Sosyal Psikoloji 1

Yanıt Açıklaması: Şematik ya da kategorik düşünmenin en temel işlevi deneyimi organize etmesidir. Bunun nasıl gerçekleştiğine ilişkin şöyle bir hipotetik süreç ileri sürülmüştür: Yeni gelen uyarıcı bir kategori ile eşleştirilerek, kategorinin ögeleri ile yeni gelen bilgi karşılaştırılır. Eğer bilgi kategori ile iyi eşleşirse kategorinin özellikleri bilgiye (uyarıcıya) dayatılır. Böylece o kategori sayesinde yeni gelen uyarıcının anlamı, organizasyonu ve içsel temsili için gerekli olan bağlam yaratılmış olur. Böyle bir süreçten dolayı bilgi işlemenin büyük bir kısmının veriye değil, teoriye dayalı olduğu iddia edilmektedir. Yani yeni durumları ve yeni karşılaşmaları anlamlandırmada sosyal dünya hakkındaki önceki beklentilerimize, önyargılarımıza ve bilgimize dayanmaktayız. Teoriye dayalı ya da şematik bilgi işlemenin doğasına ilişkin bir özellik, bunun sıklıkla yanlı yargılara yol açıyor olmasıdır. Varolan bilişsel yapılar (şemalar ya da kategoriler) gelen sosyal bilgideki eksik veriyi tamamlayabilir. Yeni gelen bilginin eksik olması belirsiz bir duruma işaret eder. Böyle belirsiz durumlarda uyarıcıdaki (bilgideki) eksikliği tamamlamak için ya şema/kategori uygun bilgiyi araştırmaya yönlendirilir ya da eksik bilgi “en iyi tahmin”le doldurulur. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: 1930’larda Almanya’da yükselen Nazizm dolayısıyla Avrupa’dan pek çok bilim insanı ABD’ye göç etti. Bu bilim insanlarından Kurt Lewin ve Solomon Asch ve Türkiye’den Muzafer Sherif (asıl adı Muzaffer Şerif Başoğlu’dur) ABD’deki sosyal psikolojiyi derinden etkilemişlerdir. Bu üçlü ABD’ye gittiklerinde davranışçılığın ağır bastığı bir sosyal psikoloji buldular. Gestalt psikolojisinden (temel olarak bütünselliğe önem veren bir psikolojik yaklaşım) etkilenmiş olan Lewin, Asch ve Sherif, bir yandan davranışçılığı reddettiler ve zihinsel olguları sosyal psikolojiye tekrar soktular, diğer yandan grup zihni yaklaşımını da reddettiler.

Yanıt Açıklaması: Tamamen karanlık bir odada tek bir ışık kaynağına baktığınızda onu sabit bir ışık kaynağı olarak değil, hareket eden bir ışık çizgisi olarak algılarsınız. Diğer bir deyişle Sherif’in deneklere sorduğu sorunun doğru cevabı yoktur. Zira ışık sabittir.

Yanıt Açıklaması: Günlük yaşamımızda genellikle girdiğimiz farklı sosyal ortamlarda ne yapacağımıza ilişkin zihnimizde belli senaryolar vardır. Olay şemaları günlük faaliyetlerde olayların sıralı organizasyonunu betimleyen bilişsel senaryolar olarak tanımlanabilir. Böylece olay şemaları geleceği öngörmek, hedefler koymak ve plan yapmak için bir zemin yaratırlar. Hedefe ulaşmak için uygun davranış sırasını belirleyerek, kişinin hedefe yönelik stratejiler belirlemesini mümkün kılarlar. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Grup Zihni: Gustave Le Bon tarafından geliştirilmiş, çeşitli psikolojik mekanizmalar aracılığıyla, insan kollektivitesinin tek bir varlık, psikolojik kitle haline gelmesine işaret eden kavramdır.

Yanıt Açıklaması: Bilgisel sosyal etki belirsizliği ortadan kaldıracak bilgiyi edinmek için gösterilen uyma davranışıdır. Başkalarına bilgi için bağımlı olmaktır. Bilgisel sosyal etki sonucu benimsenen davranışların süreklilik gösterdiği, yani uyma gösterilen grup orada olmadığında da sergilendiği vurgulanmalıdır. Kişiler bu davranış normuna benimseyerek uydukları için grubun fiziken orada olmaması davranışlarda bir farklılık yaratmaz. Trafik kurallarının kural olduğu için uyulması gerektiğine inanan sürücüler trafik polisi ya da kamera olsun ya da olmasın örneğin kırmızı ışıkta dururlar. Doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Kendini Kayıran Yanlılık: Davranışın olumlu sonuçları için içsel, davranışın olumsuz sonuçları için dışsal yükleme yapma eğilimidir. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Kamusal benlik-farkındalığı; kişinin davranışını gerçekleştirirken normları (başkalarının değerlendirmelerini) dikkate almasını ifade eder. Bu nedenle doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Atıf Kuramı: İnsanların sosyal etkileşimde neden ve sonuç ilişkilerini nasıl çıkarsadıklarını açıklamak üzere geliştirilmiş bir yaklaşımdır.

Yanıt Açıklaması: Sosyal biliş, sosyal dünya hakkındaki bilgiyi yorumlama, analiz etme, hatırlama ve kullanma biçimidir. Sosyal dünyaya ilişkin bilgiyi işleme biçimlerini ifade etmektedir.  Bu yaklaşım ister sosyal olsun ister olmasın tüm insan tepkilerini anlamanın temelindeki bilişsel temsil ve süreçlere uygun olan kavramsal inşalara dayanmaktadır. Bilişsel psikolojideki bilgi-işleme yaklaşımından doğmuştur. Sosyal biliş, özerk bir teori değil, yöntem ve kavramlarını bilişsel psikolojiden alan bir yaklaşım ya da bir perspektiftir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Tanımlama zorluğunu aşmak için, bazıları sosyal psikolojiyi pratik bir biçimde “sosyal psikologların uğraştığı şey” olarak tanımlamaktadır. Modern sosyal psikologların uğraştığı “şeyler” genel olarak şunlardır: Gruba uyma davranışı, ikna, güç, sosyal etki, itaat, önyargı, önyargının azaltılması, ayrımcılık, kalıpyargılar, sosyal biliş ve sosyal algı, sosyal kategoriler, saldırganlık, özgeci davranış, kişiler arası çekicilik, tutumlar ve tutum değişimi, iletişim, izlenim oluşturma, küçük gruplar, liderlik, kitle davranışı, gruplar arası ilişkiler.

Yanıt Açıklaması: Kitle psikolojisinin temel fikri “grup zihni”dir. Kitle ve grupların yaşayan bir organizmaya benzetildiği bu yaklaşıma göre, kitle ve grupların kendine özgü düşünsel özellikleri, yani “zihni” vardır. Genel olarak ifade edilecek olursa, kitleye giren bireyler, yalnızken olduklarından farklı bir biçimde düşünürler, hissederler ve davranırlar (McGarty ve Haslam, 1997: 8). Kitleler, bireyden farklı olarak, ilkel ve daha düşük entelektüel ve ahlaki düzlemde davranış gösterirler. Özellikle Le Bon için kitleler çılgın ve vahşidir. Özetle grup zihni yaklaşımı, kitle ve grup davranışının bireysel davranıştan farklı olduğunu ileri sürer.

Yanıt Açıklaması: Kendini Kayıran Yanlılık, davranışın olumlu sonuçları için içsel, davranışın olumsuz sonuçları için dışsal yükleme yapma eğilimidir. Kendini kayıran yanlılık, yani başarıdan pay almak için içsel yüklemeler, başarısızlığımızda ise dışsal faktörleri suçlama eğilimimiz çok yaygındır. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Kitle psikolojisi. Cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Böyle bir durumda kişi farkına varmadan zihin otomatik olarak harekete geçer. Ve bu örnek olayda olduğu gibi, belirli bir durumun gerçekte çok basit olan açıklamasının önünde bir engel oluşturur. Eğer bir bilişsel sürecin ya da bilişsel etkinin otomatik olduğu kabul edilecekse, bu süreç ya da etkinin birçok kriteri karşılaması gerekir. Söz konusu bilişsel süreç ya da bilişsel etki bilinçli bir niyet, dikkat ya da çaba gerektirmemelidir; niyetli, yani önceden tasarlanmış bir müdahaleye dirençli olmalıdır ve kişinin bu konuda farkındalığı olmamalıdır. Otomatik süreçler ve etkiler çok hızlı ve bilişsel işleme kapasitesi kullanılmaksızın gerçekleşir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Sosyal psikoloji disiplininde tutum konusu, 1920’lerde Thurstone ve arkadaşları tarafından geliştirilen tutum ölçümleriyle başlamıştır.

Yanıt Açıklaması: 1935’te sosyal psikolojinin önemli isimlerinden Gordon Allport tutumun sosyal psikolojinin en ayrıcalıklı ve en vazgeçilmez kavramı olduğunu ilan etmiştir. Doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: Deney öncesinde gardiyanlar grubuna herhangi bir özel yönerge verilmemiş, sadece fiziksel şiddet kullanılamayacağı söylenmiştir. Onlardan tek beklenen hapishaneyi sorunsuz bir biçimde yönetmeleridir. Zimbardo’nun kendisi de deneyde hapishane müfettişi olarak görev almıştır.

Yanıt Açıklaması: Kamuoyu araştırmalarının üç temel amacı vardır: Toplumsal gerçeklikleri belirlemek Belirli konularda tutum ve kanaatleri ölçmek Zaman içerisinde hedef kitlede meydana gelen değişmeleri ortaya çıkarmak

Yanıt Açıklaması: Özel benlik-farkındalığı; Kişinin davranışını gerçekleştirirken kişisel standartlarını dikkate almasını ifade eder.