Temel Gerontoloji

Yanıt Açıklaması: Glikasyon, şekerin (glikoz) karbonil grubu ile makromoleküllerin (protein, DNA vb.) amino grupları arasındaki nonenzimatik reaksiyonu sonucu artmış glikasyon son ürünleri (AGE) yapımının artmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Yaşam doyumu : bir insanın beklentileri (ne istediği) ve elinde olanların (ne elde ettiği) karşılanması ile elde edilen durum ya da sonuçtur.

Yanıt Açıklaması: İskelet kas lifi aşırı yük karşısında ya daha çok bölünür ya da daha az olasılıkla doku içindeki kök olarak bilinen satellit hücreleri kas lifine dönüşür. 50 yaşından sonra kas daha çok lifi sayısı ve daha az kas lifi çapı azalmaya başlar, buna sarkopeniya denir.

Yanıt Açıklaması: Dünyada yaşlı nüfusun %40’ı yalnız (veya eşi ile) yaşamaktadır. Bağımsız yaşama gelişmiş ülkelerde daha yaygındır; yaşlıların dörtte üçü yalnız veya eşi ile yaşamaktadır. Gelişmekte olan ülkelerde yaşlıların yalnızca dörtte biri, az gelişmiş ülkelerde ise sekizde biri yaşamını böyle sürdürmektedir. Gelişmekte olan ülkelerde kentleşme ve yaşlanmanın getirdiği en önemli toplumsal değişim yaşlının yalnızlaşmasıdır. Toplumsal değişimin bir yansıması olarak az gelişmiş ülkelerde iş gücüne katılım azalırken gelişmiş ülkelerde artış eğilimindedir. Dolayısıyla I. ve III. maddeler gelişmiş toplumların özelliklerini yansıtmaktadır. II. gelişmekte olan toplumların özelliklerini yansıtmaktadır. IV. madde ise az gelişmiş toplumların özelliklerini yansıtmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Orta çağda İbn-i Sina’nın “Canon of Medicine” isimli tıp ansiklopedisinde yaşlı bakımı konusu yer almıştır. Bu kitapta, yaşlılıktan bahsedilmiş, uyku, beslenme, egzersizin yaşlanmadaki öneminden bahsedilmiştir. İbn-i Sina’nın bu tıp kitabına göre yaşam dört bölümden oluşmaktadır. Bunlar: “büyüme dönemi, yaşamın baharı, yaşlılık dönemi ve eli ayağı tutmaz olan dönem”dir. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: “Demografi” terimi ilk kez, 1855 yılında Fransa’da, Achille Guillard’ın yayınladığı “Beşeri istatistiğin öğeleri veya karşılaştırmalı demografi” adlı eserde kullanılmıştır. Doğru cevap  C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılığın en önemli belirtisi deri, saç ve bağ dokusunda görülür. Deri en ideal kalınlığına ve fonksiyonel özelliklerine 30 yaşı civarında ulaşır. Kırklı yaşlardan itibaren yaşlanmaya bağlı olarak derinin bazı özelikleri değişir ve yaşlanmada en belirgin değişimleri gösterir. Yaşlılarda epidermal hücrelerin yenilenme hızı yavaşlar. İntrinsik yaşlanmaya bağlı olarak dış epidermis tabakası ve stratum korneumun kalınlığı değişmezken, epidermis tabakası biraz incelir. Buna dermisteki ara bağ dokusundan özellikle elastin, retikular ve kolajen azalması ve yapı değişimi neden olur. Ayrıca deri altı kan dolaşımı ve yağ dokusunda yaşlılığa bağlı olarak azalması sonucu yaşlılarda soğuğa karşı koruyuculuğu da azalır. Derinin glikozaminoglikan kompozisyonu da değişir. Bunların sonucu olarak deri sarkar, esnekliği azalır, kırışık hal alır ve %20 incelir, daha kuru ve sert bir özellik kazanınca deri basınç ve travmaya karşı daha az dayanaklık özelliği kazandığından daha kolayca yaralanır. Yaşlanma ile kertinosit sayısı, güneş ışığındaki radyosyona karşı koruyucu olan melanosit sayısı ve melanin pigmenti azalır ve deri bağışıklık sisteminde görev alan ve bir lökosit olan Langerhans hücresinde azalma meydana gelir. Derideki bu hücre grubunun azalması inflamatuvar cevabı azaltır, yara iyileşmesini geciktirir ve deri kanser riskinde artırabilir. Yaşlanmaya bağlı deride meydana gelen kırışıklıklar güneş ışığına maruz kalan bölgelerde güneş görmeyen bölgelere göre daha fazladır.

Yanıt Açıklaması: Yaşam döngüsü kuramı : bu kurama göre, kişiler yaşamlarına net tüketici olarak başlayıp net üretici olarak geçirdikleri bir dönemden sonra yeniden net tüketici oldukları bir döneme girerler.

Yanıt Açıklaması: Patolojik Yaşlanma Yaşlılık döneminde ya da çocukluktan başlayarak maddi nite­likli sıkıntıların doğurduğu beslenme ve sağlık sorunları gibi nedenlerle ortaya çıkan bir durumdur

Yanıt Açıklaması: Hücrelerin sayısının azalması, yani ölmesi, genelde nekro ve apopitoz olmak üzere iki yolla olmaktadır. Tanım ise Apopitoadan bahsetmektedir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlı insandan ve onun saygınlığından bahseden bilinen ilk edebi eser, İÖ yaşadığı tahmin edilen Homeros’un “İlyada” eseridir. Homeros, bu eserde olumlu bir yaşlı görüntüsü çizmiştir. Bu nedenle yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: Toplumların demografik yapısının ve toplumsal değişimini yansıtan ölçütler olarak: 0 yaşta ve 60 yaş üstünde beklenen yaşam süresinin uzaması, Medyan yaşın yükselmesi, Toplam doğurganlık hızının düşmesi, 65 yaş üstü nüfusun artması ve yaşlıların sayısının kendi içinde değişim göstermesi, Yaşlı bağımlı oranının yükselmesi, gösterilmektedir.Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Üreme sistemi hariç hem kadın hem de erkekte yaşlanma süreçleri birbirine çok benzer. Bu farklılığa bağlı olarak kemik erimesi (osteoporoz) kadınlarda daha erken yaşta ortaya çıkmaya başlar. Sonuçta bir bireyin 75 yaşına geldiğinde 30 yaşındaki birine göre beyin ağırlığı %92’ye, bazal metabolizma hızı %84’e, böbrekte plazmanın süzülme hızı %70’e ve maksimum solunum kapasitesi %43’e kadar düşer.

Yanıt Açıklaması: Osteoporoz ileri yaşlardaki yaşlılarda kemik kırıkların yüksek riski nedeni ile en büyük geriyatrik sağlık problemlerinden birisidir. Osteoporoz en sık omurlar, el bileği ve kalça kemiklerini etkiler. Kemikler kırıldıktan sonra veya yenilenmenin yüksek olduğu kemik dokusunda osteoblastik aktivite yüksektir. Osteoblastik aktivitenin yüksek olduğunu kandaki alkalen fosfataz ve osteokalsin düzeyi yükselmesi ile de anlaşılır. Yeni kemik doksunun yapılması için kalsiyum, fosfat ve D vitamine ihtiyaç vardır. Hareketsizlik, şişmanlık, diyabet, kanser ve çeşitli kronik inflamatuvar hastalıklar ile kortikosteroidler ve kanser tedavisinde kullanılan çeşitli ilaçlar osteoporoz daha çok artırır. Osteoprozun engellenmesi için bireyin D vitamini ve kalsiyumdan zengin diyet ile yeterli miktarda beslenmesi, yeterince güneş ışığına maruz kalması düzenli egzersiz yapması (ağırlık kaldırma), aşırı kahve ve tuz tüketilmemesi, alkol, sigara ve asit düzenleyici gazlı içeceklerden (kalsiyum atılımını artırır) uzak durulması gerekir.

Yanıt Açıklaması: Normal şartlar altında yapısı bozulmuş proteinler yıkılarak yeni protein sentezinde tekrar kullanılır ve buna da protein dönüşümü denir. Özellikle uzun ömürlü ara bağ dokusu protein dönüşüm hızı yaşlanmaya bağlı olarak daha çok azalır.

Yanıt Açıklaması: Apoptozisi ise programlanmış hücre ölümüdür. Bu ölüm yollu organogenezis, doku yenilenmesi ve orta derecede hasara uğramış hücrelerin yenilenmesi için kullanılır. Apoptoz, hücre ve hücre organel bütünlüğü bozulmaksızın ATP (Adenosine Triphosphate) enerjisi kullanılan genler tarafında kontrol edilen bir süreç sonucu gerçekleşir. Apopotik hücreler en son makrofajlar tarafından fagosite edilerek uzaklaştırılır. Apoptoz üç yolla gerçekleşir; (1) ekstrinsik yolla bir madde (tümor nekroze edici faktör-TNF gibi) hücrenin ölüm reseptörlerine bağlanarak başlar; (2) serbest oksijen radikalleri gibi ajanlar mitokondri içine kalsiyum girişini tetikleyerek başlattığı mekanizma ve (3) çekirdek DNA hasarı ile başlayan yol.

Yanıt Açıklaması: Damardaki değişimler sonucu damar duvarında kolajen çöker, fibronektin birikir ve bağdokusu molekülleri arasında nonezimatik glikolazyon sonucu AGE bağları artar, elastin lifleri parçalanır ve ara bağ dokusunda kalsiyum birikimi sonucu damarda sertleşme meydana gelir. Bu değişim ateroskleroz olarak adlandırılır.

Yanıt Açıklaması: Gerontoloji yaşlılık sürecini yaşlanmanın nedenlerini ve koşullarını, yaşla ilgili dav­ranış biçimlerini ve yaşlanma süreci çerçevesinde değişen tutum ve davranış kalıplarını inceleyen bir bilim dalıdır. Yaşlanma teorileri, biyolojisi, fizyolojisi, demografisi, epidemic-yolojisi, psiko-sosyal değişiklikler, bunların bireysel ve toplumsal sonuçlarını tüm yönle­riyle inceler.

Yanıt Açıklaması: II. Dünya savaşı sonrasında Amerika ve Avrupa'da doğurganlık hızının artışıyla, 1950'li yıllarda «bebek patlaması» (baby boom) yaşanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Rekreasyonel terapistler: Sosyal görevlerin sürdürülebilmesini ve boş zamanların değerlendirilmesini sağlayacak düzenlemeleri yaparlar. Grup aktiviteleri düzenleyerek sosyal iletişimi sağlarlar. Bu nedenle yanıt B'dir.