Temel Gerontoloji

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de ise yaşlılık konusunda ilk bilimsel dernek Prof. Dr. Velittin Kalınkara’nın girişimleriyle 1998’de kurulmuştur. “Yaşlı Sorunları Araştırma Derneği (YASAD)”, yaşlıların yaşam kalitesinin arttırılması ve ulusal yaşlılık politikalarının alt yapısını hazırlamak amacıyla araştırmalar yapmak üzere kurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Beyne giden kan akımının azalmasına bağlı olarak bilincin ve postural tonusun geçici kaybına senkop denir. Baygınlık hissi ya da presenkop, ani güç kaybı, başağrısı, bulanık görme, terleme, bulantı, kusma belirtilerinin olduğu durumdur, senkop bu durumun daha ileri halini gösterir. Bilinç kaybının düzeyi değişkendir. Hasta bazen çevresinden tamamen habersiz değildir. Konuşulan sesleri duyabilir veya çevredeki insanları bulanık olarak görebilir. Çoğunlukla tam bir bilinç kaybı ve cevapsızlık oluşur. Hasta hareketsiz yatar, tüm kasları gevşemiş, göz bebekleri genişlemiştir. Nabızları zayıf, yavaş ya da hissedilemez, sistolik kan basıncı düşer, solunum çoğunlukla seçilemez.

Yanıt Açıklaması: Kalp yetmezliği, kalp kasının yapısı veya işleyişinde bozulma olması nedeniylekalbin odacıklarının kanla dolma veya kanı pompalayabilme yeteneğinin bozulmasıdır. En sık görülen belirtiler: • Dispne (Nefes darlığı), ilk zamanlar hareket esnasında, daha sonra istirahat esnasında. • Çabuk yorulma, halsizlik • Gece artan nefes darlığı veya öksürük (paroksismal noktürnal dispne) • Ortopne (yüksek yastıkla yatma veya dik pozisyonda oturma) • Karında dolgunluk • Bacak ve bileklerde şişme • Çarpıntı (taşikardi) • Bulantı, iştahsızlık

Yanıt Açıklaması: Kadınların %36-40’ı iskelet kasıdır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Gelişmekte olan birçok ülkenin ve ekonomileri geçiş döneminde olan ülkelerin kırsal alan­larında, genç yaştaki bireylerin göç etmeleri nedeniyle, yaşlı nüfus belirgin olarak fazladır. Gelişmiş ülkelerin kırsal alanlarında yetersiz ekonomik kaynaklar, toplum kaynakları ve yaşlıların temel hizmetlere ulaşamaması halen yaşanan sorunlar arasındadır. . Kentlerde durum, geleneksel geniş aile yapısının ve iletişimin sürdürülmesi açısından, kırsal alanla­ra göre daha kötüdür.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılara yönelik olarak sunulan hizmet özelliklerini, klasik modele (Donabedian modele) göre 3 başlıkta inceleyebiliriz: 1. Yapısal özellikler 2. İşleyiş ile ilgili özellikler (faaliyetler) ve 3. Sonuç göstergeleri Yapısal özellikler i çinde, yaşlı bireylerin yaşadıkları yerlere yakın olan; yaşlıların yaşadıkları sağlık ve toplumsal sorunlara cevap verebilecek uygun teknolojileri (örneğin fizik tedavi üniteleri vb.) içinde barındıran içinde barındıran sağlık hizmet binaları ve gereksinim duyulan hizmeti verebilecek olan yeterli sayıda uygun sağlık personeli (örneğin, hekimler, hemşire, diyetisyen, sosyal çalışmacı, psikolog ve hatta podiatristler) sayılabilir.

Yanıt Açıklaması: Tıp etiğinin değerleri dört ilkeye dayanmaktadır. Bunlar (Erdem, 2006): • Yararlılık • Zarar vermeme • Hasta özerkliğine saygı • Adalettir.

Yanıt Açıklaması: İnsomnia, uykuya dalmakta ve sürdürmede güçlük, sabah erken kalkma ve kalktığında dinlenilememiş olma­dır. Uyku sırasında solunum düzeninde patolojik dü­zeydeki değişikliklere bağlı olarak gelisen uyku bozuk­luklarına uykuda solunum bozuklukları denmektedir.  Uyku sırasında solunumun durması, oksijen yoğun­luğunda azalma ve gündüzleri artmış uyku hali ile karakterizedir.

Yanıt Açıklaması: Kemik kökenli ağrılar: Senil osteoporoz (yaşlılığa bağlı kemik erimesi), Paget hastalığı (Kemik yapım ve yıkım dengesinin bozulması) deformitelere ve hareketsizliğe neden olur.

Yanıt Açıklaması: Kırsal alanda gençlerin göç etmeleri nedeniyle yaşlı nüfusu fazladır.

Yanıt Açıklaması: Osteoporozda en önemli risk faktörleri olarak: • Kadın olmak • 50 yaşın üstünde olmak • Menopoza girmiş olmak • Erkeklerde tetosterondaki azalma • Düşük kalsiyum içeren yiyeceklerle beslenme ve vitamin D eksikliği • Fiziksel aktivitenin azlığı, sedanter yaşam • Sigara içmek • Kısa boylu, düşük kilolu olmak • Ailede osteoporozlu kişilerin olması gösterilmektedir. Doğru cevap E' dir.

Yanıt Açıklaması: Makro düzey (toplum düzeyinde): Yaşam kalitesinin toplum düzeyinde kullanımı, sadece hastalar üzerinde değil, toplumun bütünü (hasta olsun sağlıklı olsun) üzerinde uygulanan sağlık programlarının başarısını değerlendirmek amacıyla kullanımı anlamına gelir.

Yanıt Açıklaması: Kalp damar hastalıklarında sistolik kan basıncı: Normal 120-129 Yüksek Normal 130-139 Evre 1 140-159 Evre 2 160-179 Evre 3 ≥ 180'dir.

Yanıt Açıklaması: Toplumda yaşlanan nüfus gereksinimlerinin karşılanması ve verilecek hizmetlerin planlanması için, Yaşlanma 2002 Uluslararası Eylem Planı (International Plan of Action on Aging, 2002) Dünya Sağlık Örgütü Uzmanlarının 12 Nisan 2002’de yaptıkları toplantı sonucunda hazırlanmış bir rapordur. Eylem Planı’nın amacı, her yerde insanların güvenli ve saygın şekilde yaşlanmalarını ve toplumlarında bütün haklara sahip birer vatandaş olarak yaşamaya devam etmelerini garanti etmektir. Sağlıklı ve güçlü yaşlılık dönemi temellerinin yaşamın ilk yıllarında atıldığı kabul edilerek; bireysel ve toplumsal yaşlanma ile ilgili anahtar öncelikler üzerinde odaklanılması için politikacılara yol gösterecek pratik bir araç olması amaçlanmıştır. Yaşlanma sürecindeki özellikler ve sorunlar göz önünde bulundurularak ülkelerdeki çok farklı durumlara uyarlanabilecek özel öneriler geliştirilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Eylem önerileri, öncelikli üç konuya göre düzenlenmiştir; • Yaşlılar ve kalkınma • Yaşlılıkta sağlık ve iyi olma durumunun artırılması • Güvenli, kolaylaştırıcı, destekleyici çevrelerin sağlanması

Yanıt Açıklaması: Yaşlılıkla ilgili mevzuatın temel kaynağı yaşlılık haklarıdır. Bu haklarının uluslararası seviyede ele alınması Birleşmiş Milletlerin Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Komitesince 1995 yılında benimsenmiştir. 1999 yılı uluslararası yaşlılık yılı olarak kutlanmıştır. İnsan haklarına göre eşitlik yaşla değişmez.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılara yönelik sosyal politikalar denilince, dünya ölçeğinde öncelikli olarak "emeklilik sistemleri" akla gelmektedir. Bunun yanında yaşlılara yönelik çalışma hayatında karşılaşıl­ması muhtemel sosyal dışlanma, ayrımcılık vb. sorunların giderilmesi amacıyla da sosyal politikalar söz konusu olmaktadır. Nihayetinde sosyal hizmetler kapsamında yaşlı bakım ve destek hizmetleri ile sosyal yardımlar, yaşlılara yönelik sosyal politika uygulamalarının diğer önemli ayaklarındandı.

Yanıt Açıklaması: Dünya üzerindeki ülkelerde yaşayan yaşlıların toplumsal düzeydeki yaşam koşullarını derecelendirmeyi amaçlayan “Küresel yaşlı gözlem indeksi” ülkeleri yaşlıların yaşamı açısından dört ana boyutta değerlendirmektedir. Bunlar: • Gelir güvencesi, • Sağlık durumu, • Kapasite-başarım durumu ve • Yaşanılabilir çevre boyutlarıdır.

Yanıt Açıklaması: Ruh sağlığı sorunları, yaşlanmanın kaçınılmaz bir sonucu değildir an­cak ruh hastalıkları olan yaşlıların sayısındaki önemli artış nüfusun yaşlanması nedeniyle beklenebilecek bir durumdur. Bu hastalıklarla başa çıkmak için uygulanabilecek stratejiler arasında meditasyon, psikososyal destek, algılama eğitim programları, bakım veren aile üye­lerinin ve sağlık çalışanlarının eğitimi ve yatan hastalar için özel yapılar bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 10. maddesi “Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefî inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir” demektedir. Bu ifadeyle toplumun tüm kesimlerinin eşit haklara sahip olduğunu vurgulamaktadır. 12 Eylül 2010 tarihinde Anayasada yapılan bir değişiklikle bu madde hükümleri yeniden düzenlenmiştir. Madde hükmünde “Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür”, “Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz. Ve “Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz.”