Temel Gerontoloji

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de bölgeler arasında ortanca yaş yönünden ciddi farklılıklar vardır. Doğurganlığın yüksek olduğu illerde ortanca yaş oldukça düşüktür. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılığın yaygınlaşmasının pozitif bir boyutu bulunabilir. Gelişmekte olan ülkelerde ölümlerin azalması ile üretken çağdaki nüfusun artışını bir fırsata çevirme potansiyeli bulunmaktadır. Demograflar bu durumu “demografik hediye” olarak tanımlamaktadırlar. Bu özellikleri taşıyan gelişmekte olan ülkelerde, doğum oranlarında azalış ve genç nüfusun hızla işgücüne katılması gerçekleşiyor. İşgücü piyasasında oluşan arz fazlalığı ekonomide daha büyük bir büyüme hızına ulaşma fırsatı yaratabiliyor. Buna örnek olarak Güney Kore ve Singapur gösterilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Patolojik Yaşlanma Yaşlılık döneminde ya da çocukluktan başlayarak maddi nite­likli sıkıntıların doğurduğu beslenme ve sağlık sorunları gibi nedenlerle ortaya çıkan bir durumdur.

Yanıt Açıklaması: Gelişmiş ülkelerde ise ortanca yaş günümüzde 40-45 yaşlara arasındadır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Yaşlı istismarı olarak bilinen kavram ilk olarak, 1975’te İngiltere’de bilimsel literatürde bakıma muhtaç bir yaşlının, kendisine bakan bir aile üyesi tarafından fiziksel istismara uğramasını tanımlayan bir vakayla ortaya çıkmıştır. İzleyen yıllarda söz konusu tanımlama, yaşlıyla güvenilir bir ilişki içinde olan bir akrabanın ya da kişinin, yaşlı üzerinde zararla sonuçlanan fiziksel, psikolojik ve ekonomik istismarından/ihmalinden kaynaklanan konuları da içerecek şekilde genişletilmiştir. Korkutma, sömürme ve ona fiziksel, duygusal ve psikolojik açıdan zarar verme durumları yaşlı istismarının genel belirleyicilerindendir (Kurt ve ark, 2010).

Yanıt Açıklaması: Yaşlanma bireyde fiziksel, sosyal ve ruhsal yönden gerilemeye neden olan doğal bir süreçtir. Yaşlanma değişik boyutlarda ortaya çıkar. İnsanın doğum yılına göre olduğu yaş “Kronolojik yaş” tır. Kronolojik yaş her zaman yaşlılığı ifade etmez. Gerontoloji, yaşlılık sürecini yaşlanmanın nedenlerini ve koşullarını, yaşla ilgili davranış biçimlerini ve yaşlanma süreci çerçevesinde değişen tutum ve davranış kalıplarını inceleyen bir bilim dalıdır. Yaşlanma teorileri, biyolojisi, fizyolojisi, demografisi, epidemiyolojisi, psiko-sosyal değişiklikler, bunların bireysel ve toplumsal sonuçlarını tüm yönleriyle inceler. Geriatri ise yaşlılık halinde ortaya çıkan hastalıklar ile ilgilenen, yaşlılıktan doğan hastalıkların koruyucu, tedavi edici, rehabilite edici ve sosyal yönleriyle ilgilenen tıp biliminin bir dalıdır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Renk körlüğü, Akdeniz anemisi ve Down sendromu genetik tabanlı hastalıklardır. Grip viral bir hastalıktır. AGE ürünlerinin birikimi, göz lensinde opaklaşmaya neden olarak katarak oluşturur.

Yanıt Açıklaması: Bilgeliğin temel ölçütleri gerçeğe dayanan bilgi ve işlemsel bilgidir. Diğer seçeneklerdeki bilgiler bilgeliğin üst düzey ölçütleridir. Bu nedenle yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Sempatik sinir sisteminde norepinefrin salgısı artar, uzaklaştırılması yavaşlar ve reseptörleri azalır. Ayrıca otonom sinir sisteminin refleks cevapları azalır. Bu değişimler nedeni ile termoregulasyon (vücut ısısı), kan basıncının düzenlenmesi, dışkılama (anal), idrar yapma (üretral) ile ilgili sfinkterlerin kontrolünde problemler görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Gelişmiş ülkelerde nüfus piramidi fıçıya benzer şekildedir. Ekonomik ve sosyal yönden gelişmiş ülkelerin bulunduğu evre, Evre 4'tür. Gelişmiş ülkelerde yaşlı nüfusun yüksek olması nedeniyle bağımlı nüfus oranları yüksektir. Bu sonuca yol açan faktörlerin başında doğurganlığın ciddi azalış göstermesi gelir. Bu ülkelerde hem doğum ve hem de ölüm hızları düştüğü için nüfus büyümesi durur. Yaşlanma nedeniyle ölüm hızında artış beklenir. Bebek ölüm hızının çok düşük olduğu evre, evre 4’tür. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: “Yaşlılık” (De Senecute) isimli yapıtıyla toplumdan soyutlanmamış, bilişsel becerilerine ihtiyaç duyulan bilge-yaşlı modelini öneren antik çağ filozoflarından Cicero öncü olarak kabul edilebilir.

Yanıt Açıklaması: 1997 yılında ortaya atılan proteomik denilen hücrenin yapısal proteinlerinin başta çevresel faktörler olmak üzere farklı şartlara göre değişimlerin yolağı da yaşlanma mekanizmalarında etkili olabilir. 1. Oksidatif stresin yaşlanma üzerine etkisi 2. Glikasyon ve glikoksidasyon etkisi 3. Mitokondiriyal yaşlılık teorisi 4. Somatik mutasyon

Yanıt Açıklaması: Toplumların demografik yapısının ve toplumsal değişimini yansıtan ölçütler olarak; 0 yaşta ve 60 yaş üstünde beklenen yaşam süresinin uzaması, Medyan yaşın yükselmesi, Toplam doğurganlık hızının düşmesi, 65 yaş üstü nüfusun artması ve yaşlıların sayısının kendi içinde değişim göstermesi, Yaşlı bağımlı oranının yükselmesi, gösterilmektedir

Yanıt Açıklaması: Sağlıkta Hakkaniyet: Sağlık yönünden bölgesel farklılıkların en aza indirilmesi. Yıllara Hayat Katmak: Kişilerin tüm fiziksel, ruhsal ve sosyal potansiyellerini kullanmasının sağlanması. Hayata Sağlık Katmak: Hastalık ve sakatlıkların en aza indirilmesi. Hayata Yıllar Katmak: Erken ölümlerin önlenerek hayat beklentisinin uzatılması. Yaşamda Memnuniyet seçeneği Dünya Sağlık Örgütünün hedefleri arasında yer almamaktadır.

Yanıt Açıklaması: İbn-i Sina’nın bu tıp kitabına göre yaşam dört bölümden oluşmaktadır; “büyüme dönemi, yaşamın baharı, yaşlılık dönemi ve eli ayağı tutmaz olan dönem”.

Yanıt Açıklaması: “Yaşlanma”, dünyaya gelen her canlının zaman içerisinde aldığı mesafe olup, ölümle sona ermektedir.

Yanıt Açıklaması: Oksijen kullanımı sonucu %1-3 oranında serbest oksijen radikali oluşur. Ayrıca radyasyon ve çeşitli kimyasal maddeler de hücrede serbest oksijen radikallerinin üretimine neden olur. Bu oksijen radikalleri arasında süperoksit anyonu, hidrojen peroksit, hidroksil radikali en başta sayılacaklardandır. Hücrede oksijen radikallerine karşı çeşitli endojen (süperoksit dismutaz, katalaz, glutatyon peroksidaz, glutatyon redüktaz vs.) ve eksojen (C vitamini, E vitamini, likopen v.s.) kökenli antioksidan maddeler bulunmaktadır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Apoptozisi ise programlanmış hücre ölümüdür. Bu ölüm yollu organogenezis, doku yenilenmesi ve orta derecede hasara uğramış hücrelerin yenilenmesi için kullanılır. Apoptoz, hücre ve hücre organel bütünlüğü bozulmaksızın ATP (Adenosine Triphosphate) enerjisi kullanılan genler tarafında kontrol edilen bir süreç sonucu gerçekleşir. Apopotik hücreler en son makrofajlar tarafından fagosite edilerek uzaklaştırılır.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılık sürecinin psikolojik, sosyolojik ve siyasal açıdan ele alan kuramların önemlileri şunlardır; yaşamdan kopma (disengagement) kuramı, etkinlik kuramı, süreklilik kuramı, sosyal yapılandırmacılık, söylem analizi. Yaşam döngüsü kuramı bunlardan biri değildir. Yaşam döngüsü kuramı, yakınsama kuramı ve varlık akışı kuramı demografik ve ekonomik kuramlardandır.

Yanıt Açıklaması: Bilişsel yaş, bireyin öğrenme ve sosyal çevreye uyum yeteneğine göre bulunduğu yaştır. Doğru cevap D'dir.