Temel Gerontoloji

Yanıt Açıklaması: Bir insanın normal alışkanlığından daha seyrek olarak katı bir gaita boşaltmasıdır. Günde üç kere ile haftada 3 kere arasında dışkılama normal kabul edilir. Sebepleri: İnaktivite, hiperkalsemi, azalmış gıda alımı, azalmış sıvı alımı, dehidratasyon, güçsüzlük nedeni ile tuvalete gidememe veya ıkınamama, alınan ilaçlar sebep olabilir. Opioidlere bağlı kabızlık en sık sebeptir. Kansere bağlı kabızlık da olabilir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlıların yaşam kalitesi, birçok faktörden etkilenen karmaşık bir görüntü izlenimi yaratsa da aşağıdaki üç özelliği taşıyan yaşlılara özellikle dikkat edilmesi gerektiği görülmektedir. Bu özellikler: 1. Sağlık düzeyi kötü olanlar (ister yalnız ister eşiyle yaşasın fark etmez) 2. Çocuksuz yaşlılar (erkek veya kadın olsun) 3. Sosyal veya dinlence faaliyetlerine katılmayanlardır. Yaşlılılar üzerinde yürütülen toplum programlarında, hasta, çocuksuz ve evinden dışarı çıkamayan ya da toplumdan izole edilmiş olan yaşlılar, bu programlarda öncelikle kapsam içine alınmalıdırlar.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılara yönelik sosyal politikalar denilince, dünya ölçeğinde öncelikli olarak "emeklilik sistemleri" akla gelmektedir. Bunun yanında yaşlılara yönelik çalışma hayatında karşılaşıl­ması muhtemel sosyal dışlanma, ayrımcılık vb. sorunların giderilmesi amacıyla da sosyal politikalar söz konusu olmaktadır. Nihayetinde sosyal hizmetler kapsamında yaşlı bakım ve destek hizmetleri ile sosyal yardımlar, yaşlılara yönelik sosyal politika uygulamalarının diğer önemli ayaklarındandı.

Yanıt Açıklaması: Yaşam kalitesinin sağlık alanındaki kullanım amaçları şöyle sıralanabilir: 1. Hastalık ve tedavinin kişi üzerindeki etkilerinin tanımlanması, 2. Sağlık politikası ve klinik kararların oluşturulması, 3. Birincil korumanın etkisini değerlendirilmesi, 4. Ömrü uzatmak ve kişinin algıladığı iyilik halini geliştirmek için aktif tedavi seçeneklerinin karşılaştırılması, 5. Destek tedavilere karar verilmesi, 6. Palyatif bakım ve tedavilere karar verilmesi ve etkilerinin ölçülmesi, 7. Rutin izlemlerde hasta-hekim ilişkisinin sınanması, 8. Semptomları önceden saptayarak hastalığın önceden tahmin edilmesi, 9. Tedaviye yanıtın tahmin edilmesi (başlangıç değeri sonucu etkiliyor mu?) 10. Yaşam süresinin önceden tahmin edilmesi (başlangıç değeri sonucu etkiliyor mu?)

Yanıt Açıklaması: Yaşlılarda başlıca görülen psiko-sosyal sorunlar kısaca şunlardır (Seyyar, 2005): • Fiziksel güçten düşme ve emeklilik gibi nedenlerden dolayı meslekî ve toplumsal fonksiyonlardan ayrılma, • Sosyal etkileşimden mahrum olma ve toplumdan kısmen veya tamamen uzaklaşma veya dışlanma, • Aile fertlerinden kopma, yalnızlığa ve içine kapanmanın bir sonucu olarak kendini lüzumsuz ve faydasız hissetme ve psiko-sosyal sorunların ve bunalımların içine sürüklenme.

Yanıt Açıklaması: Kırsal alanda gençlerin göç etmeleri nedeniyle yaşlı nüfusu fazladır.

Yanıt Açıklaması: Anjina pektoris “özellikle egzersiz ile ortaya çıkan göğüsde baskı hissi ve anksiyete” olarak tanımlanmıştır. Tipik olarak egzersiz veya stresle ortaya çıkmakta ve istirahatle ve/veya nitrat tedavisiyle geçmektedir.

Yanıt Açıklaması: 20. yüzyıl, demografik değişimler açısından önemli nedenleri içinde barındırmaktadır. Özellikle Birinci ve İkinci Dünya Savaşı sonrasındaki süreçlerde, gerek Avrupa'daki ve gerek dünyanın diğer bölgelerindeki ülkelerin, yüz binlerce genç ve yetişkin yaş gruplarını yitirdikleri bilinmektedir. Bir başka yönden; II. Dünya Savaşı'ndan sonra ivme kazanan teknolojik yenilikler ve buluşlar yaşam koşullarını iyileştirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılar, kalkınma sürecine tam olarak katılmalı ve aynı zamanda yararlarını da paylaşma­lıdır. Hiçbir birey, kalkınmadan yararlanma fırsatından mahrum edilmemelidir. Toplu­mun sosyoekonomik gelişmesi üzerinde etkisi olan nüfus yaşlanması ile bütün ülkelerde yer alan sosyal ve ekonomik değişiklikler, yaşlıların güçlendirilmesi ve toplum yaşamına katılımlarının sağlanması için acil kararlara ihtiyaç duyulduğunu ortaya koymaktadır. Her yaş grubundaki bireylerin, özellikle kadınların bütün sektörlerde karşılığı ödenme­mişler de dahil olmak üzere yaptığı katkılar göz ardı edilmemelidir. Sosyal, ekonomik, kültürel, sportif ve gönüllü akivitelere katılma, aynı zamanda kişisel refahın gelişmesi ve sürdürülmesine katkıda bulunmaktadır. Yaşlıların organizasyonları, kuşaklar arası iletişi­min desteklenmesi ve geliştirilmesini sağlamaları açısından çok önemlidir.

Yanıt Açıklaması: Birleşmiş Milletler Dünya nüfus raporu verilerine göre, 2015 yılı nüfusu 7,3 milyardır. Beklentilere göre 2050 yılında nüfus 9,7 milyara, 2100 yılında ise 11,2 milyara ulaşacaktır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 10. maddesi “Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefî inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir” demektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: KATZ- Günlük yaşam aktivite indeksi (Kats,1963): Bu ölçek yaşlıların günlük yaşam aktivitelerini (GYA) sorguayan 6 sorudan oluşmaktadır. Bunlar, Banyo yapma; giyinme; tuvalet; hareket; boşaltım ve beslenme sorularıdır. Ayrıca bir de alet (telefon, çeşitli ev gereçleri vb.) kullanımı ile ilgili GYA ölçekleri de mevcuttur. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Birleşmiş Milletler tarafından 2002 yılında “Madrid Uluslararası Yaşlanma Eylem Planı” kabul edilmiştir. Bu eylem planında, barınma ve çevre koşullarının, yaşlıların kısıtlılıklarıyla yalnız yaşamalarını sağlayacak biçimde geliştirilmesi gerektiği vurgulanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Yasal olarak kimsesiz, annesi, babası, yakı­nı ve koruyucusu olmayan demektir. Doğru yanıt D’dir.

Yanıt Açıklaması: Dünyada, ruh sağlığı sorunları yeti yetersizliği ve yaşam kalitesinin düşük olmasının başta gelen nedenleridir. Ruh sağlığı sorunları, yaşlanmanın kaçınılmaz bir sonucu değildir, ancak ruh hastalıkları olan yaşlıların sayısındaki önemli artış nüfusun yaşlanması nedeniyle beklenebilecek bir durumdur. Bu hastalıklarla başa çıkmak için stratejiler arasında meditasyon, psikososyal destek, algılama eğitim programları, bakım veren aile üyelerinin ve sağlık çalışanlarının eğitimi ve yatan hastalar için özel yapılar bulunmaktadır. Yaşlılarda başlıca görülen psiko-sosyal sorunlar kısaca şunlardır: • Fiziksel güçten düşme ve emeklilik gibi nedenlerden dolayı meslekî ve toplumsal fonksiyonlardan ayrılma, • Sosyal etkileşimden mahrum olma ve toplumdan kısmen veya tamamen uzaklaşma veya dışlanma, • Aile fertlerinden kopma, yalnızlığa ve içine kapanmanın bir sonucu olarak kendini lüzumsuz ve faydasız hissetme ve psiko-sosyal sorunların ve bunalımların içine sürüklenme.

Yanıt Açıklaması: Yeterli gelir güvenliğinin sürdürebilirliği çok önemlidir. Enlasyonun yüksek olduğu yerlerde, emekli maaşları, özürlülük sigortası, sağlık güvenceleri ve kişilerin birikimleri değerlerini kaybetmektedir.

Yanıt Açıklaması: Osteoartrit, eklem kıkırdağını tutan dejeneratif, ilerleyici özellikte olan, sistemik olmayan, özellikle yaşlılarda çok sık görülen eklem hastalığıdır. Yaşlı bireylerde ağrı ve sakatlığın en sık nedenidir. Tüm ek­lemlerde görülmekle birlikte en sık el, diz, kalça ve omurga eklemlerinde ortaya çıkar.

Yanıt Açıklaması: Sosyal ve hijyenik bir problem de idrar kaçırmadır (üriner inkontinans).

Yanıt Açıklaması: KATZ- Günlük yaşam aktivite indeksi (Kats, 1963): Bu ölçek yaşlıların günlük yaşam aktivitelerini (GYA) sorguayan 6 sorudan oluşmaktadır. Bunlar, Banyo yapma; giyinme; tuvalet; hareket; boşaltım ve beslenme sorularıdır. Ayrıca bir de alet (telefon, çeşitli ev gereçleri vb.) kullanımı ile ilgili GYA ölçekleri de mevcuttur.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılara yönelik sosyal politikalara gereksinim nedenlerini; değişen sosyal yapı ile ilgili nedenler, ekonomik nedenler, insani nedenler ve sosyal devlet anlayışı başlıkları altında açıklamak mümkündür.