Türk Anayasa Hukuku

Yanıt Açıklaması: 1839 yılında Padişah tarafından tek taraflı olarak “ferman” biçiminde ilan edilen Tanzimat Fermanı ile devletin bütün uyrukları için can, mal ve ırz güvenliğinin teminat altına alınması, düzenli bir vergi sistemine geçilmesi, genel ve zorunlu askerlik uygulamasının başlatılması ve bütün uyrukların kanun önünde eşitliğinin sağlanması taahhüt edilmiştir (Erdoğan, 2001a: 7). Padişah tarafından “ferman” biçiminde ilan edilen 1856 tarihli Islahat Fermanı ise Tanzimat Fermanı’ndaki vaadleri yenileyen ve ayrıca din farkı gözetilmeden bütün devlet uyruklarının eşit işlem görmesi ilkesini getiren bir belgedir. Avrupa devletlerinin etkisiyle hazırlanan Islahat Fermanı’nın temel amacı, müslümanlar ile gayrimüslimler arasında her yönden tam bir eşitlik sağlamaktı. Böylece devletin uyrukları arasında var olan vergi, askerlik, yargılama, eğitim, devlet memurluğu ve temsil alanındaki bütün farklar kaldırılıyordu. Islahat Fermanı, daha sonraki dönemlerde dış ilişkiler bakımından batılı devletlerin ve Rusya’nın müdahalelerine dayanak oluşturmuş, içeride ise özellikle Hristiyan “millet”lerin bağımsızlık hareketlerinin bir başlangıcı olmuştur (Tanör, 1995: 79). Sened-i İttifak, Tanzimat Fermanı ve Islahat Fermanı anayasa değildir, ancak bir ölçüde de olsa devlet iktidarını sınırlandırma amacı taşıdıkları için “anayasal belge” niteliğindedir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Milletlerarası antlaşmalar Anayasa Mahkemesinin denetimine tabi değildir. Bu nedenle doğru şık “e”dir.

Yanıt Açıklaması: Organik yöntemde anayasalar mevcut anayasal kurumlar tarafından yürürlükteki usul ve kurallara göre, genellikle yasama işlemi biçiminde yapılır. Bu yöntemi, “tali kurucu iktidar” tarafından yeni bir Anayasa’nın yapılması veya mevcut Anayasa’nın değiştirilmesi olarak açıklamak da mümkündür.

Yanıt Açıklaması: Cumhurbaşkanı

Yanıt Açıklaması: Adli yargı alanında en üst mahkeme, yargıtaydır.

Yanıt Açıklaması: Olağanüstü hal, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Cumhurbaşkanının istemi üzerine, her defasında dört ayı geçmemek üzere uzatılabilir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Yargı fonksiyonu yasama ve yürütme fonksiyonundan farklı olarak şu özelliklere sahiptir: 1. Yargı fonksiyonunun amacı, hukuk düzeninin korunması ve adaletin gerçekleştirilmesidir. Yasama fonksiyonu ve yürütme fonksiyonunun amacı ise, kamu yararının gerçekleştirilmesidir. 2. Yargısal işlemde hâkim, önüne getirilen olayla ilgili hukuk kuralını tespit ederek olaya uygular. Bu nedenle, idari işlemlerin inşaî (kurucu) niteliğine karşılık, yargısal işlemler gösterici (tespit edici) bir nitelik taşırlar. 3. Yargısal işlemler kesin hüküm özelliğine sahiptir. Bu nedenle kural olarak kaldırılabilen ve değiştirilebilen yasama işlemleri ve idari işlemlerden farklı olarak, kesinleşmiş yargı kararlarının kaldırılmaları veya değiştirilmeleri mümkün değildir. 4. Yargı fonksiyonunu yürüten organlar (mahkemeler), idari organlardan farklı olarak bağımsızlık özelliğine sahiptirler.

Yanıt Açıklaması: Bir devletin anayasasını yapan ya da değiştiren iktidara “kurucu iktidar” adı verilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Yarı-başkanlık olarak adlandırılan Fransa modeli ise, unsurları ve işleyişi bakımından farklı özellikler göstermektedir. Fransız modelini, Amerikan modelinden ayıran başlıca özellikler, kuvvetler ayrılığı yerine iş birliğinin bulunması, cumhurbaşkanının görev süresinin uzunluğu, yürütmenin cumhurbaşkanının güçlü olduğu iki-başlı bir yapıya sahip olması, yürütmenin yasama organını feshedebilmesi gibi unsurlardır. Yasama ve yürütme kuvvetlerinin birbirinden kesin olarak ayrılması bu unsurlardan birisi değildir.

Yanıt Açıklaması: Anayasa değişikliklerinin yargısal denetimi konusunda açık bir düzenleme öngörmeyen 1961 Anayasası döneminde Anayasa Mahkemesi kendini bu konuda yetkili sayarak bazı anayasa değişikliklerini iptal etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Birinci ve ikinci kuşakta ele alınan haklar büyük ölçüde klasik tasniflerde de yer almaktadır. Buna karşılık üçüncü kuşakta yer alan “Dayanışma Hakları” ise 1982 yılında hazırlanan “Dayanışma Haklarına İlişkin Uluslararası Pakt Ön Tasarısı”nda düzenlenen şeklîyle, “barış hakkı, gelişme hakkı, çevre hakkı ve insanlığın ortak malvarlığına saygı hakkı”ndan oluşmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Mevcut rejim içinde anayasal değişmeye yol açan sosyoekonomik, kültürel ve teknolojik faktörlerin değişmesi durumunda, anayasayı, yürürlükteki anayasaya tâbi mevcut iktidarın, yani “tâli kurucu iktidar”ın yapmasına (ya da değiştirmesine) karşılık, yeni bir devletin kurulması veya siyasal rejimin değişmesi hâllerinde yeni anayasayı genellikle hiçbir hukuk kuralı ile bağlı olmayan “asli kurucu iktidar” yapar.

Yanıt Açıklaması: Yasama organı, Anayasa'ya aykırı olmamak kaydıyla istediği her konuda istediği kadar ayrıntılı düzenleme yapma yetkisine sahiptir. Yasama organı bazı konuların genel çerçevesini çizip ayrıntıları düzenleme yetkisini yürütme organına bırakabileceği gibi böyle bir tercihte bulunmayabilir de. Bu durum aynı zamanda yürütme organının mahfuz düzenleme alanının bulunmadığı anlamına da gelmektedir. Yani Anayasa uyarınca yürütme organına özgülenmiş konular bulunmamaktadır, yasama organı istediği her konuda düzenleme yapma yetkisine sahiptir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Politika kararlaştırıcılar kavramı, Anayasa’nın yapılması kararını veren ve anayasada yer alacak temel tercihleri hukuken ve fiilen belirleme ve nihai olarak onaylama yetkisine sahip siyasal güçleri (politikacılar, siyasal gruplar ve partiler, hükûmetler, yasama organları ve halk gibi) ifade etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Ülkede siyasal rejimin değişmesi ya da kesintiye uğraması sonucunda yapılan anayasalara örnek olarak; Nazi Yönetimi’nden sonra yapılan 1949 tarihli Federal Alman Anayasası ve Türkiye’de siyasal rejimde kesintilere yol açan askeri müdahaleler döneminde yapılan 1961 ve 1982 Anayasaları gösterilebilir. Amerikan Anayasası’nın ise, Amerika Birleşik Devletleri’ni kuran bir anayasa olduğu söylenebilir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasası'nın 175'inci maddesi anayasa değişikliği sunma konusunda meclis üye tamsayısının en az üçte birinin yetkili olduğunu hüküm altına alır. Meclis üye tamsayısı 600 olduğu için bu sayı en az 200'dür. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Anayasa’nın 175’inci maddesinin birinci fıkrasına göre, “Anayasa’nın değiştirilmesi Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tam sayısının en az üçte biri tarafından yazıyla teklif edilebilir.” Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Mevcut seçim sistemimiz barajlı d'Hondt usulü sistemdir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Anayasa’nın 175’nci maddesinde yer alan Anayasa’nın değiştirilmesi usulünde “teklif”, “görüşme”, “karar” ve “onay” olmak üzere dört safha bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: 1876 anayasası iktidarın kendi yetkilerini bir ferman yoluyla sınırlaması şeklinde ortaya çıktığı için hiyererşik yöntemle yapılmıştır.