verilen önem, geçmişle olan bağın sürdürülmesi, büyükanne-büyükbaba rolü, hastaneye yatmak, iştahın yerinde olması, kendi kendine karar verebilme ve dini inançlara daha çok önem vermeleridir. Ancak yeni bilgi ve becerileri edinebilme fırsatına verilen önem batılı toplumlardaki ailelerden farklılaşan özelliklerden biri değildir.

Yanıt Açıklaması: İnsomnia Uykuya dalmakta ve sürdürmede güçlük, sabah erken kalkma ve kalktığında dinlenilememiş olmadır. Yaşlılıkta en sık karşılaşılan uyku yakınmasıdır. İnsomnia süresine göre; kısa süreli ve süreğen (kronik) olmak üzere sınıflandırılır.

Yanıt Açıklaması: Bunlar için yapılması gerekenler; • Rahatsız edici gürültü ve koku önlenmeli, yeşil alanlar, dinlenme alanları ve ulaşılabilir yerde yeterli sayıda tuvalet olmalıdır. • Kaldırımlar yaşlıların rahatlıkla hareket etmesini sağlayacak biçimde yapılmalı, dar, engebeli, bozulmuş, kenarları yüksek olmamalı; düz, alçak, kaymayan özellikte, tekerlekli sandalye geçişine, yürüme ve bisiklet süremeye uygun olmalıdır. • Bina tasarımında asansör, yürüyen merdiven ve yüzeyler kaygan olmamalıdır • Ulaşımla ilgili düzenlemeler yapılmalıdır. Toplu taşıma araçları yaşlıların rahatlıkla kullanabilecekleri biçimde tasarlanmalıdır. • Yaşlıların barınma yerlerinde temel gereksinimler karşılayacak elektrik, su ve ısınma sağlanmalıdır. Evler yaşlının yalnız başına rahat hareket etmesini sağlayacak, ev içi kaza riskini en aza indirecek biçimde tasarlanmalıdır. • Yaşlıların evleri kendilerini güvende hissetmeleri için yakınları veya arkadaşlarına, alışveriş yerlerine, sağlık kuruluşlarına, parklar vb. yerlere yakın olmalıdır.