Türk Anayasa Hukuku

Yanıt Açıklaması: Ulusal kurtuluş savaşını da yürütmekte olan Türkiye Büyük Millet Meclisi 1921 yılında yeni bir anayasa kabul etti. Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti’nde hazırlanışı ve kabulü bakımından en demokratik anayasa olarak kabul edilen 1921 Anayasası kısa, fakat siyasal önemi yüksek bir belgedir.  23 maddelik kısa bir anayasa olan 1921 Anayasası’nın en önemli kuralı, “millî egemenlik ilkesi”dir (m.1). Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Pozitif statü hakları: Pozitif statü hakları (sos­yal haklar), negatif statü haklarının aksine devlete olumlu bir davranışta bulunma ve hizmet etme, katkı sağlama ve yardımda bulunma yükümlülüğü ve sosyal alanda belli ödevler ve fonksiyonlar yük­leyen, sağlık hakkı, öğrenim hakkı, çalışma hakkı, sosyal güvenlik hakkı ve konut hakkı gibi haklar­dır. Doğru seçenek D’dir.

Yanıt Açıklaması: Anayasacılık tarihimizde ilk defa sosyal devlet ilkesini benimseyen, sosyal haklara yer veren, Anayasa Mahkemesi ve Yüksek Hâkimler Kurulunu oluşturan anayasa 1961 Anayasası’dır.

Yanıt Açıklaması: Anayasada belirtilmiş olmasa bile bazı hak ve hürriyetlerin kendi niteliklerinden doğan, başka bir ifa­deyle “eşyanın tabiatında mevcut” olan sınırları vardır. İşte bunlara “objektif sınırlar” adı verilir. Bu sınırlar söz konusu olduğunda, hak ve hürriyetlerin nasıl sınırlanacağı değil, geçerlilik ve muhtevalarının nereye kadar uzandığının belir­lenmesi gerekir. Doğru seçenek E‘dir.

Yanıt Açıklaması: Tanzimat Fermanı, kendi dönemi için bir “haklar beyannamesi”dir. Ayrıca, bir anayasa olmamakla birlikte, bir ölçüde devlet iktidarının sınırlandırılmasını sağladığı için önemli bir “anayasal belge”dir. Bu belge ile Padişah, çıkarılacak kanunlara aykırı hareket etmeyeceğine dair yemin etmek suretiyle “kendi iktidarını sınırlandırmakta”dır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Dayanışma hakları, insanların uygun çevrede ve barış içinde yaşamalarını amaçlayan haklardır. Bu haklar, barış hakkı, gelişme hakkı, çevre hakkı ve insanlığın ortak malvarlığına saygı hakkı olarak sıralanabilir. Sanatın ve sanatçının korunması hakkı ise ikinci kuşak haklar olarak nitelendirilen insanın onur içinde yaşamasını amaçlayan ekonomik, sosyal ve kültürel haklardandır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Genel olarak halkın yararına olan hükümler: 1. Yoksullar ve reaya korunacak, vergiler haksız ve ezici olmayacaktır. 2. Reayaya zulüm edilmeyecek, suç işlenmesi durumunda soruşturma yapılmadan ceza verilmeyecektir.

Yanıt Açıklaması: 1928 yılında yapılan değişiklikle, Anayasa’daki, “Türkiye Devletinin dini, Din-i İslamdır” hükmü (m.2) ile Meclisin yetkileri arasında sayılan “ahkâm-ı şer’iyenin tenfizi” hükmü (m.26) çıkarılmış, 1937 değişikliği ile de Anayasaya “lâiklik ilkesi” eklenmiştir.

Yanıt Açıklaması: Anayasa’ya göre, “Yasama yetkisi Türk Milleti adına Türkiye Büyük Millet Meclisinindir. Bu yetki devredilemez” (m.7). Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Anayasa’nın yürütmeyi aynı zamanda bir yetki olarak kabul etmesinin önemi ve anlamı, yürütme organının doğrudan Anayasa’dan kaynaklanan ve kullanılması için daha önce bir kanun çıkarılmasına gerek olmayan cumhurbaşkanlığı kararnameleri bakımından kendini göstermektedir. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile, yürütme organının ilk elden düzenleme yapabilmesi mümkündür. Bu durum Anayasadan kaynaklanan istisnai bir yetkidir. Başka bir ifade ile Cumhurbaşkanlığı kararnameleri, 8. madde ile düzenlenen idarenin kanuniliği ilkesine, yine Anayasadan kaynaklanan bir istisna oluşturmaktadır.

Yanıt Açıklaması: 1998 yılında yürürlüğe giren 11 no’lu Protokol ve 2010 yılında yürürlüğe giren 14 no’lu Protokol ile yapısı ve işeyişi yeniden düzenlenen Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi önüne gelen davaları incelemek üzere, Tek Yargıçlı Düzen, üç yargıçlı Komiteler, yedi yargıçlı Daireler ve on yedi yargıçlı Büyük Daireden oluşmaktadır. Doğru seçenek A‘dir.

Yanıt Açıklaması: Suçsuz hanedanlara haksızlık edilmeyecek, bunların sürekliliği korunacak ve kendi yönetimleri altındaki hanedanları koruma hakları tanınacaktır hükmü merkezi yönetim yararına değildir.

Yanıt Açıklaması: Anayasa’nın 14’üncü maddesi ile kişilerin yanı sıra devletin de temel hakları yok etmesi ve sınırlama yetkisini kötüye kullanması yasaklanmıştır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: 1. Sınırlama kanunla yapılmalıdır. 2. Sınırlama Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere dayanmalı ve öngörüldüğü amaç dışında kullanılmamalıdır. 3. Sınırlama Anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olmalıdır. 4. Sınırlama demokratik toplum düzeninin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine uygun olmalıdır. 5. Sınırlama, temel hak ve hürriyetlerin özlerine dokunmamalıdır. 6. Sınırlama ölçülülük ilkesine uygun olmalı, yani makul, dengeli ve kabul edilebilir bir dereceyi aşmamalıdır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Sosyal ve ekonomik haklar bölümünde (m.41- 65); ailenin korunması ve çocuk hakları; eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi; çalışma ve sözleşme hürriyeti; dinlenme hakkı; sendika kurma hakkı; sendikal faaliyet; toplu iş sözleşmesi; grev hakkı ve lokavt; ücrette adalet; sağlık, çevre ve konut hakkı; sosyal güvenlik hakkı gibi hürriyetler yer almıştır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Ölçülülük ilkesi, temel hak ve hürriyetlerin sınırlanmasına ilişkin Anayasa’nın genel hükmü niteliğindeki 13’üncü maddesinin ilk düzenlemesinde yer almamıştı. Ölçülülük ilkesi, 2001 Anayasa değişikliğiyle 13’üncü maddeye eklenmiş bulunmaktadır. Böylece temel hak ve hürriyetlerin sınırlandırılması bakımından önemli bir kriter olan ölçülük ilkesi açık bir anayasal dayanağa kavuşturulmuş olmaktadır.

Yanıt Açıklaması: 2017 yılında Anayasa’da yapılan değişiklik ile de Cumhurbaşkanının tek başına yapacağı işlemlere karşı dava açılamayacağına ilişkin hüküm yürürlükten kaldırılmıştır. Başkanlık sistemine geçilmiş olması nedeniyle Cumhurbaşkanı yürütme organı haline gelmiş ve Anayasada yürütme organına verilen yetkileri kullanmaya başlamıştır.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasası Cumhuriyet Senatosunu kaldırarak tek meclis sistemini benimsemiş ve yasama organının çalışmasını hızlandırmıştır.

Yanıt Açıklaması: Dayanışma hakları yeni sınıflandırma içerisinde yer almaktadır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: 23 maddelik kısa bir anayasa olan 1921 Anayasası’nın en önemli kuralı, “millî egemenlik ilkesi”dir (m.1).