Sağlık Bilimlerinde Ve Yönetiminde Etik

Yanıt Açıklaması: Misyon; bir kuruma yön vermek ve anlam kazandırmak amacıyla belirlenmiş ve o işlet- meyi benzerlerinden ayıran görev ve ortak değerlerdir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Normatif etik ise, insanlara hayatları sırasında rehber olur ve böylelikle de onlara kullanacakları normları sağlar. Bunun için kural koyucu yaklaşımı benimseyen bir ahlak filozofu, insanlara ne yapmaları ya da neden kaçınmaları gerektiğini göstererek, yükümlülüklerini ve sorumluluklarını anımsatan nesnel ahlaki doğrular olduğunu savunur (Cevizci, 2002: 7). Normatif etik, yaşamımızı nasıl ve hangi ilkelere göre yaşayacağımız üzerine odaklanır; belirli ilkelerden örneğin, “en çok sayıda insanın en fazla mutluluğu sağlanmalı”, “insanları her zaman amaç olarak görmek gerek” gibi ilkelerden hareketle “yalan söyleme”, “çalma” gibi pratik buyruklar üretir. Ne tür eylemler ahlaki açıdan doğru, ne tür eylemler ahlaki açıdan yanlıştır? Ahlaki bakımdan doğru ve yanlışın temel ilkeleri nelerdir? Hayatta en değerli olan şeyler nelerdir? Nasıl bir toplum adil bir toplumdur? Bir insanı iyi bir kişi yapan şey nedir? Temel insan hakları nedir? (Ünder, 2014). Bu tip sorular normatif etik konusunun içerisine girmektedir.

Yanıt Açıklaması: Karlılık

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de etik ilkelere kamu görevlileri tarafından uyulması amacıyla 25.05.2004 tarih ve 5176 sayılı “Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması Hakkındaki Kanun” çıkarılarak etiğe dayalı denetim anlayışına geçilmiştir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Meta-etik normatif etiğin koymuş olduğu ahlaki yargılar üzerine tartışan ve bu yargılarda geçen kavramları analiz eden etik türüdür. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Sosyokültürel ve Ekonomik Türler Psikolojik Türler: • Ayrımcılık • Kayırma • Yolsuzluk • Rüşvet • Yaranma ve Yakınlığı Kullanma • Engelleyici Olma ve Yanlış Yönlendirmedir.

Yanıt Açıklaması: Ahlaki kurallar ve ilkeler nesnel ve evrensel şeyler değildir. Her ahlaki yargı, örneğin “kürtaj yanlıştır” yargısı, kendi başına ne doğrudur ne de yanlıştır. Onu doğru ya da yanlış yapan şey onun dışındaki başka bir şeydir. Peki, o şey nedir? Ahlak neye göredir, ya da “Y yerine” ne koyabiliriz? Mesela koşullara bağlı demek göreceli demek değildir. Koşulların şöyle ya da böyle olması, bir eylemin ahlaki bakımdan doğru olup olmamasını değiştirir. Örneğin; bir insana yardım edip etmeyeceğimiz, kendi durumumuza, yardıma ihtiyacı olan kişinin durumuna ve aramızdaki bağa göre değişir. Bunu herkes kabul eder. Görecelik başka bir şey söyler. Görecelik, ahlaki yargıları insanların ortaya koyduğunu ve bütün ahlaki yargıların, insanların görüşlerinden ibaret olduğunu ileri sürer. İnsanların görüşleri dışında ve ötesinde, onlardan bağımsız biçimde var olan nesnel bir ahlaki gerçeklik yoktur. Ahlaki doğruluk veya yanlışlık insanların görüşlerine bağlıdır. Dolayısıyla Y’nin yerine kişileri, insan gruplarını veya kültürel grupları koyabiliriz. Ahlaki göreceliğe göre, bunlardan bağımsız olarak bir eyleme doğru ya da yanlış diyemeyiz

Yanıt Açıklaması: Başvuruda bulunabilmek için başvuranın menfaatinin etkilenmesi koşulu aranmaz. Ancak, kamu görevlilerini karalama amacı güttüğü açıkça anlaşılan ve başvuranın kimliği tespit edilemeyen başvurular değerlendirmeye alınmaz.

Yanıt Açıklaması: Etik ilkeler, etik açıdan bir yargıya ulaşılabilmesi için başvurulan, genelleştirilmiş anla tımlardır. Cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: O¨zerklik konusunda temel öge yeterliliktir. Yeterlilik, herhangi bir zorlama altında kalmadan serbest ve akılcı davranabilme yeteneği anlamına gelmektedir. Böyle bir birey kendi inanç, değerlerine uygun olarak, akılcı, özgür eylem ve seçimlerde bulunabilir. Bu niteliklere sahip olan birey, kendi seçimini yaparken, kararını biçimlendiren, yönlendiren, baskılayan bir başka gücün etkisinden uzak kalabilir ve gerektiğinde bunlara karşında durabilir.

Yanıt Açıklaması: Etik değer: Davranışlara yön gösteren ve onları gerekçelendiren bir öneri veya yönerge

Yanıt Açıklaması: Bilim etiği, “Bilimsel etkinliklerin yürütülmesi sırasında ortaya çıkan değerler sorunu ile bunlara getirilen çözüm önerilerin tartışıldığı alan” olarak tanımlanabilir ve araştırmacılara çalışmaları sırasında uymaları gereken ilkeleri gösterir (Anadolu Üniversitesi, 2003). Bilim yapan, bilimsel bilgi üreten bilim adamının faaliyeti sırasında uyacağı ahlaki talep ve yükümlülükleri ele alan uygulamalı bir etik dalıdır. Bilim etiği, bilim insanının sınırsız denilebilecek bir akademik özgürlüğe sahip olmakla, onun serbest araştırma ve öğretim, öğrenim hakkı bulunmakla birlikte, bunun her özgürlük gibi bir sorumluluk gerektirdiği düşüncesinden hareketle bilim insanının sorumluluklarını analiz eder (Kavi ve Koçak, 2011). Bilim etiğine göre, bilim insanının sorumluluğu hem içe hem de dışa, hem kendisine hem de bütün insanlara karşıdır. Onun içe, kısaca alanına karşı sorumluluklarını, meslek ahlakı dikte eder, bilim adamı araştırdıklarının gerçek durumlarının ne olduğunu ortaya çıkarmakla yükümlüdür (Cevizci, 2005).

Yanıt Açıklaması: Vizyon; bir kurumun (ya da herhangi bir organizasyonun) öngörülebilir bir gelecekte olmak istediği yere işaret eder. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Misyon bildirgeleri uzunluk, içerik, biçim ve kapsama açısından farklılıklar gösterebilir. Pek çok uygulamacı ve akademisyen etkili bir misyon bildirgesinin dokuz bileşeni olması gerektiğini ifade etmektedir. Bunlar: Müşteriler: Kurumun müşterileri kimlerdir? U¨rün ya da hizmetler: Kurumun belli başlı ürün ve/veya hizmetleri nelerdir? Pazarlar: Kurum, coğrafik açıdan nerede rekabet etmektedir? Teknoloji: Kurum günün koşullarına uygun teknolojilere sahip midir? Hayatta kalma, büyüme ve ka^rlılık yönündeki düşünceler: Büyüme ve finansal dayanıklılık yönünde kurumsal bir adanmışlık var mıdır? Felsefe: Kurumun temel inançları, değerleri, arzuları ve etik öncelikleri nelerdir? O¨zgünlük: Kurumun ayırt edici yetkinliği ya da belli başlı bir rekabet üstünlüğü var mıdır? Kamusal imaj: Kurum toplumsal, yerel topluluklar ve çevreye ilişkin kaygılara cevap verebilmekte midir? C¸alışanlar: C¸alışanlar kurumun kıymetli bir varlığı olarak görülmekte midir? Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Uygulamalı Etik Türleri Sağlık bilimleri ve yönetimi açısından önemli olduğu düşünüldüğünden uygulamalı etik türlerinden iş ahlakı, mesleki etik, yönetim etiği, tıp etiği, biyoetik, biyomedikal etik, bilim etiği ve kamu etiği kavramlarıdır.

Yanıt Açıklaması: Deontoloji, Yunanca ödev anlamına gelen deon ile bilim anlamına gelen ve Yunanca logos sözcüklerinin birleşimi olup ödev bilimi anlamına gelmektedir. Buna göre, insanın birtakım ödev ve yükümlülükleri vardır. Belirli eylem türleri özü itibarıyla doğrudur. Deontoloji, doğru kabul edilen eylemlerin sonuçlarına bakılmaksızın hayata geçirilmesini savunur (Cevizci, 2005). Deontolojik kuramlar, göreve ya da ödeve dayanır ve ahlaki iyiliği, mutluluk, haz ve faydayla sağlayacak hiçbir şeyin olmadığını ileri süren filozoflara sahiptir. Bu nedenle, “Kant Ahlakı” olarak da bilinirler. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Sosyokültürel ve Ekonomik Türler Psikolojik Türler • Ayrımcılık • Kayırma • Yolsuzluk • Rüşvet • Yaranma ve Yakınlığı Kullanma • Engelleyici Olma ve Yanlış Yönlendirmedir.

Yanıt Açıklaması: Mesleki birliklerin ya da grupların mesleki etik kurallarını belirleyen odaları, dernekleri, birlikleri, baroları, vakıfları gibi ortak mesleki örgütleri vardır. Örneğin; Tabipler Odası tıp alanında, Barolar Birliği adalet alanında, Türkiye Sanayici ve İş Adamları Derneği (TÜSİAD) meslek etiğiyle ilgili işletmelerde, Türkiye Mühendisler ve Mimarlar Odası (TMMOB) mühendislik alanlarındaki etik ilkeleri, Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) bilim etiği alanıyla ilgili mesleki etik ilkelerini belirlemekte ve bu ilkelere üyeleri tarafından uyulup uyulmadığını denetleyerek gerekli yaptırımları uygular. Doğru cevap A' dır.

Yanıt Açıklaması: Faydacılık açısından bir eyleme, kendi başına iyi ya da kötü diyemeyiz; o eylemi iyi ya da kötü yapan eylemin sonuçlarıdır. Eğer eylemin sonucu yararlıysa eylemin “iyi” ve doğru olduğunu söyleyebiliriz. Faydacılık, etik alanda önemli olan biricik şeyin, en yüksek değerin mutluluk olduğunu ifade eder. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kasıt, bilerek veya isteyerek haksız bir sonucun veya zararın doğmasına neden olmak ve hukuki kurallara aykırı davranmaktır. Örneğin, yoğun bakımdaki bir hastanın oksijen bağlantısını bilerek kesmek kasıtlı bir davranıştır. Doğru yanıt A seçeneğidir.