Temel Gerontoloji

Yanıt Açıklaması: Bir ülkede demografik yapının değişimini izlemek için nüfusun aktif ve bağımlılık yapısını görmek gerekir. 0-14 yaş grubu ile 65 yaş üzeri nüfus bağımlı, 15-64 yaş grubu aktif nüfusu temsil eder.

Yanıt Açıklaması: Ekonomik yaşlanma; parasal koşullardaki değişikliklerin etkisi ile yaşlı kişinin yaşam tarzının değişmesi sonucu ortaya çıkan yeni durumdur. Patolojik yaşlanma; yaşlılık döneminde ya da çocukluktan başlayarak maddi nitelikli sıkıntıların doğurduğu beslenme ve sağlık sorunları gibi nedenlerle ortaya çıkan bir durumdur. Psikolojik yaşlanma; yaşa bağlı olarak bireyin davranışsal uyum yeteneklerinde ortaya çıkan değişimlerdir. Aktif yaşlanma; ekonomik, toplumsal, siyasal, kültürel anlamda etkin olarak yaşlanılan süreç olarak ifade edilmektedir. Başarılı yaşlanma; yalnızca sağlık yönünden değil, aynı zamanda tam bir iyilik halinin varlığını işaret eden bir kavramdır.

Yanıt Açıklaması: Hücre kültüründe yapılan çalışmalarda, hücreler belli bir süre bölündükten sonra sayılarının daha fazla artmadığı ve yaşlanmış hücre şeklini aldığı Hayflick tarafından gösterilmiş ve bu durum “Hayflick sınırlayıcı  faktörü” olarak tanımlanmıştır. Son yıllarda yapılan araştırmalarda, telomeraz ile yaşlılık arasında bir ilişkinin olduğu sonucuna varılmıştır. Telomeraz, linear kromozun sonlarında ve tekrarlayan spesifik DNA dizilerinde bulunan bir proteindir. Kültür ortamında hücre bölündükçe telomeraz kısalır ve belli bir uzunluğun altına inildiğinde hücrenin bölünmesi durur. Doğru cevap B’ dir. Diğer şıklarda verilenler hücre bölünmesi değil yaşlanmanın hücresel-moleküler mekanizmalarıyla ilgilidir.

Yanıt Açıklaması: Yaşam döngüsü kuramı: Yaşam döngüsü kuramına göre, kişiler yaşamlarına net tüketici olarak başlayıp net üretici olarak geçirdikleri bir dönemden sonra yeniden net tüketici oldukları bir döneme girerler. Doğru cevap e'dir.

Yanıt Açıklaması: Bebek ölümlerini belirlemek sosyal demografinin ilgilendiği alanlardan birisidir.

Yanıt Açıklaması: Günümüzde tüm dünyada nüfus yapısı ve dinamikleri göz önüne alındığında, yaşlı nüfus giderek artmaktadır. Bu artış, özellikle gelişmiş ülkeler başta olmak üzere bir bütün olarak dünyanın en önemli toplumsal sorunlarından birisi olarak önem kazanmaktadır. Diğer bir deyişle, yaşlı nüfus artışı başta bakım ve sağlık hizmetleri olmak üzere, sadece gelişmiş değil, aynı zamanda gelişmekte olan ülkelerin de önemli sosyopolitik ve sosyoekonomik sorunlarından birisi haline gelmektedir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de yaşlı nüfusun işgücüne katılımı erkek ve kadınlar arasında farklılık göstermektedir. 2013 yılı verilerine göre Erkeklerin %19’u kadınların ise sadece %5’i işgücüne katılmaktadır. Ancak işgücüne katılan temel alan tarım sektörü olup (%74) bunu %18,9 ile hizmet sektörü ve %7 ile sanayi sektörü izlemektedir.

Yanıt Açıklaması: Sosyal yapılandırmacılık: Sosyal yaşama ilişkin pek çok olgunun verili bir özü olmadığını, toplum tarafından kurgulandığını belirtir. Olgular ve olgulara ilişkin deneyimler, içinde bulunulan sosyo-kültürel yapı çerçevesinde anlam kazanır.Doğru cevap d'dir.

Yanıt Açıklaması: Varlık akışı kuramı: Bu kuram, kuşaklar arası kaynak akışına odaklanarak doğurganlık ile ilgili kararların hangi temelde alındığını açıklamaya çalışır. Doğru cevap a'dır.

Yanıt Açıklaması: Yaşlanmayı belirleyen sürecin temel faktörleri, toplumda eğitim düzeyinin yükselmesi, doğumların azalması, ülkede gelirin artması, beslenme düzeyinin gelişmesi ve tıptaki ilerlemelerdir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlı insandan ve onun saygınlığından bahseden bilinen ilk edebi eser, İÖ yaşadığı tahmin edilen Homeros’un “İlyada” eseridir. Homeros, bu eserde olumlu bir yaşlı görüntüsü çizmiştir. Bu destanda yaşlı insanın toplum tarafından kabul gören, sevilen insanlar oldukları anlaşılmaktadır. Doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: Fiziksel istismar, yaşlı bedenine yönelik gibi her tür fiziksel şiddeti içermektedir. Cinsel istismar, yaşlı insanlara rızası olmadan yapılan cinsel taciz ve tecavüz gibi fiziksel edimlerle birlikte, cinsel içerikli tehdit, alay gibi sözlü edimleri de kapsamaktadır. Duygusal ya da Psikolojik İstismar: İncitici isimler takma, aşağılayıcı yorumlar yapma, usandırma, yıldırma, yaşlıya çocuk muamelesinde bulunma gibi türleri olduğu söylenebilir. Ekonomik İstismar: Genelllikle aile üyeleri tarafından yaşlının maaş, nakit para, değerli eşya, gayrimenkul gibi sahip olduğu varlıklarına tümden el koyması veya bunları zaman zaman kullanması şeklinde tanımlanabilir. Kendi kendini ihmal olarak adlandırılan durumlarda ise yaşlının kendisi, çevresinden gördüğü ihmalin sonucu olarak kendi kendini ihmal etmeye başlayabilmekte ve yapma imkanı olduğu günlük aktivitelerini bile yapmamaktadır.

Yanıt Açıklaması: “Geriatri” sözcüğü, Yunanca kökenli “geras” yaşlılık ve “iatro” tıbbi tedavi ile ilgili sözcüklerden köken alan “yaşlı tıbbı” olarak tanımlanmaktadır. Tıbbın alt kollarından biridir. Yaşlılık halinde ortaya çıkan hastalıklar ile ilgilenen, yaşlılıktan doğan hastalıkların koruyucu, tedavi edici, rehabilite edici ve sosyal yönleriyle ilgilenen tıp biliminin bir dalıdır. Bu nedenle yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: Psikolojik yaşlanma; yaşa bağlı olarak bireyin davranışsal uyum yeteneklerinde ortaya çıkan değişimlerdir (Sabancı ve Howe, 2009). Yaşlanmayı etkileyen dört neden saptanmıştır: 1. Verimli bir işten yoksun kalmak, pasif kalmaya zorunlu olmak 2. Fiziksel gücün zayıflaması ve bedensel yakınmaların ortaya çıkması, 3. Eğlenceden yoksunluk, yaşamın zevk veren deneyimlerinden ve sevinçlerinden vazgeçmek veya bunların dışında bırakılmak 4. Ölüme yaklaşımın bilincinde olmaktır Yeni bilgiyi öğrenmede güçlük çekmek yaşlanmayı etkileyen dört nedenden biri değildir.

Yanıt Açıklaması: Toplam doğurganlık hızı (fertility rate) doğurganlık çağındaki kadınların (15-49) doğurganlık yaşamları boyunca yapacakları ortalama canlı doğum sayısını gösterir.

Yanıt Açıklaması: Toplumların demografik yapısının ve toplumsal değişimini yansıtan ölçütler olarak: • 0 yaşta ve 60 yaş üstünde beklenen yaşam süresinin uzaması, • Medyan yaşın yükselmesi, • Toplam doğurganlık hızının düşmesi, • 65 yaş üstü nüfusun artması ve yaşlıların sayısının kendi içinde değişim göstermesi, • Yaşlı bağımlı oranının yükselmesi, gösterilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Küresel yaşlanma süreci “demografik dönüşüm” olarak adlandırılmaktadır. Bu dönüşümde nüfusun yaş gruplarına dağılım payları değişmekte, doğum ve ölüm hızlarındaki değişikliğe bağlı olarak çocuk ve gençlerin nüfus içindeki yüzdesi azalırken, yaşlılarınki artmaktadır

Yanıt Açıklaması: Yaşamdan kopma (disengagement) kuramı: Yaşlıların toplumsal rollerinden geri çekilmesine odaklanır. Sosyolojide yaşlılık üzerine geliştirilen ilk kuramdır ve yaşlıların toplumsal rollerinden geri çekilmesine odaklanır. Bu kuram makro ve mikro davranışı uzlaşı ve uyum ekseninde birleştiren yapısal işlevselcilik modelinin bir ürünü olduğu için yaşlının rollerinden geri çekilmesinin hem birey hem de toplum için işlevsel olduğunu söyler. Doğru cevap b'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğru yolu temsil eden Kün Togdı, devleti ve mutluluğu temsil eden Ay Toldı, akıl ve mantığı temsil eden O¨gdilmiş ve akıbeti temsil eden Odgurmış’tır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Demografi, insan nüfusu ile ilgili gelişmeleri istatistik yardımı ile inceleyen bilim dalı olarak tanımlanabilir. Doğru cevap A şıkkıdır.