Sosyal Psikoloji 2

Yanıt Açıklaması: Sosyal dünyanın belirli özellikler (cinsiyet, yaş, ırk, din, milliyet vb.) temelinde gruplara bölünmesine sosyal kategorizasyon denir.

Yanıt Açıklaması: Sampson ben ve ben olmayan arasında katı sınırlar koyan ve kişisel kontrole dayalı, “kendine yeten benlik” olarak adlandırılan anlayışın verili bir benlik modeli olarak görülmesini eleştirmiş ve bunun karşısına bütünleşmiş bireycilik adını verdiği başka bir benlik kavramı önermiştir. Bu, bireyler arasındaki sınırın geçişken olduğu ve kontrolün bireyin yerine kişiler arası alanda olduğu bir benlik anlayışıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Cinsiyetçilik bir önyargı olarak görüldüğünde, önyargı tanımının cinsiyetçiliğe de genellenebileceği düşünülebilir. Genel önyargı tanımından hareketle cinsiyetçiliğin de diğer önyargı türleriyle şu özellikleri paylaştığını söyleyebiliriz: Cinsiyetçilik bir tutumdur, hatalı ve katı genellemelere dayanır, değişime dirençlidir ve kötüdür.

Yanıt Açıklaması: Bireyin belirli bir grubun üyelerinin özelliklerine ilişkin inançlarına kişisel kalıpyargı adı verilir.

Yanıt Açıklaması: Bireyler arasında kıyaslama yapmak benliğimiz hakkında bilgilenmemiz için iyi bir kaynaktır. Bireyler olarak bizler genelde kendimizi, benzer bireylerle karşılaştırmayı tercih ederiz. Bunu yaparak, kendimizi diğer bireylerin yetenekleri ile karşılaştırarak geliştirme imkanı bulabiliriz. Kıyaslama sonucunda, olumlu geri bildirimleri dikkate alarak benlik saygımızı arttırabiliriz.

Yanıt Açıklaması: Norm: Bir grup üyesi için uygun davranışın ne olduğuna ilişkin grup üyelerince paylaşılan inançlardır.

Yanıt Açıklaması: Gruplar arası müzakereler genellikle birbirine karşıt grupların temsilcileri arasında gerçekleşir; örneğin, sendikalar ve işverenler, aralarındaki anlaşmazlıkları, temsilcileri arasında direkt olarak görüşerek çözmeye çalışabilirler. Sosyal psikolojik araştırmalar, mensup oldukları grup adına pazarlık yapan kişlilerin, kişisel olarak kendi adlarına pazarlık yaptıkları duruma göre çok daha sert ve uzlaşmaz davrandıklarını göstermiştir (Hogg ve Vaughan, 1995).

Yanıt Açıklaması: Biyolojik İndirgemecilik : Toplumsal bir olguyu toplumsal düzeyde açıklamak yerine daha alt düzey olan biyoloji ile açıklamaktır. Özcülük: Toplumsal olguların tarihsel olarak değişen olgular yerine hiç değişmeyen sabit bir özleri olduğunu iddia etmektir. Toplumsal Cinsiyet Merceği : Tüm toplumsal yapı, ilişki ve pratiklerde toplumsal cinsiyet temelli eşitsizlikleri görmemizi sağlayan bir bakış açısıdır. 1970’ler öncesi cinsiyet kavramı hem biyolojik olarak eril ve dişil oluşu hem de toplumsal anlamda kadın ve erkek oluşu kapsayan bir kavramdı. Diğer bir deyişle, eril ve dişil bedenler (buna dışarıdan gözlenebilen genital organlar kadar hormonlar ve cinsiyet genleri de dâhildir) ile toplumsal anlamda “kadınsı” ve “erkeksi” olarak görülen kişilik özelliklerimiz, davranışlarımız, becerilerimiz, arzularımız vb.nin hepsi birden cinsiyet kavramı ile karşılanmaktaydı. Androjen : Biyolojik olarak er ve dişilerin, biyolojilerine bakılmaksızın her ikisininde de hem kadınsı hem erkeksi özellikleri barındırmasıdır. Şeyleştirme : Toplumsal olgulara dair kavramlaştırmaların birer soyutlama olduğunu ihmal ederek, bu olguları canlı ve gerçek bir “şey” olarak görmektir.

Yanıt Açıklaması: Sağlık İnanç Modeli spesifik olarak sağlık eğitimi programları için geliştirilmiştir ve sağlık psikolojisinde kullanılan belki de en eski ve en yaygın modeldir. Bu modelin kullanıldığı çalışmalar ampirik olarak modeli desteklemiştir. Davranışla modelin önerdiği boyutlar arasında tutarlı korelasyonlar bulunmuştur ancak bu korelasyonlar zayıftır. Ayrıca modelin daha karmaşık davranışları tahmin etmede çok etkili olmadığı söylenmektedir.

Yanıt Açıklaması: Eğer kadın fiziksel görünüm açısından “kadınsı” kalıpyargısal özelliklere sahipse o kadının “kadınsı” kişilik özelliklerine, “kadınsı” cinsiyet rollerine ve “kadınsı” bir mesleğe de sahip olduğu düşünülmektedir. Fiziksel görünüm açısından “kadınsılık” “zarafet”, “incelik” “yumuşaklık” gibi kalıpyargısal özelliklerle betimlenmektedir. Erkekler için de “erkeksi” fiziksel görünüm, diğer bileşenlerin “erkeksiliğini” düşündürtmektedir. Fiziksel görünüm açısından “erkeksilik” “uzun”, “sağlam”, “dayanıklı” gibi özelliklerle betimlenmektedir. Fiziksel görünüm kalıpyargıdan kaynaklanan beklentileri bir paket hâlinde diğer insanlara iletme işlevi taşır. Diğer bileşenlere göre daha öne çıkmasının nedeni biriyle ilk kez karşılaşıldığında ilk önce fiziksel görünümün algılanması ve bu bilgiyle hareket edilmesidir. Kişilik özelliğinden oluşan bir listede hangi özelliklerin daha çok kadınları, hangi özelliklerin daha çok erkekleri betimlediğinin katılımcılar tarafından seçilmesiyle gerçekleştirilmektedir. Bu araştırmalarda, erkekler genelde “bağımsız”, “aktif ”, “öz güvenli”, “baskın”, “hırslı”, “duygularını belli etmeyen” gibi özelliklerle betimlenmişlerdir. Bunun tersine kadınlar “sıcak”, “nazik”, “anlayışlı”, “şefkatli”, “duygusal”, “duyarlı” gibi özelliklerle betimlenmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Böylesine önemli bir toplumsal eşitsizlik sorunu olduğu ve yaşamın tüm yönlerini ilgilendirdiği için toplumsal cinsiyet sosyal bilimlerin tümü tarafından çalışılan bir konudur. Diğer bir deyişle toplumsal cinsiyet disiplinler arası bir çalışma alanıdır. Sosyoloji, tarih, antropoloji, iktisat, psikoloji ve sosyal psikoloji gibi sosyal bilimler, toplumsal cinsiyet kavramının ortaya çıkışıyla birlikte toplumsal yapı, toplumsal ilişkiler ve pratiklere toplumsal cinsiyet boyutuyla bakma imkânını buldular.

Yanıt Açıklaması: Kimliksizleşme -Dürtüsel davranış üzerindeki baskının zayıflaması -O anda orada bulunan ipuçlarına ya da o andaki duruma ilişkin duyarlığın artması -Bireyin kendi davranışını takip edememesi ya da kontrol edememesi -Başkaları tarafından değerlendirme kaygısının azalması -Mantıklı plan yapma yeteneğinin azalması

Yanıt Açıklaması: Eğer gruplar ortak hedefe ulaşmada başarısız olmuşlarsa bu durumun, gruplar arasındaki ilişkiyi iyileştirmekten çok kötüleştirdiği görülmüştür.

Yanıt Açıklaması: Le Bon, kitleleşme sürecini üç psikolojik mekanizmayla açıklamaktadır: Anonimlik, bulaşma ve telkine yatkınlık (etkiye açık olmak).

Yanıt Açıklaması: Beliren Norm Kuramı, modern sosyal psikolojide kitleyi anormal olarak görmekten uzaklaşan ilk kuramdır.

Yanıt Açıklaması: İkincil gruplarda ilişkiler zihinsel, ussal-rasyonel, sözleşmeli ve formeldir. Bireyler, sadece açıkça tanımlanmış sorumlulukları yerine getirmekle yükümlü olduğundan ilişkiler sınırlıdır. Bunlar, kendiliklerinden bir tatmin duygusu yaratan gruplar olmayıp, bu duyguyu kendi üyelerini amaçlarına ulaştıracak araçları vermekle sağlarlar.

Yanıt Açıklaması: Kitle konusundaki ilk kuramsal çaba Fransız hekim Gustave Le Bon’a aittir.

Yanıt Açıklaması: Yirminci yüzyılın sonlarında sağlık teşviki Dünya Sağlık Örgütünün daha sosyal olan sağlık tanımına odaklanmıştır. Bu sağlık teşviki bakış açısı insanların sağlığını çeşitli stratejiler kullanarak artırmaya ya da geliştirmeye çalışmıştır. Bu stratejiler bireyden ulusal ve global düzeye varan bir yelpazede düşünülmüştür. Dünya Sağlık Örgütü de sağlığı geliştirmek için çeşitli stratejiler kullanılmasını desteklemiştir. Bireyleri sağlık konularında eğitmekten toplulukların yaşadığı çevreyi değiştirmeye kadar varan stratejiler söz konusudur. Ne var ki pek çok toplumda sağlık teşviki bireyin davranışına odaklanmış ve bireyin yaşam tarzını değiştirme çabasıyla sınırlı kalmıştır.

Yanıt Açıklaması: Sosyal psikolojide toplumsal cinsiyet kalıpyargıları pek çok açıdan araştırılmaktadır. Bu çalışmaların en büyük bölümünü toplumsal cinsiyet kalıpyargılarının içeriği oluşturmaktadır. Toplumsal cinsiyet kalıpyargıları dört bileşenli bir sosyal/ zihinsel temsil olarak görülebilir: Fiziksel kalıpyargılar, kişilik özelliklerine ait kalıpyargılar, rol kalıpyargıları ve mesleklere bağlı kalıpyargılar

Yanıt Açıklaması: B seçeneği dışında yer alan ifadeler Clarke ve Braun'un toplumsal cinsiyet modeli arasında yer almamaktadır. Bu kapsamda doğru seçenek B seçeneğidir.