Türk Anayasa Hukuku

Yanıt Açıklaması: 2001 Anayasa değişikliğiyle “savaş, çok yakın savaş tehdidi ve terör suçları” hâlleriyle sınırlandırılan idam cezası, 2004 yılında Anayasadan tamamen çıkarılmış bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: genel oy ilkesi

Yanıt Açıklaması: Hükümetin yasama organına karşı siyasal sorumluluğunun bulunması 2007 Anayasa değişikliği sonrası Türkiye'nin hükümet sisteminin parlamenter sisteme benzeyen özellikleri arasındadır. Diğer seçenekler ise yarı başkanlık sistemine benzeyen özellikleridir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de, Osmanlı İmparatorluğu Dönemi’nde başlayan anayasacılık hareketleri çerçevesinde “misak” (sözleşme) biçiminde meydana getirilen ilk anayasal belge “Sened-i İttifak”tır.

Yanıt Açıklaması: Cumhurbaşkanı, seçildikten sonra bir veya daha fazla Cumhurbaşkanı yardımcısı atayabilir (m.106/1). Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanların, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olanlar arasından atanması gerekir. Anayasaya göre, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Cumhurbaşkanı yardımcısı veya bakan olarak atanırlarsa üyelikleri sona erer (m.106/4). Aynı şekilde bir milletvekilinin Cumhurbaşkanı seçilmesi durumunda, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer (m.101/4). Dolayısıyla aynı kişinin hem yasama hem de yürütme organında görev alabilmesi mümkün değildir. Cumhurbaşkanı bütçe kanunu teklifini Meclise sunar, bunun dışında Cumhurbaşkanı veya bakanlar TBMM’ye kanun teklifi sunamaz. Başkanlık sisteminin bir gereği olarak Anayasada, Cumhurbaşkanının cezai ve hukuki sorumluluğu da kabul edilmiş ve gerekli denetim mekanizmaları oluşturulmuştur. Cumhurbaşkanlığı sisteminde Cumhurbaşkanının halka karşı siyasi sorumluğu da vardır. Bu sorumluluk seçimler yoluyla işleyecektir.

Yanıt Açıklaması: İnsan haklarını, ortaya çıkışları ve gelişim süreçleri itibarıyla kuşaklar halinde sınıflandıran yaklaşıma göre başlangıçtan günümüze insan haklarını üç kuşakta ele alınmaktadır: Birinci kuşak, “insan kişiliğinin korunmasına ilişkin medeni ve siyasal hakları”; ikinci kuşak, insanın onur içinde yaşamasını amaçlayan “ekonomik, sosyal ve kültürel hakları”, üçüncü kuşak ise insanın uygun çevrede ve barış içinde yaşamasını amaçlayan “dayanışma hakları”nı kapsamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Katı bir anayasa olan 1924 Anayasası, “Anayasa’nın hiçbir maddesi hiçbir sebep ve bahane ile savsanamaz ve işlerlikten alıkonamaz. Hiçbir kanun Anayasa’ya aykırı olamaz” (m.103) hükmüyle anayasanın üstünlüğü ilkesini benimsemiş olmakla birlikte, kanunların anayasaya uygunluğunun yargısal denetimine yer vermemiştir.1924 Anayasası, meclis hükûmeti ile parlamenter rejim arasında karma bir hükûmet sistemi kurmuştur. 1924 Anayasası, kişi hak ve hürriyetlerini genel olarak düzenlemiş, ancak Batı anayasalarında da tam olarak görülmeyen sosyal haklara yer vermemiştir.

Yanıt Açıklaması: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine kişisel başvurunun iç hukuktaki nihai yetkili merciin kesin kararından itibaren 6 ay içinde yapılmış olması gerekir.

Yanıt Açıklaması: Başkanlık sisteminin dünyadaki tipik örneği Amerikan başkanlık sistemidir. Buna göre doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 1876 Anayasası’nda 1909 yılında yapılan değişiklikler ile Bakanlar Kurulunun sorumluluğu esası benimsenmiş, Parlamentonun yetkileri artırılmış, Padişahın yetkileri ise daraltılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Başabakan Parlamenter sitemde yer almaz. Yürütme erki doğrudan devlet başkanına bağlıdır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Sened-i İttifak, 1808 yılında merkezî hükûmetin temsilcileri ile âyan temsilcileri arasında yapılan görüşmeler sonucunda kabul edilmiştir.  Tanzimat Fermanı, Islahat Fermanı ve 1876 Anayasası (Kanun-u Esasî) ise padişah tarafından "ferman" biçiminde ilan edilmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Maddi kriter, devletin hukuki fonksiyonlarının tasnifini, bu fonksiyonların yerine getirilmesinde başvurulan işlemlerin hukuki mahiyetine göre yapmaktadır. Maddi kritere göre yasama fonksiyonu, kişisel olmayan, genel, sürekli ve objektif yürütme fonksiyonu ise, kişisel, somut ve subjektif işlemler yapılmasını ifade eder. Örneğin, yasama organınca yapılan kanunlar ve içtüzükler ile yürütme organınca yapılan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ve yönetmelikler maddi kriter bakımından yasama fonksiyonuna dahildirler. Şeklî ve organik kriter, devletin hukuki fonksiyonlarını bu fonksiyonları yerine getiren organa ve yapılış şekillerine göre tasnif etmektedir. Bu kritere göre, yasama fonksiyonu, yasama organı tarafından yapılan işlemleri; yürütme fonksiyonu, yürütme organı tarafından yapılan işlemleri; yargı fonksiyonu ise, yargı organı tarafından yapılan işlemleri ifade eder. Örneğin, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından çıkarılan Medeni Kanun, TBMM İçtüzüğü, milletvekilliğinin düşürülmesine ilişkin kararlar yasama işlemi; Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılan kararnameler, yönetmelikler ve kararlar ile diğer idare organlarınca yapılan işlemler yürütme işlemi; yargı organlarınca verilen kararlar ile yapılan diğer işlemler yargı işlemidir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de, Osmanlı İmparatorluğu Dönemi’nde başlayan anayasacılık hareketleri çerçevesinde “misak” (sözleşme) biçiminde meydana getirilen ilk anayasal belge olan Sened-i İttifak, 1808 yılında merkezî hükûmetin temsilcileri ile âyan temsilcileri arasında yapılan görüşmeler sonucunda kabul edilmiştir.  Sened-i İttifak ile kabul edilen hükümlerden bazıları merkezi otorite, bazıları ayanlar ve bazıları da genel olarak halk yararına sonuçlar doğurucu niteliktedir.

Yanıt Açıklaması: Bu ilişkilerin niteliğine görehükûmet sistemleri, başkanlık sistemi, parlamenterhükûmet sistemi, meclis hükûmeti sistemi ve yarıbaşkanlık sistemi biçiminde tasnif edilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: 1924 Anayasası, meclis hükûmeti ile parlamenter rejim arasında karma bir hükûmet sistemi kurmuştur.  1924 Anayasası’nın meclis hükûmeti sistemine benzeyen hükümleri şunlardır: "Türk Milletini ancak TBMM temsil eder ve Millet adına egemenlik hakkını yalnız o kullanır.",“Yasama yetkisi ve yürütme erki Büyük Millet Meclisinde belirir ve onda toplanır.”, “Meclis, Hükûmeti her zaman denetleyebilir ve düşürebilir.”. 1924 Anayasası’nın parlamenter sisteme benzeyen hükümleri ise şunlardır: . "Büyük Millet Meclisi, yasama yetkisini kendisi kullanırken, yürütme yetkisini ancak Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu eliyle kullanabilir."; “Bakanlar Kurulu, Hükûmetin genel  politikasından birlikte sorumludur.”, “Başbakan, Cumhurbaşkanınca Meclis üyeleri arasından tayin olunur. Öteki bakanlar Başbakanca seçilip tamamı Cumhurbaşkanınca onandıktan sonra Meclise sunulur. Meclis toplanık değilse sunma işi Meclisin toplanmasına bırakılır. Hükûmet tutacağı yolu ve siyasi görüşünü en geç bir hafta içinde Meclise bildirir ve ondan güven ister.”

Yanıt Açıklaması: 2017 Anayasa Değişikliğine Göre; Cumhurbaşkanının başlıca yetkileri; yürütme organı olarak görevyapmak, bakanları ve Cumhurbaşkanı yardımcıları ile üst kademe yöneticilerini atamak, belli sınırlarçerçevesinde kararname çıkarabilmek, olağanüstühâl ilan etmek ve bütçe kanunu teklifini Meclise sunmaktır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: 2007 yılı Anayasa değişikliği

Yanıt Açıklaması: Klasik kişi hak ve hürriyetlerine yer verilmemiştir

Yanıt Açıklaması: Türkiye Cumhuriyeti, üniter bir devlettir. Çünkü, federal devletlerin aksine Türkiye Devletinin tek bir anayasası, federal nitelikte olmayan bir yasama organı, yürütme organı ve yargı organları vardır ve bu organlar ulusal düzeyde yetkilerini icra ederler. Her ne kadar Anayasa’da açıkça devletin “üniter” olduğu belirtilmemişse de, Anayasa’nın bütününden ve devletin yapısından bu sonucu çıkarmak mümkündür. Esasen federal ülkelerin bu özelliği o ülkelerin anayasalarında açıkça belirtilir ve yetki paylaşımı da anayasa ile düzenlenir. Üniter devletlerin anayasalarında ise genellikle devletin üniter olduğu belirtilmez, ama bu nitelik anayasanın düzenlemelerinden anlaşılır.