Sağlık Sosyolojisi

Yanıt Açıklaması: BT ünitesi tarayıcı odası, kumanda konsolu, jeneratör ve kesintisiz güç kaynağı gibi diğer ekipmanların bulunduğu odalardan oluşur.

Yanıt Açıklaması: 10 nm boyutundaki bir proteini görmek için Elektron Mikroskobu kullanılmalıdır. Doğru cevap D' dir.

Yanıt Açıklaması: Bistüri: İncelenen materyallerin çok küçük parçalara ayrılması ya da kesit alma işlemlerinde kullanılan çok keskin bir tür bıçaktır.

Yanıt Açıklaması: MRG de BT gibi kesitsel bir görüntüleme yöntemidir ancak x-ışını kullanılmaz. İlk kez 1946 yılında birbirinden bağımsız olarak aynı anda Bloch ve Purcell tarafından tanımlanmıştır ve 1952 yılında bu çalışmalarından dolayı araştırmacılar Nobel ödülü kazanmıştır. Yumuşak doku rezolüsyonu BT’ye göre daha yüksek olduğundan MR uygulama alanları farklılık göstermektedir. En sık olarak beyin-omurilik ve kas-iskelet sistemi patolojilerinin tanısında kullanılır. Bunun dışında kalp, batın (karaciğer, safra yolları, pankreas, adrenal, böbrekler), meme ve pelvik incelemelerde de kullanılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Eş zamanlı PCR sistemi klasik PCR kullanımına göre pek çok avantaj ve dezavantaja sahiptir. Bunlar: Avantajları: • Yöntemin en önemli avantajları arasında hassas, verimli, hızlı ve kontaminasyon riskinin düşük olması sayılabilir. • Klasik PCR belirli sayıda çevrimden sonra ölçüme izin verirken eş zamanlı PCR veriyi eksponansiyel büyüme fazında elde eder. • Raportör floresan sinyalindeki artış doğrudan üretilen PCR ürün miktarıyla orantılıdır. • Hedef sekansı tespit eden dinamik aralık oldukça geniştir. • PCR sonrası ek işlemlere ihtiyaç duymaz. • Duyarlılık başlangıç materyalindeki sadece 2 katlık bir değişime kadar düşürülebilmektedir. Dezavantajları: • Amplikon boyutu sistem açılmaksızın takip edilememektedir. • Mevcut sistemler multipleks yetkinliğini sınırlandırmaktadır. • Bazı sistemler florejenik kimyasallarla uyumsuzluk göstermektedir. • Kullanılan teknoloji, kalite yetkinlik ve kontrol düzenlemeleriyle denetlenirse güvenlisonuçlar vermektedir. • Standardize edilmiş analiz sistemleri ise her yeni uygulamada optimizasyona ve validasyona ihtiyaç duyar. Aksi hâlde eş zamanlı PCR sistemi oldukça fazla miktarda ancak doğru olmayan veri sunacaktır. Buna göre doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İlk olarak bakteriler 1676 yılında görülmüştür.

Yanıt Açıklaması: Pipetör: Pipetlerin tepesine takılarak çekilecek sıvı madde miktarını ayarlamak maksadıyla kullanılan şarjlı ya da elektrik kaynağına bağlı olarak çalışabilen alet.

Yanıt Açıklaması: Popülasyonda %1 veya daha fazla sıklıkta görülen DNA dizi değişiklikleri polimorfizm olarak tanımlanır.

Yanıt Açıklaması: Pirodizileme reaksiyon basamakları şu şekildedir: 1. DNA segmenti amplifiye edilir ve dizi pirodizilemede kalıp olarak kullanılmak üzere biyotinlenir. Denatürasyondan sonra biyotinlenmiş tek zincirli PCR amplikonu izole edilerek sekanslayıcı primer ile hibridize olması sağlanır. 2. Hibridize olmuş primer ve kalıp zincir, DNA polimeraz, ATP sülfürilaz, lusiferaz, apiraz, adenozin 5’ fosfosülfat (APS) ve lusiferin ile inkübe edilir. 3. İlk deoksiribonükleotid trifosfat (dNTP) reaksiyona katılır. DNA polimeraz sekanslayıcı primere dNTP katılımını katalizler. Kalıp diziye her dNTP inkorporasyonu, katılım sayısıyla orantılı biçimde pirofosfat (PPi) salınımına sebep olur. 4. ATP sülfürilaz PPi’yi APS’nin varlığında ATP’ye dönüştürür. Bu ATP, lusiferinin oksilusiferine dönüşümünü tetikleyerek ortaya çıkan ATP oranına bağlı görünür dalga boyunda ışık üretir. Lusiferaz ile üretilen ışık sensörler tarafından tespit edilir ve bilgisayar programında pik olarak değerlendirilir. Her bir pikin (ışık sinyalinin) yüksekliği inkorpore olan nükleotid sayısıyla orantılıdır. 5. Apiraz ortamda bulunan inkorpore olmamış nükleotidleri ve ATP’yi parçalar. Parçalanma tamamlandığında diğer bir nükleotid ilave edilir. dNTP’lerin ilavesi seri hâlinde devam ettirilir. Proses devam ettikçe, komplementer DNA dizisi uzar ve nükleotid dizisi program aracılığıyla sinyal piklerinden belirlenir.

Yanıt Açıklaması: Laboratuvarlar pek çok farklı analizin değişik deneysel yöntemler kullanılarak yapıldığı mekanlardır. Bu mekanlarda hem çalışanların hem de çalışılan numunenin güvenliğini sağlamak ayrıca analiz sonuçlarının güvenilirliğini yükseltmek için dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıda verilmiştir: 1. İdari bölüm ile analizlerin yapıldığı laboratuvar bölümleri ayrı birimler halinde planlanmalıdır. 2. Laboratuvarlar yapılan analizin özelliğine uygun bir şekilde planlanmalı ve çalışmalıdır. 3. Personel için yeteri kadar soyunma dolabı bulundurulmalı, kadın ve erkek personel için soyunma odaları ve sosyal alan düşünülmelidir. Laboratuvara çanta, palto vb. gereksiz malzeme getirilmemelidir. 4. Laboratuvarlar özel çevre koşulları gerektiren analizlerde; bu koşulları kontrol etmeye yarayan aletler ile donatılmış olarak ayrı bölümler hâlinde planlanmalıdır. 5. Laboratuvarlar toz, nem, buhar, titreşim, elektromanyetik etkenler ve zararlı canlılar gibi olumsuz etmenlerden korunmalıdır. Çalışma alanları 20ºC sıcaklıkta sabit tutulmalıdır. 6. Analiz yapılan bölümler, personelin rahat hareket etmesine olanak sağlayacak genişlikte planlanmalıdır. 7. Boru sistemleri, radyatörler, aydınlatma sistemleri ile diğer servis noktaları kolay temizlenecek biçimde tasarlanmalı, duvarlar, taban ve tavanlar kolay temizlenir ve gerektiğinde dezenfekte edilir özellikte olmalıdır. 8. Aydınlatma, ısıtma ve havalandırma sistemleri yapılacak analizleri doğrudan veya dolaylı olarak etkilemeyecek nitelikte olmalıdır. 9. Laboratuvarda ilk yardım için gerekli ilaç ve malzeme bulunan bir dolap ve ilk yardım talimatı bulunmalıdır. 10. Laboratuvarda yangına karşı gerekli önlemler alınmalı, bu konuda itfaiyeden uygunluk belgesi alınmalıdır. 11. Laboratuvar binasının çevresinde kirliliğe yol açacak çöp, atık yığınları, su birikintisi ve patojen mikroorganizmaların yerleşmesine uygun ortamlar bulunmamalıdır. 12. Personelin iş güvenliği için uygun giysi ve donanım kullanması sağlanmalıdır. Laboratuvarda mutlaka laboratuvar önlüğü ile çalışılmalıdır. Laboratuvar önlüğü yanmayan kumaştan, normal uzunlukta ve uygun bedende olmalıdır. 13. Uzun saçlar toplanmalı veya yanmaz bone içine alınmalıdır. Ayakkabılar laboratuvarda çalışmaya uygun olmalı, burnu açık ayakkabı giyilmemelidir. 14. Tuvaletler laboratuvar bölümlerine açılmamalıdır. 15. Laboratuvarda herhangi bir şey yenilip içilmemeli, çalışırken eller yüze sürülmemeli, ağza herhangi bir şey alınmamalıdır. 16. Laboratuvarın her bölümünde temizlik, dezenfeksiyon işlemleri yazılı talimatlara göre periyodik olarak yapılmalı, kayıtları tutulmalıdır. 17. Çalışan personelin periyodik sağlık kontrolleri yapılmalı, bulaşıcı bir hastalığı olan veya taşıyıcı olduğu belirlenen personel çalıştırılmamalıdır. 18. Kullanıldıktan sonra her bir malzeme, alet veya cihaz belli ve yöntemine uygun biçimde temizlenerek yerlerine kaldırılmalıdır. 19. Laboratuvarların giriş çıkışı denetlenmeli ve analiz yapılan bölümlere çalışanlar dışında kişilerin girmeleri engellenmelidir. 20. Laboratuvarın faaliyet gösterdiği konulara göre ortaya çıkan atıklar doğrudan alıcı ortama verilmemeli, tekniğine ve mevzuata uygun biçimde etkisiz hâle getirilmelidir. 21. Atılacak katı maddeler çöp kutusuna atılmalıdır. İşi bitmiş, içinde sıvı bulunan beher, erlenmayer, tüp gibi temizlenecek cam kaplar da lavaboya konulmalı, masa üzerinde bırakılmamalıdır. 22. Tıbbi atık kapsamına giren atıklar tıbbi atık talimatlarına uygun olarak atılmalıdır. 23. Su, gaz muslukları ve elektrik düğmeleri, çalışılmadığı hâllerde kapatılmalıdır. 24. Çalışmalarda dikkat ve itina ön planda tutulmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Nemli Froti Yöntemi: Kuru frotilerden daha güçtür. Kana oranla daha büyük ve daha dayanıklı materyalin (özellikle protooza, küçük larvalar ve spermler için) araştırılmasını sağlar.

Yanıt Açıklaması: Tablo 2.2: Işık Mikroskobunda Kullanılan Objektiflerin Büyütme Oranları ve Çalışma Mesafeleri.

Yanıt Açıklaması: Beher: Silindir şeklinde, üst kenarında akıtmayı kolaylaştırmak için oluk bulunan, altları düz, farklı hacimlere sahip, pyrex camdan veya plastikten yapılmış kaplardır.

Yanıt Açıklaması: Oküler, optik kısmın gözle bakılan ve tüpün üst kısmına konulan parçasını oluşturur.

Yanıt Açıklaması: Elastografi, US teknolojisindeki en son gelişmelerden olup dokunun sertliğini görsel (kalitatif) ve sayısal (kantitatif) olarak değerlendiren bir görüntüleme yöntemidir. Elastografinin çalışma prensibi, kanser dokusunun çevre dokuya göre daha sert olması gerçeğine dayanır. Buna göre doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Anjiografi, damar veya parankimal yapılarının görüntülenmesinde altın standart inceleme yöntemidir. Ayrıca girişimsel radyolojik işlemler ile damarsal lezyonların tedavisinde kullanılan bir cihazdır. Genellikle dijital sistemler olup subtraksiyon (çıkarma) işlemi sayesinde çevre dokular görüntüden çıkarılarak sadece damar görüntüleme yapılabilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Radyonüklidler görüntülenmek istenen organın fizyolojik metabolizmasına katılan ana komponent ile birleştirilir, bu bileşiğe radyofarmasötik denir. Görüntü hastaya verilen radyofarmasötik maddelerden salınan gama ışınının gama kamera tarafından alınması ve işlenmesi sonucu oluşur. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Bu teknik tümör hücrelerinde olan metabolik değişimleri belirlemek, tanı koyma, evreleme, takip ve tedaviye yanıtın değerlendirilmesi için kullanılır. PET de SPECT gibi üç boyutlu olarak değerlendirmeye olanak tanır. Radyonüklid görüntüleme yöntemleri arasında en yüksek rezolüsyona sahip yöntemdir. Kolimasyon işlemi elektronik olarak yapılır. PET yöntemi ile sadece radyonüklidin varlığı değil konsantrasyonu da belirlenebilmektedir. PET yönteminin en önemli dezavantajı pozitron kaynağı olan radyonüklidlerin üretilmesi için oldukça pahalı olan siklotronlara gereksinim olması ve bu radyofarmosötiklerin yarılanma sürelerinin çok kısa olmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Anatomi, fizyoloji, biyokimya, mikrobiyoloji, patoloji, toksikoloji gibi tıbbın pek çok alanınıda, madde bilimleri, malzeme araştırmaları, pürüzlü yüzeylerin incelenmesi, üç boyutlu cisim incelemesi ve yüzey topografyası, malzeme hasarlarının incelemesi, diş hekimliği, arkeoloji, tekstil, chip üretimi, sanayide hata analizleri gibi pek çok alanda da SEM’den yararlanılır. Hücre kültürlerini incelemek için ise karanlık alan mikroskobu (ultramikroskop) kullanılır.

Yanıt Açıklaması: Eş zamanlı PCR sistemi klasik PCR kullanımına göre pek çok avantaj ve dezavantaja sahiptir. Bunlar: Avantajları: • Yöntemin en önemli avantajları arasında hassas, verimli, hızlı ve kontaminasyon riskinin düşük olması sayılabilir. • Klasik PCR belirli sayıda çevrimden sonra ölçüme izin verirken eş zamanlı PCR veriyi eksponansiyel büyüme fazında elde eder. • Raportör floresan sinyalindeki artış doğrudan üretilen PCR ürün miktarıyla orantılıdır. • Hedef sekansı tespit eden dinamik aralık oldukça geniştir. • PCR sonrası ek işlemlere ihtiyaç duymaz. • Duyarlılık başlangıç materyalindeki sadece 2 katlık bir değişime kadar düşürülebilmektedir. Dezavantajları: • Amplikon boyutu sistem açılmaksızın takip edilememektedir. • Mevcut sistemler multipleks yetkinliğini sınırlandırmaktadır. • Bazı sistemler florejenik kimyasallarla uyumsuzluk göstermektedir. • Kullanılan teknoloji, kalite yetkinlik ve kontrol düzenlemeleriyle denetlenirse güvenli sonuçlar vermektedir. • Standardize edilmiş analiz sistemleri ise her yeni uygulamada optimizasyona ve validasyona ihtiyaç duyar. Aksi hâlde eş zamanlı PCR sistemi oldukça fazla miktarda ancak doğru olmayan veri sunacaktır.