Temel Gerontoloji

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de 2828 sayılı kanunun 34 ve 35. maddelerine dayanılarak yaşlılara hizmet vermek üzere açılacak huzurevlerinin açılış ve işleyişlerinin yönetmelikle düzenleneceği belirtilmektedir. Yönetmelikte kurum ve kişilere ait huzurevlerinin ve bakımevlerinin açılış, hizmet, personel ve işleyiş koşulları ile ücret, denetim, devir ve kapatılma işlem ve esaslarının neler olduğu açıklanmaktadır. Özel huzurevi hizmeti veren kuruluşlar şunlardır: a. Dernek ve vakıflara ait kuruluşlar b. Azınlıklara ait kuruluşlar c. Gerçek kişilere ait (özel) kuruluşlar

Yanıt Açıklaması: Eylem önerileri, öncelikli üç konuya göre düzenlenmiştir; Yaşlılar ve kalkınma, yaşlılıkta sağlık ve iyi olma durumunun artırılması ve güvenli, kolaylaştırıcı ve destekleyici çevrelerin sağlanmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Yerine getirmesi gereken görevler ve sorumluluklar çerçevesinde tamamı etik kurallarından sayılmasa da yaşlı bakım elemanından beklenilen davranışlar aşağıda sıralanmıştır: • Etkili ve güzel konuşmalı • Çalışkan olmalı • Dikkatli olmalı • Dürüst olmalı • Enerjik olmalı • Güler yüzlü olmalı • İnsan ilişkilerine özen göstermeli • İş disiplinine saygı göstermeli • İş güvenliğine dikkat etmeli • İş yerine ait araç ve gereç kullanımına özen göstermeli • Kararlı olmalı • Meslek ahlakına sahip olmalı • Samimi ve içten olmalı • Yaşlı hasta ve engelliye “sen” diye hitap etmemeli

Yanıt Açıklaması: Kısa boylu, düşük kilolu olmak, osteoropozda en önemli risk faktörlerindendir.

Yanıt Açıklaması: Fonksiyonel yaşlanma: Bir kişinin aynı yaşta olan bireylerle karşılaştırıldığında fonksiyonlarını yapamamasıdır. Doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Yeterli gelir güvenliğinin sürdü-rebilirliği çok önemlidir. Enlasyonun yüksek olduğu yerlerde, emekli maaşları, özürlülük sigortası, sağlık güvenceleri ve kişilerin birikimleri değerlerini kaybetmektedir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılarda Yaşam Kalitesi Değerlendirmelerinin Amacı • Yaşlılara sunulan hizmetin kalitesinin ve hizmet sunanların performanslarının değerlendirilmesi, • Alternatif sağaltımların etkinliğinin karşılaştırılması • Hastalıkların yaşlı toplum üzerindeki yükünün ve öncelikli sağlık sorunlarının belirlenmesi • Çok sektörlü (Tıbbi, psikolojik ve sosyal hizmetler) işbirliği sağlama • Politika oluşturmada sağlık düzeyi göstergesi olarak Kaliteli yaşam yılı beklentileri (QALE) ve Kaliteli yaşanan yıllarını (QALY) hesaplamaktır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Yaşlı ve hasta hizmetlerinin tarihçesi 1700’lü yıllara kadar uzanır. Önceleri kiliselerin desteği ile bir araya gelen gönüllüler evlere, özellikle yoksul hastalara yemek ve yardım götürmek amacıyla ev ziyaretleri yaptılar. 1796’da kurulan Boston Dispanseri, Amerika’da evde bakım hizmeti sunan ilk kuruluştur.

Yanıt Açıklaması: Kent tasarımı yapılırken, dış mekanlar ve yapılar uygun tasarlanmalı. temiz bir çevre sağlanmalıdır. Rahatsız edici gürültü ve koku önlenmeli, yeşil alanlar, dinlenme alanları ve ulaşılabilir yerde yeterli sayıda tuvalet olmalıdır. Kaldırımlar yaşlıların rahatlıkla hareket etmesini sağlayacak biçimde yapılmalı, dar, engebeli, bozulmuş, kenarları yüksek olmamalı; düz, alçak, kaymayan özellikte, tekerlekli sandalye geçişine, yürüme ve bisiklet sürmeye uygun olmalıdır. Bina tasarımında asansör, yürüyen merdiven, ve yüzeyler kaygan olmamalıdır. Toplu taşıma araçları yaşlıların rahatlıkla kullanabilecekleri biçimde tasarlanmalıdır. Yaşlıların barınma yerlerinde temel gereksinimler karşılayacak elektrik, su ve ısınma sağlanmalıdır. Evler yalnız başına rahat hareket etmesini sağlayacak, ev içi kaza riskini en aza indirecek biçimde tasarlanmalıdır. Yaşlıların evleri kendilerini güvende hissetmeleri için yakınları veya arkadaşlarına, alışveriş yerlerine, sağlık kuruluşlarına, parklar vb. yerlere yakın olmalıdır. Sosyal çevre açısından, yaşlıların bir araya gelebilecekleri, sosyal paylaşım ortamları yaratılmalı ve üretkenliği sağlayacak uğraşılar yönlendirilmelidir.

Yanıt Açıklaması: Sağlıklı yaşam yıllarının arttırılması ve sağlığın korunmasına yönelik Avrupa Birliği politikaları; • Sağlığın bütüncül bir yaklaşımla, yaşam döngüsü içinde iyileştirilmesi ve korunmasını, • Tüm sektörlerin kendi alanlarında sağlık profilini yükseltmek ve toplum sağlığının önemini vurgulamak üzere stratejik çalışmalar yürütmelerini, • Üye devletlerin yaşlanan nüfusun yaratacağı sonuçları göğüsleyecek şekilde sağlık sistemlerini güçlendirmelerini gözetmektedir (Tunçkanat, 2011).

Yanıt Açıklaması: Medeni kanunda yardım nafakası, zarurete düşen akrabanın yaşamını sürdürebilmesi için zo­runlu yardım isteğidir. Yardım nafakası isteyenin kusuru ile yardıma muhtaç duruma düşmüş olma­sı, yükümlüyü borcundan kurtarmamaktadır. Aile bağlarının herhangi bir nedenle zayıflamış olması da yükümlülüğü ortadan kaldıran bir neden olarak düzenlenmemiştir. Yardım nafakasının koşulları objektiftir ve bu koşulların gerçekleşmesi halinde nafaka borcu doğmaktadır. İsviçre medeni kanun­dan esinlenerek getirilen hükümler muhtaç yaşlı kişi olduğunda yerine getirilmekte ancak bakıma muhtaç sağlam ve genç ise anne baba hakkı 18 yaşı­nı bitiren ergin için ancak öğrenim dönemi sonun­da sona ermektedir. Yardım nafakası, ahlak kuralla­rı ile geleneklerin zorunlu kıldığı sosyal ödevdir ve kanun koyucu konuyu, kişinin ve toplumun vicda­nına bırakmamış, kanuni bir ödev olarak düzenle­miş, bu ödevin ortadan kaldırılması kanun yoluyla sınırlandırılmıştır. Doğru yanıt B’dir.

Yanıt Açıklaması: “Geriatri” sözcüğü, Yunanca kökenli “geras” yaşlılık ve “iatro” tıbbi tedavi ile ilgili sözcüklerden köken alan “yaşlı tıbbı” olarak tanımlanmaktadır. Tıbbın alt kollarından biridir. Yaşlılık halinde ortaya çıkan hastalıklar ile ilgilenen, yaşlılıktan doğan hastalıkların koruyucu, tedavi edici, rehabilite edici ve sosyal yönleriyle ilgilenen tıp biliminin bir dalıdır. Bir taraftan yaşlı hastaların özel sorunlarına çözümler aramakta, diğer taraftan yaşlıların rehabilitasyonu ve tedavileri ile ilgilenmektedir. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Osteoartrit (eklem ki­reçlenmesi), servikal-lumbal spondiloz (omurgada kireçlenme) ve eklemleri tutan diğer hastalıklar eklem kökenli ağrılara sebep olurlar.

Yanıt Açıklaması: Osteoartritde eklemde meydana gelen değişiklikler şunlardır: 1. Eklem kıkırdağı kabalaşır, dejenere olur ve işlevini yitirir. 2. Rengi parlak mavimsi renkten met ve sarımsı renge döner. 3. Kayganlığını kaybederek pürtüklü, çukurlu bir hal alır. 4. Eklemi oluşturan kemikler arasındaki mesafe azalır, eklem aralığı daralır. Radyagrafide bu daralma ve osteofit denilen kemik çıkıntıları görülür.

Yanıt Açıklaması: Yaşlı ayrımcılığının teorik temelleri: dört etkenden oluşmaktadır: 1. Yaşlı ayrımcılığına ilk etken ölümden duyulan korkudur. Çünkü ölüm kişinin yaşam döngüsünün dışında tutulmakta ve yaşamın doğal bir parçası olduğu unutulmaktadır. Hatta ölüm ve yaşlılık eş anlamlı olarak kavramlaştırılmıştır. 2. İkinci etken özellikle medyada gençliğe, bedensel güzelliğe ve cinselliğe verilen önemdir. Her alanda gençlik, dinamiklik, üretkenlik gibi değerler genç imajlar teşvik edilmektedir. Bu şekilde gençliği ön plana çıkarıldığı toplumlar için yaşlanmak kendine duyulan güveni azaltmakta ve yaşlılığa karşı olumsuz tutumlar geliştirmelerine neden olmaktadır. 3. Üçüncü etken ekonomik verimliliğe ve üretkenliğe verilen önemdir. Çocukluk ve yaşlılıkta verimliliğin olmadığı ve üretime katkı sağlanmadığı yıllar olarak düşünülmektedir. Orta yaştaki insanların çocuk ve yaşlıların ihtiyaçlarını ve bakım gereksinimlerini karşıladıkları kabul edilmektedir. Çocuklar yaşlılardan farklıdırlar, onlara geleceğe yönelik bir yatırım olarak düşünülmektedir. Ancak yaşlılar ise tam tersi ekonomik verimliliklerini geride bıraktıkları için bir yük olarak görülmektedirler. 4. Yaşlılar ile yapılan araştırmaların çoğunluğu huzurevleri, bakımevleri ve hastanelerde yapılmasından kaynaklanmaktadır. Çünkü bu araştırmalar yaşlıların sürekli bakıma muhtaç olarak algılanmasına neden olmuştur. Oysa yaşlı nüfusunun sadece %5’i kurumlarda yaşamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Az gelişmiş ülkeler genç toplumu, gelişmiş ülkeler ise yaşlı toplumu barındırır.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılar, kalkınma sürecine tam olarak katılmalı ve aynı zamanda yararlarını da paylaşma­lıdır. Hiçbir birey, kalkınmadan yararlanma fırsatından mahrum edilmemelidir. Toplu­mun sosyoekonomik gelişmesi üzerinde etkisi olan nüfus yaşlanması ile bütün ülkelerde yer alan sosyal ve ekonomik değişiklikler, yaşlıların güçlendirilmesi ve toplum yaşamına katılımlarının sağlanması için acil kararlara ihtiyaç duyulduğunu ortaya koymaktadır. Her yaş grubundaki bireylerin, özellikle kadınların bütün sektörlerde karşılığı ödenme­mişler de dahil olmak üzere yaptığı katkılar göz ardı edilmemelidir. Sosyal, ekonomik, kültürel, sportif ve gönüllü akivitelere katılma, aynı zamanda kişisel refahın gelişmesi ve sürdürülmesine katkıda bulunmaktadır. Yaşlıların organizasyonları, kuşaklar arası iletişi­min desteklenmesi ve geliştirilmesini sağlamaları açısından çok önemlidir..

Yanıt Açıklaması: Çağımızda tıp etiğinin geleneksel ve yeni değerleri kapsayan iki kaynağından söz edilebilir. Eskiden yaşlılar ve has­talara bakan kişilerden yürekli, vicdanlı gibi dini duygular ile idealist görüşlere sahip olması bekle­nirken, günümüzde engelli olsun olmasın yaşlılara bakımda genel hastalık bilgisi, psikolojik ve sosyal destek, yaşlı bakımı ile ilgili mevzuat ve rehabilitas­yon konusunda bilgi ve tıbbi becerilere sahip ele­manlara ihtiyaç duyulmaktadır. Tıp etiğinin değerleri dört ilkeye dayanmakta­dır. Bunlar; yararlılık, zarar vermeme, hasta özerkliğine saygı ve adalettir. Doğru yanıt C’dir.

Yanıt Açıklaması: Yerine getirmesi gereken görevler ve sorum­luluklar çerçevesinde tamamı etik kurallarından sayılmasa da yaşlı bakım elemanından beklenilen davranışlar aşağıda sıralanmıştır: Etkili ve güzel konuşmalı Çalışkan olmalı Dikkatli olmalı Dürüst olmalı Enerjik olmalı Güler yüzlü olmalı İnsan ilişkilerine özen göstermeli İş disiplinine saygı göstermeli İş güvenliğine dikkat etmeli İş yerine ait araç ve gereç kullanımına özen göstermeli Kararlı olmalı Meslek ahlakına sahip olmalı Samimi ve içten olmalı Yaşlı hasta ve engelliye “sen” diye hitap et­memeli Temiz ve düzenli olmalı Irk, din, dil, cinsiyet ayrımı göstermeden her türlü bakımı yapmalı Sabırlı ve duyarlı olmalı Yaşlı hastanın karakterine uygun davranmalı İnsan haklarına uygun davranmalı “Hayır” diyebilme yeteneğine sahip olmalı Mesafeli davranabilme yeteneği olmalı Kendi hareketlerini değiştirme yeteneğine sahip olmalı İş ve özel hayatını birbirine karıştırmamalı Tek başına hareket edebilmeli Başka meslek grupları ile işbirliği yapabilmeli Kendini geliştirmeye ve yenilemeye   hazır­lıklı olmalı Kararsızlıklarda, hatalarda, korkularda ve tartışmalarda başarı deneyimleri ile yaşama­yı öğrenebilme yeteneği olmalı Alternatif düşünebilme yeteneğine sahip olmalı Doğru yanıt C’dir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye Cumhuriyet’inde 1930 tarihinde yürürlüğü giren 1580 sayılı Belediye Kanunu ile ilk defa Belediyelere bakıma muhtaç kişilerin (yaşlılar dâhil) korunması, yaşlı evleri yapma ve yönetme yükümlülüğü getirilmesi üzerine, değişik illerde aceze evleri, güçsüzler yurdu, düşkünler evi ve huzurevi adı altında yatılı yaşlı kuruluşları açılmıştır. Cevap: A şıkkıdır.