Temel Gerontoloji

Yanıt Açıklaması: Hipertansiyon ve diyabet yaşlı sağlığı yaşam kalitesini düşüren hastalıklardan olmasına rağmen 4 temel sorun arasında yer almamaktadır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Nesnel sağlık sonuçları dört ana grupta ince- lenir: (1) Demografik sonuçlar, (2) Biyokimyasal sonuçlar, (3) Antropometrik sonuçlar ve (5) İşlevsellikle ilgili (fonksiyonel) sonuçlar. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 2015 yılı verilerine göre bakım verilen yaşlı sayısı, 8,554’e ulaşmıştır.

Yanıt Açıklaması: Gerontofobi, yaşlılık korkusu ve toplumda genel olarak yaşlı ve yaş­lılığın kabul edilmemesi biçiminde tanımlanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Beyne giden kan akımının azalmasına bağlı olarak bilincin ve postural tonusun geçici kaybına senkop denir.

Yanıt Açıklaması: Öncelikle düşmeye neden olan sorunun saptanması gerekir. Görme, işitme muayeneleri yapılmalıdır. Baş dönmesi varsa araştırılmalıdır. Düşme riskini azaltacak çevre düzenlemeleri yapılmalıdır. Basit önlemler ile ev içinde karşılaşılabilecek kazaların önlenmesi mümkün olacaktır. Örneğin kaymayan terlikler kullanılmalı, zeminlerde kolayca kayılabilecek halı, kilim, yolluk kullanılmamalı ya da bunların altına kaydırmaz malzemeler yerleştirilmelidir. Vitamin D eksikliği olanlarda vitamin D desteği etkili olabilir. Doğru cevap C' dir.

Yanıt Açıklaması: Kent tasarımı yapılırken, dış mekânlar ve yapılar uygun tasarlanmalıdır. Temiz bir çevre sağlanmalıdır (Çamur ve Acar-Vaizoğlu, 2012). Bunlar için yapılması gerekenler; • Rahatsız edici gürültü ve koku önlenmeli, yeşil alanlar, dinlenme alanları ve ulaşılabilir yerde yeterli sayıda tuvalet olmalıdır. • Kaldırımlar yaşlıların rahatlıkla hareket etmesini sağlayacak biçimde yapılmalı, dar, engebeli, bozulmuş, kenarları yüksek olmamalı; düz, alçak, kaymayan özellikte, tekerlekli sandalye geçişine, yürüme ve bisiklet süremeye uygun olmalıdır. • Bina tasarımında asansör, yürüyen merdiven ve yüzeyler kaygan olmamalıdır. • Ulaşımla ilgili düzenlemeler yapılmalıdır. Toplu taşıma araçları yaşlıların rahatlıkla kullanabilecekleri biçimde tasarlanmalıdır. • Yaşlıların barınma yerlerinde temel gereksinimler karşılayacak elektrik, su ve ısınma sağlanmalıdır. Evler yaşlının yalnız başına rahat hareket etmesini sağlayacak, ev içi kaza riskini en aza indirecek biçimde tasarlanmalıdır. • Yaşlıların evleri kendilerini güvende hissetmeleri için yakınları veya arkadaşlarına, alışveriş yerlerine, sağlık kuruluşlarına, parklar vb. yerlere yakın olmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Bireyler yaşlılığın getireceği sorunlar nedeniyle hem yaşlanmaktan hem de yaşlı bireye bakım vermede yaşayacağı sorunlar nedeniyle aile üyelerinin yaşlanmasından korkar duruma gelmektedir. Yaşanan bu sorunlar gerontofobi olarak tanımlanan bir kavramın ortaya çıkmasına neden olmuştur. Gerontofobi, yaşlılık korkusu ve toplumda genel olarak yaşlı ve yaşlılığın kabul edilmemesi biçiminde tanımlanmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Kanunun 366. maddesinde, korunmaya muhtaç kişilerin bakımı bununla yükümlü kurumlar tarafından sağlanacağı ve bu kurumların yaptıkları masrafları nafaka yükümlüsü hısımlarından isteyebileceği belirtilmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kalite, dilimize yabancı dillerden girmiş olan “Nitelik” anlamına gelen bir sözcüktür. “Yaşam Kalitesi (YK)”, yani “yaşamın niteliği”, mutlu olma ve yaşamdan hoşnut olmayı içeren, genel olarak “iyi olma hali” olarak da kullanılan bir kavramdır. Temel olarak, kişinin, yaşam koşullarına uyumda, kişisel tatminini etkileyen, hastalığın günlük yaşam üzerindeki fiziksel, zihinsel (mental) ve sosyal etkilerine verdiği bireysel yanıtları temsil eder.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılıkla birlikte çeşitli yeti yetersizlikleri ve özürlülüklerin insidansı artmaktadır. Yaşlı kadınlar, cinsiyetlere göre yaşam süresi beklentisinin farklı olması, hastalıklara duyarlılık ve yaşam boyu maruz kaldıkları cinsiyet ayrımcılığı nedeniyle yeti yetersizlikleri açısından risk altındadır. Bütün yaşlılara destek olacak müdahalelerin ve çevrelerin geliştirilmesi, bağımlı olmadan yaşamanın sürdürülmesinin ve bireylerin güçlendirilmesinin yanı sıra, yeti yetersizliği olan yaşlıların toplumun bütün kesimlerinde tam olarak rol alabilmeleri için de gereklidir. İnsidans, belirli bir nüfusta belirli bir zaman dilimi içerisinde belirli bir hastalık veya hastalıkların yeni olgularının sayısını ifade eder.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılarda görme sorunlarıyla sık karşılaşılır. Görmeyi azaltabilecek hastalıklar oldukça fazladır. Yaşlılarda görülen en önemli görme sorunu, görme keskinliğinin azalmasıdır. Görme keskinliğinde azalmanın nedenleri: a. Görme kusurları: Yaş ilerlemesiyle birlikte özellikle yakın gözlüğüne ihiyaç duyulur. Yakın gözlük takma yaşı genetiğe bağlı olabilir. Myopi, hipermetropi, astigmat görme kusurlarıdır. b. Katarakt: Myopi uzağı net görememe, hipermetropi ise yakını net görememe olarak tanımlanır. c. Sarı nokta hastalığı: Gözde makula ismi verilen bölgenin yaşlanmaya bağlı olarak bozulmasıdır. Kişinin baktığı alanda bulanıklık ve karanlık oluşur. d. Glokom: Glokom dünya üzerinde önlenebilir körlük nedenlerinin en önde gelen sebeplerinden birisidir. Göz içi sıvı basıncının yükselmesidir.

Yanıt Açıklaması: İnsidans: Belirli bir nüfusta belirli bir zaman dilimi içerisinde belirli bir hastalık veya hastalıkların yeni olgularının sayısını ifade eder.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılar ve yaşlılığa olan ilgi sonucunda, Dünya Sağlık Örgütü tarafından “Yaşlı Dostu Çevre Programı” oluşturulmuştur. Yaşlı Dostu Çevre Programı, toplumlarda aktif ve sağlıklı yaşlanmaya katkıda bulunan çevresel ve sosyal faktörleri ele alan uluslararası bir girişimdir. Kentlerin ve toplumların yaşlı dostu haline getirilmesi, nüfusun yaşlanmasına karşı yanıt oluşturabilmek için en etkili politika yaklaşımlarından birisidir. Bu yaklaşım “Yaşlı Dostu Kentler” kavramının doğmasına neden olmuştur. Yaşlı dostu kent, aktif yaşlanmayı destekleyen kapsayıcı ve erişilebilir kentsel çevreyi ifade etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Mikro düzey (Bireysel/hasta düzeyinde): Bu düzey, bir hekimin bir hastayı takip ederken her ziyaretinde diğer nesnel klinik (biyokimyasal, radyolojik tetkikler gibi) göstergeler yanında yaşam kalitesini de izlemek olarak tanımlanır.

Yanıt Açıklaması: Yaşlı ayrımcılığının teorik temelleri: dört etkenden oluşmaktadır: 1. Yaşlı ayrımcılığına ilk etken ölümden duyulan korkudur. Çünkü ölüm kişinin yaşam döngüsünün dışında tutulmakta ve yaşamın doğal bir parçası olduğu unutulmaktadır. Hatta ölüm ve yaşlılık eş anlamlı olarak kavramlaştırılmıştır. 2. İkinci etken özellikle medyada gençliğe, bedensel güzelliğe ve cinselliğe verilen önemdir. Her alanda gençlik, dinamiklik, üretkenlik gibi değerler genç imajlar teşvik edilmektedir. Bu şekilde gençliği ön plana çıkarıldığı toplumlar için yaşlanmak kendine duyulan güveni azaltmakta ve yaşlılığa karşı olumsuz tutumlar geliştirmelerine neden olmaktadır. 3. Üçüncü etken ekonomik verimliliğe ve üretkenliğe verilen önemdir. Çocukluk ve yaşlılıkta verimliliğin olmadığı ve üretime katkı sağlanmadığı yıllar olarak düşünülmektedir. Orta yaştaki insanların çocuk ve yaşlıların ihtiyaçlarını ve bakım gereksinimlerini karşıladıkları kabul edilmektedir. Çocuklar yaşlılardan farklıdırlar, onlara geleceğe yönelik bir yatırım olarak düşünülmektedir. Ancak yaşlılar ise tam tersi ekonomik verimliliklerini geride bıraktıkları için bir yük olarak görülmektedirler. 4. Yaşlılar ile yapılan araştırmaların çoğunluğu huzurevleri, bakımevleri ve hastanelerde yapılmasından kaynaklanmaktadır. Çünkü bu araştırmalar yaşlıların sürekli bakıma muhtaç olarak algılanmasına neden olmuştur. Oysa yaşlı nüfusunun sadece %5’i kurumlarda yaşamaktadır

Yanıt Açıklaması: Başarılı yaşlanma; yalnızca sağlık yönünden değil, aynı zamanda tam bir iyilik halinin varlığını işaret eden bir kavramdır. Doğru cevap c'dir.

Yanıt Açıklaması: Kanunun bu temel maddeleri dikkate alındığında maaş bağlanacak yaşlı ve engelliler için sınırlamalar getirilmektedir: 1. Her ne ad altında olursa olsun aylık alanlar (engelli çocuk aylığı hariç) 2. İsteğe bağlı sigorta primi ödeyenler 3. Genel sağlık sigortası kapsamında prim ödeyenler 4. Mahkeme kararıyla veya doğrudan doğruya kanunla bağlanmış muhtaçlık sınırına eşit veya üzerinde devamlı bir geliri bulunan kişiler 5. Borçlar Kanununa göre, malları ve gelirleri devir edilerek bir sözleşme kapsamında gerçek veya hükmi şahıslarca kendilerine bakılan yaşlı, güçsüz, kimsesiz, özürlü ve muhtaç kişiler 6. Engellilik raporuna göre tüm vücut fonksiyon kaybı %40-69 arasında olan 18 yaşını doldurmuş bulunan ve her hangi bir işe yerleştirilmemiş olan engellilerden kanunen bakmakla yükümlüsü bulunanlara, bu yasa hükümlerinden yola çıkarak aylık bağlanmayacağı anlaşılmaktadır. Engellilik raporuna göre aylık bağlanması yüzdesi 2022 kanunun 4. maddesine dayanılarak n çıkarılan yönetmelikte gösterilmiştir. 25/03/2014 tarih ve 28952 sayılı resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “65 yaşını doldurmuş muhtaç, güçsüz ve kimsesiz Türk vatandaşları ile engelli ve muhtaç Türk vatandaşlarına aylık bağlanması hakkında yönetmelikte; aylık bağlanacak engellilerin (yaşlı veya 18 yaşını doldurmuş) vücut fonksiyonlarında %70 oranında kayıp bulunması gerektiğini bildirmektedir.

Yanıt Açıklaması: Osteoporozda en önemli risk faktörleri olarak: • Kadın olmak • 50 yaşın üstünde olmak • Menopoza girmiş olmak • Erkeklerde tetosterondaki azalma • Düşük kalsiyum içeren yiyeceklerle beslenme ve vitamin D eksikliği • Fiziksel aktivitenin azlığı, sedanter yaşam • Sigara içmek • Kısa boylu, düşük kilolu olmak • Ailede osteoporozlu kişilerin olması gösterilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Dünya Sağlık Örgütü Uzmanlarının 12 Nisan 2002’de yaptıkları toplantı sonucunda eylem önerileri, öncelikli üç konuya göre düzenlenmiştir; Yaşlılar ve kalkınma, yaşlılıkta sağlık ve iyi olma durumunun artırılması, güvenli, kolaylaştırıcı, destekleyici çevrelerin sağlanmasıdır. Yaşlıların yaşamlarının güvende olma durumu, bu üç konudaki ilerlemeden oldukça fazla etkilenmektedir. Yaşlanan dünyaya uyumun başarısının, sosyal kalkınma, yaşlıların yaşam kalitesinde iyileşme ve yaşam boyu refahını destekleyen çeşitli sistemlerin resmi ya da kayıt dışı sektör sürdürebilirliğini sağlama ile ölçüldüğü dünyada, öncelikli konular arasında;  Politikaların oluşturulması, gerekli düzenlemelerin yapılması ve yürütülmesine rehberlik etmek bulunmaktadır.