Psiko-Sosyal Rehabilitasyon

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de yaşlıların sağlığını geliştirmeye yönelik “Türkiye Sağlıklı Yaslanma Eylem Planı ve Uygulama Programı 2015-2020” yayınlanmış ve stratejiler, öncelikli ve destekleyici müdahale yaklaşımları belirlenmiştir. Yukarıdaki seçeneklerden yalnızca “Yaşam boyu sağlığın geliştirilmesi ve sağlıklı yaşlanma” bir strateji olup diğer seçeneklerde yer alan önlemler öncelikli ve destekleyici önlemler başlıkları altında yer almaktadır. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Duygusal destek, sevgi, ilgi, güven, empati gibi duyguların karşıdaki bireye iletilmesiyle oluşur. Yaşlılık döneminde bireylere duygusal destek en çok ailesi ve yakın çevresi tarafından sağlanır. Ailesiyle yakın ilişki içerisinde olan ve duygu alışverişinde olan yaşlı bireyler duygusal açıdan destek eksikliği hissetmezler. Sevgi ve ilgi sözel olarak ifade edilebileceği gibi, eylemsel olarak da yaşlı bireye iletilebilir. Doğru cevap A' dır.

Yanıt Açıklaması: Bireyin öz güveniyle yakından ilişkili kavramlardan birisi özyeterliktir. Özyeterlik geniş anlamıyla kişinin kendi beceri ve yeteneklerine olan güveni olarak tanımlanabilir. Öz yeterlilik algısı, bireyin gerçek başarıları değil, bir işte istediği sonuca ulaşmak için gerekli olan becerileri sergileyip sergileyemeyeceği yönündeki algısıdır.

Yanıt Açıklaması: Yaşlı birey üzerindeki otorite, baskı öz güveni azaltır. Emeklilik, yeni bir yaşam biçimine geçiş olup yaşlılarda işe yaramama duygusunu tetikleyebilmektedir. Yalnız kalma korkusu, diğerlerine bağımlılık kendine güveni azaltır. Yaşlı bireyler kendilerine acınmasını değil kendilerinin anlaşılmasını isterler. Bu doğru iletişim ile sağlanır. Böylece yaşlı bireylerin öz güvenleri artar.

Yanıt Açıklaması: İkincil önleme, yaşlılarda yaygın görülen hastalıkların (Alzheimer, artiritler, kalp-damar hastalıkları, depresyon, diyabet, osteoporoz) erken tanı ve ilk tedavisinin yapılarak sağlığın sürdürülmesini kapsar. Bu bağlamda C şıkkındaki sağlık taraması ikincil önleme çalışmaları arasındadır. Öte yandan, A, B, D ve E şıkları ise sağlık eğitimi, güvenilir kişisel sağlık uygulamalarının (örneğin, diş ipi, emniyet kemeri kullanımı, fiziksel olarak aktif bir yaşam, egzersiz) takibi, uygun bağışıklama programının uygulaması gibi faaliyetleri içeren birincil önleme faaliyetleri arasında yer alır.

Yanıt Açıklaması: Psiko-sosyal değişimler için sağlığı geliştirme uygulamalarında yaşlı ve bakım verenler için önerilenler arasında yaşlılığa karşı olumlu tutum geliştirmenin sağlanması, dünya ya da ülke gündemi gibi konularda konuşulmasının sağlanması, yeterli sıvı alımının desteklenmesi, egzersiz yapılmasının desteklenmesi gibi öneriler yer alır. Öte yandan her gün aynı aktivitelerin değil farklı aktivitelerin yapılması bu öneriler arasında yer alır.

Yanıt Açıklaması: Psiko-sosyal rehabilitasyon daha çok bireyin ruhsal ve zihinsel faaliyetleri ile alakalıdır.

Yanıt Açıklaması: Bireyin algılama, öğrenme, sorun çözme gibi bellek gücü ile kişilik kazanma alanlarına uyum sağlama kapasitesinin değişmesi, yaşa bağlı olarak davranışsal uyum yeteneğinin bozulmasına psikolojik yaşlanma denir.

Yanıt Açıklaması: Hastane odaklı hasta ekipleri, tıbbi durumdaki belirli değişikliklere bağlı olarak, hastalar doğrudan evden, doktorun muayenehanesinden ya da hastanelerin acil servisinden kabul edilmektedir. Ayakta tedavi ekibi ayakta tedavi edilen hastaların ilk değerlendirmesinde ve devam eden bakımın düzenlenmesinde rol almaktadır. Acil servis ekibi geriatrist odaklı olmaktan ziyade, acil durumlarda akut tedavi hizmeti sunabilecek diplomalı hemşire, hekim ve cerrahlardan oluşmaktadır. Evde bakım ekibi ise hastanın tıbbi problemlerine yardımcı olmak ve hastanın yaşam becerilerini gözlemlemek için yaşadığı yere düzenli ziyaretler yapan sosyal hizmet uzmanı, pratisyen hemşire ve hekimden oluşmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Dokunma duyusunda azalma veya sıcak ya da soğuğu algılamada zayıflama olan birisine, fiziksel değişimler için sağlığı geliştirme uygulamalarında yaşlı ve bakım verenler için öneriler şunlardır; (1) güvenlik önlemlerini öğretin, (2) merdivenler, düz olmayan zeminler ya da dışarıda bastığınız zeminlerin farkında olmak ve yüzeylere tam olarak dokunmak için çok daha yavaş bir şekilde yürüyün, (3) yaşlıyı yanık ya da donmalardan korumak için sıcak su torbalarının, ısıtma pedlerinin ya da buz torbalarının kullanımını tarif edin, (4) çarpma ve derinin aşınmasından korunma yollarını öğretin, ve (5) yatağa ya da sandalyeye bağımlı kişide bası yaralarını önlemek için sık sık pozisyon değiştirin.

Yanıt Açıklaması: Sosyal destek disiplinlerarası ve multidisipliner bir konu olup sosyal hizmet, eğitim bilimleri, sosyoloji, psikoloji, epidemiyoloji, tıp, hemşirelik ve halk sağlığı gibi disiplinler tarafından çalışılmaktadır. Sosyal desteğin sağlığa olan etkisi epidemiyoloji, tıp, hemşirelik ve halk sağlığı alanında çalışanların yakından ilgilendiği bir konudur.  Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Teşhis ve inceleme aşamasında yaşlıda ve bakım verenlerde incelenmesi gereken alanlar; fiziksel alan (sağlık geçmişi, fonksiyonellik, dış¸ görünüm ve davranışları), psikolojik alan (kişilik özellikleri, duygu durumu, mizaç ve bilişsel özellikleri), sosyal alan (sosyal destek sistemleri, sosyal roller, eğitim ve maddi durumu), kültürel alan (değerler, hastalığa bakış¸ açısı, iletişim kalıpları), çevresel alan (yaşam standardı, evin yaşam koşularına uygunluğu), inançsal alan (yaşama ilişkin kuralları, tıbbi tedaviyi isteme durumu) olarak belirlenmiştir.

Yanıt Açıklaması: Öz yeterlik geniş anlamıyla kişinin kendi beceri ve yeteneklerine olan güveni olarak tanımlanabilirken; öz yeterlilik algısı, bireyin gerçek başarıları değil, bir işte istediği sonuca ulaşmak için gerekli olan becerileri sergileyip sergileyemeyeceği yönündeki algısıdır.

Yanıt Açıklaması: Algı psikososyal durumla alakalı bir durumdur. Algı direk zihinle insanın iç dünyasıyla ilgilidir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılıkla birlikte eş kaybı riskinin artmasının sebepleri şu şekilde sıralanabilir: (a) yaşlılıkla beraber sosyal statünün düşmesi (emeklilik, çocukların bağımsızlaşması vb.), (b) yaşlılılıkla birlikte maddi kaynakların azalması ya da yetersiz kalması, (c) yaşlılıkla beraber sosyal ağların azalması veya zayıflaması, (d) Yaşlılıkla birlikte eş kaybı riskinin artması (özellikle kadınlar için), (e) Yaşlıların sosyal izolasyon riskinin bulunması, (f) Yaşlıların istismar ve ihmale uğrama riskinin bulunması, (g) Yaşlıların yaşlı ayrımcılığına uğrama riskinin bulunması, (h) Yaşlıların akut ve kronik hastalıklar sebebiyle daha çok bakıma ihtiyaç duyması, (ı) Yaşlılıkla beraber engellilik riskinin artması, (i) Yaşlıların depresyon gibi psikolojik hastalıklara meyilli olması ve  (j) yaşlılar arasında Alzheimer, Demans gibi bilişsel bozuklukların yaygın olması olmasıdır. Sıralanan durumlardan biri olan yaşlılık ile birlikte eş kaybının artması durumunun özellikle kadınlar için söz konusu olduğu söylenebilir. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Arkadaşlık desteği, bireylerin sosyalleşme ihtiyacını karşılayabilecek, bireylerle zaman geçirebilecek ve çözüm bulamasa bile o bireylerin sorunlarını dinleyecek kişiler tarafından sağlanabilir. Daha önce de belirtildiği gibi yaşlılık dönemi kişilerin sosyal ağlarının küçüldüğü, sosyal yalıtımın arttığı bir dönemdir ve yaşlılar her zamankinden çok arkadaşlığa, sohbet etmeye ve sosyal paylaşıma ihtiyaç duyarlar. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Huzurevleri 60 yaş ve üzerindeki yaşlı kişileri huzurlu bir ortamda korumak, bakmak ve bu kişilerin sosyal ve psikolojik ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na bağlı olarak faaliyet yürüten sosyal hizmet kuruluşlarıdır. Ülkemizde Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü, diğer bakanlıklar, belediyeler, dernek ve vakıflar, özel huzurevleri ve azınlıklar huzurevi hizmeti sunmaktadır. Doğru cevap A' dır.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılık döneminde birey üretkenliğe ne kadar devam eder ve bunu sürdürürse, özgüveni de o ölçüde sağlam kalacaktır. B seçeneği hariç diğer şıklar özgüveni artırmak yerine azaltacak yollardır. Dolayısıyla doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Fizyolojik yaslanma; biyolojik değişikliklere bağlı olarak organlarda ortaya çıkan değişikliklerdir.

Yanıt Açıklaması: İlk dört şıkta verilenler aslında iyi bir rehabilitasyon programında yer almaması gereken özelliklerdir. Öte yandan E şıkkı yani rehabilitasyonun sürekliliği etkili bir rehabilitasyon hizmetinin özellikleri arasında yer alır.