Temel Gerontoloji

Yanıt Açıklaması: Akılcı ilaç kullanımının temel ilkeleri: 1. İlaç tedavisinin gerçekten gerekli olup olmadığı kesinleştirilmeli. 2. Yaşlının başka kullandığı ilaçlar, sigara, alkol gibi maddeler sorgulanmalı. 3. Reçeteye yazılan ilaçların farmakolojik özellikleri incelenmeli. 4. Yaşlılarda tedaviye düşük dozla başlanmalı. 5. Tedavi mümkün olduğunca basitleştirilmeli, yaşlı hastanın tedaviye uyumu sağlanmalı. 6. Tedavi düzenli olarak gözden geçirilmeli. 7. Her ilacın yeni sorunlar çıkarabileceği akıldan çıkarılmamalı.

Yanıt Açıklaması: Panik atak, çeşitli bedensel ve bilişsel belirtilerin eşlik ettiği yoğun bir korku atağıdır. Atak sırasında çarpıntı, terleme, titreme nefes darlığı, boğulma hissi, bulantı, göğüs ağrısı, ölüm korkusu olabilir. Atak hızlı bir şekilde başlar, 5-10 dakika içinde en şiddetli hale gelir, 5-30 dakika içinde genellikle kendiliğinden geçer.

Yanıt Açıklaması: Bir toplumda yaşlıların mutlu (nitlelikli) bir yaşama sahip olmaları onların aktif ve bağımsız yaşamalarından geçer. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Bakım ve tedavi süreçlerinde hastaların kendi tercihlerinin dikkate alınması halkın dikkat etmesi ve takip etmesi gereken konulardandır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Yukarıdaki üç madde de yaşlı bakım elemanın sahip olması gereken özelliklerdendir.

Yanıt Açıklaması: Sağlıklı yaşlanmanın sağlanması ve sürdürülebilmesi için, tüm yaşam alanlarının tasarımı yaşlıların gereksinimleri göz önünde bulundurularak yapılmalıdır. Bu anlamda kent tasarımı yapılırken, dış mekânlar ve yapılar uygun tasarlanmalıdır. Temiz bir çevre sağlanmalıdır: Bunlar için yapılması gerekenler; • Rahatsız edici gürültü ve koku önlenmeli, yeşil alanlar, dinlenme alanları ve ulaşılabilir yerde yeterli sayıda tuvalet olmalıdır. • Kaldırımlar yaşlıların rahatlıkla hareket etmesini sağlayacak biçimde yapılmalı, dar, engebeli, bozulmuş, kenarları yüksek olmamalı; düz, alçak, kaymayan özellikte, tekerlekli sandalye geçişine, yürüme ve bisiklet süremeye uygun olmalıdır. • Bina tasarımında asansör, yürüyen merdiven ve yüzeyler kaygan olmamalıdır. • Ulaşımla ilgili düzenlemeler yapılmalıdır. Toplu taşıma araçları yaşlıların rahatlıkla kullanabilecekleri biçimde tasarlanmalıdır. • Yaşlıların barınma yerlerinde temel gereksinimler karşılayacak elektrik, su ve ısınma sağlanmalıdır. Evler yaşlının yalnız başına rahat hareket etmesini sağlayacak, ev içi kaza riskini en aza indirecek biçimde tasarlanmalıdır. • Yaşlıların evleri kendilerini güvende hissetmeleri için yakınları veya arkadaşlarına, alışveriş yerlerine, sağlık kuruluşlarına, parklar vb. yerlere yakın olmalıdır. • Sosyal çevre açısından, yaşlıların bir araya gelebilecekleri, sosyal paylaşım ortamları yaratılmalı ve üretkenliği sağlayacak uğraşılar yönlendirilmelidir.

Yanıt Açıklaması: Evde bakım: Bireylerin bakım gereksi¬nimlerinin ev ortamında karşılanmasıdır. Evde bakım yaşlı bireyler için koruyucu, tedavi ve rehabilite edici bakımın sürekli¬liğinin etkili bir şekilde sağlanmasına ola¬nak sağlayan, yaşlıların sağlık hizmetlerini desteklemek ve güçlendirmek amacını gü¬den bir bakım sistemidir. Evde bakımla; kronik hastalıklara bağlı komp¬likasyonların azaltıldığı, akut komplikasyonların etkin bir eğitim ve iletişim ile evde tedavi edildiği, ev ortamında hastaların tedavi sürecinin hızlandığı, yaşlı hastaların ve ailedeki bireylerin bakım aktivi¬telerine katıldığı, yaşlıların kısa sürede bağımsızlı¬ğını kazandığı belirlenmiştir. Evde bakım hizmet¬leri dünyada Amerika Birleşik Devletlerinde ortaya çıkmış, sonrasında da yaşlı nüfusun fazla olduğu Avrupa ülkeleri, Japonya gibi ülkelerde yaygın¬laşmış bir hizmet olup yaşlı nüfusun beşte biri ile altıda biri evde bakım hizmetinden yararlanmak¬tadır. Evde bakım konusunda Türkiye’de 2005 yılı itibariyle gelişmeye başlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Meditasyon, psikososyal destek, algılama eğitim programları, bakım veren aile üyelerinin ve sağlık çalışanlarının eğitimi ve yatan hastalar için özel yapılar bulunması yaşlılıkla gelen hastalıklarla başa çıkmak için başvurulan stratejilerdendir.

Yanıt Açıklaması: Günümüzde yaşlılık çok yönlü sosyal bir sorun olarak görülmektedir. Bunun nedenleri arasında; toplumsal değişime ve gelişime paralel olarak geniş ailelerin yerini çekirdek ailelerin alması, kadının çalışma yaşamına katılması, geleneklerin, kültürün ve değerlerin değişmesi, artık “ata” ve “otorite” olamayan yaşlının aile içerisinde yük/sorun olmaya başlaması yer almaktadır. Ancak yaşlanmayla oluşan ya da artan çevresel etkilere yönelik duyarlılık yaşlılığın toplumsal sorun olarak görülmesinin nedenlerinden biri değildir.

Yanıt Açıklaması: Evde sağlık hizmetleri Türkiye’de ilk defa 2005 yılında ‘evde bakım hizmetleri sunumu hakkında yönetmelik’ adında bir mevzuat ile başlamıştır. Cevap:D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılarda yara iyileşmesinde gecikmeler ve yetersizlikler daha sık görülmektedir. Kronik iyileşmeyen yaraların nedenleri; infeksiyonlar, iskemi, radyasyon, damarsal patolojiler, travma, bazı ilaçlar, kanserler, şeker hastalığı, beslenme bozuklukları, alkol gibi nedenlerdir.

Yanıt Açıklaması: Yaşa bağlı olarak yakına bakış için gözün gösterdiği uyumun kaybolmasına “pres- biyopi” denir. Presbiyopi “yaşlı görmesi “olarak da adlandırılır.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılara sunulan hizmetin kalitesinin ve hizmet sunanların performanslarının değerlendirilmesi yaşlılarda yaşam kalitesi değerlendirmelerinin amaçlarından biridir. Ancak diğer şıklar yaşlıların yaşam kalitesini ölçerken dikkat etmemiz gereken özelliklerdir.

Yanıt Açıklaması: Uykuya dalmakda ve sürdürmede güçlük, sabah erken kalkma ve kalktığında dinlenilememiş olmadır. Yaşlılıkta en sık karşılaşılan uyku yakınmasıdır. İnsomnia süresine göre; kısa süreli ve süreğen (kronik) olmak üzere sınıflandırılır. Kısa süreli uykusuzluk geçici bir stresle ilişkilidir. Birkaç gün ya da hafta devam eder. Kronik insomnia ise daha uzun sürelidir. Kronik uykusuzluk, yaşam kalitesinin bozulmasına, uykululuk haline ve kazalarda artmaya neden olur.

Yanıt Açıklaması: Demans hastaları genel olarak erken, orta ve ileri olmak üzere üç evreye ayrılır. Hastalar zaman içerisinde erken evreden ileri evreye ilerlerler. Evrelerarası geçiş süreleri hastadan hastaya farklılık göstermekle birlikte ortalama 2-5yıldır. Erken Evre • Unutkanlık, kelime bulmada zorluk • Kişilik değişikliği • Hesaplamada zorluklar • Eşyaları kaybetme, yerini karıştırma • Soru veya cümlelerin tekrarı • Kişi, yer ve zaman kavramının karıştırılması Orta Evre • Bellek kaybında artış • Uygunsuz kelime kullanma • Basit bakım yeteneklerinin kaybı • Kişilik değişikliği, gece-gündüz ayırımının kaybı • Uzak akraba, arkadaş hatırlayamama • İletişim zorluğu • Aşırı sinirlilik, amaçsız gezinme, hayal görme İleri Evre • Beslenmede yetersizlik • İdrar ve dışkı kaçırma • Hareket yeteneğinde kayıp-yatağa bağımlılık • Son dönemde tüm hareket, konuşma ve yeme fonksiyonlarının kaybı.

Yanıt Açıklaması: Demografik sonuçlar, daha çok toplum düzeyinde yürütülen sağlık ve sosyal destek programlarının etkilerini gösteren sonuçlardır. Bunlar da ölümlülük ve sağ kalım göstergeleri; hastalanmayla ilgili göstergeler ve doğum ve doğurganlık ile ilgili göstergelerdir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Altmış beş yaşından sonra en sık görülen demans Alzheimer tipi demanstır.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılarda diş kayıplarının önemli bir nedeni priodontal (diş eti) hastalıklarıdır.

Yanıt Açıklaması: "Yaşlı kişinin ailedeki durumunun sanayileşme ve şehirleşmenin sonucu olarak değişmesi" aile yapısındaki dönüşümden kaynaklanan sebeplerdendir; diğer seçenekler insani nedenlerden demokratik yönetimlerin giderek yaygınlaşması ile ilgili sebepler arasındadır.