Sağlık Bilimlerinde Ve Yönetiminde Etik

Yanıt Açıklaması: Güvene dayanan görev: Güvene dayanan görev hakkaniyete ya da yasalara en yüksek düzeydeki sadakattir. Bir güvene dayanan görev konumundaki kişiden görev kime karşı ise ona yüksek düzeyde bağlılık beklenir. Kısaca yasal ve etik olarak görevin gerektirdiği biçimde davranmaktır.

Yanıt Açıklaması: “Sağlık teknolojisi” kavramının pek çok tanımının yapıldığı görülmektedir. Örneğin, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) sağlık tek­nolojisini “ bir sağlık probleminin çözümüne önemli katkıda bulunabilen, kullanıcılarıyla birlikte metotların, tekniklerin ve donatımın bir birleşimi ” olarak tanımlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Tıbbi Görüntüleme Sistemleri Klinik Bilgi Sistemleri (KBS)'ni oluşturan sistemlerden biri değildir.

Yanıt Açıklaması: Meslek etiği tüm dünyada öncelikle hekimlik mesleğinde daha sonra diğer mesleklerde gelişmiştir. Bu Türkiye’de benzer bir gelişim göstermiştir.

Yanıt Açıklaması: Bir hastanenin açmış olduğu yemek veya ilaç ihalesinin hastane yöneticisinin tanıdıklarına verilmesi “kayırmacılığa”, sağlık yönetiminde örtülü olarak kadınların üst yönetici olmasının engellenmesi “ayrımcılığa”, kişiye özel amaçlar için kural ve yönetmelikleri çiğneme “yolsuzluğa”, hastanede bir randevunun öne alınması için daha fazla para ödeme “rüşvete”, sağlık kurumlarında liyakat sahibi olmayan kişilerin yönetim kademelerine gelmeleri “yaranma ve yakınlığı kullanmaya” örnek gösterilebilir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Zarar vermeme

Yanıt Açıklaması: KAD: Kritik Analitik Düşünme Platformu

Yanıt Açıklaması: Sağlık Bilgisi Paylaşımı (HIE- Health Information Exchange): Sağlık çalışanları ve hastaların hastalara ait tıbbi bilgileri elektronik ortamda doğru ve güvenli bir şekilde paylaşmasını sağlayan standartlar ve referans teknolojiler sistemidir.

Yanıt Açıklaması: Etik komite

Yanıt Açıklaması: Anonim: Genetik epidemiyoloji ve benzeri çalışmalar kapsamında toplum tara­ması sonucu elde edilen ve kime ait olduğu bilinmeyen örnekler. Anonimleştirilmiş: Kime ait olduğu bilinen ancak çalışmalar sırasında kimliksiz hâle getirilmiş örnekler. Tanımlanabilir: Kime ait olduğu bilinen, bilgileri şifrelenmiş ve kodlu olarak kul­lanılan örnekler. Bu durumda gerektiğinde kişisel ve tıbbi bilgiler tekrar kullanıla­bilir hâlde saklanmış olmalıdır. Tanımlanmış: Kime ait olduğu bilinen, isim, hasta no, aile ağacı gibi bilgilerin açık olduğu örnekler (Özgüç ve Yüzbaşıoğlu, 2009).

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de ise 13.1.1960 tarihli Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi’nin 14. maddesi ötanazinin uygulanmasını yasaklamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Anayasa 17/II maddesi: “Tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı hâller dışında, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz; rızası olmadan bilimsel ve tıbbi deneylere tabi tutulamaz.”

Yanıt Açıklaması: Dünya üzerindeki en pahalı veri, klinik hasta verileridir. Hasta bilgilerinin yönetildiği veri tabanları, özel algoritmalarla şifrelenerek veri tabanına kaydedilmesi, uçtan uca şifrelenmesi, doğabilecek veri hırsızlıklarını engelleyebilmektedir. Ayrıca veri tabanlarına ve programlara erişen kişilerin kullanıcı adları, hangi zamanda ulaştığı, hangi verilere ulaştığı gibi kullanıcı bazında log tutma güvenlik açısından önemlidir. Log tutma/Loglama, tıpkı bir seyir defteri gibi programa ulaşan kişileri listelemekte kullanılan bir yöntemdir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Birey, etik dışı davranışlarını mantığa büründürmek için bir takım savunma mekanizmaları geliştirir. Davranışı etik dışı göstermeme veya etik dışı olduğunu bilmeme gibi düşünce içerisinde olduğunu da göstermeye çalışır. Bu gibi durumlarda birçok etik dışı davranış, mantıksal gerekçeler ileri sürülerek sıradan davranışlar olarak algılanır. Buna örnek olabilecek durumlar şunlar olabilir (Hoffman ve Frederick, 1995’ten aktaran Kırel, 2000): • Herkes yapıyor. • Uyarsa sende yap. • Anlamıyorlar. • Eğer işimi kaybedersem kimseye faydam dokunmaz. • Ahlaki sorgulamalar için vaktim yok. • Ahlak şu anda benim için fazla lüks. • Benim işim merak etmek, sorun çözmek değil.

Yanıt Açıklaması: Özgecilik: Kişisel yarar gözetmeksizin başkasına yararlı olmaya çalışmaktır.

Yanıt Açıklaması: Sağlık teknolojileri değerlendirmesi (STD), spesifik teknolojilerin özelliklerinin ve etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmesi olarak tanımlanabilir. Amacı, sağlık hizmetlerinde teknolojiyle ilgili politika oluşturma süreçlerinde bilgilendirici rol oynamak, böylece etkili ve düşük maliyetli yeni teknolojilerin kullanılmasını artırmak ve değeri sağlık sistemi için şüpheli olan teknolojilerin kullanımını önlemektir. Doğru cevap B' dir.

Yanıt Açıklaması: Sağlık Bilgi Sistemleri (SBS) tıp alanındaki gelişmelerin ortaya çıkardığı bilgi ve verilerin oluşturulması, biçimlendirilmesi, paylaşılması ve sonuçta hastaların bakım ve tedavilerinin belirlenmesi, seçilmesi ve geliştirilmesi işlemlerinin bütünü olarak tanımlanmaktadır. SBS genel olarak; Klinik Bilgi Sistemleri (KBS) ve Teşhis-Tedavi Sistemleri (TTS) olmak üzere iki kısımda incelenmektedir. Bu sınıflandırmada KBS; Elektronik Sağlık Kayıtları, Klinik Karar Destek Sistemleri, Hemşire Bilgi Sistemleri, Görüntü Yönetim ve Depolama Sistemleri, Klinik İletişim Sistemleri, Tele-tıp, Vaka Bilişimi, Sanal Gerçeklik Uygulamaları, Akıllı Kart, Hastane Bilgi Sistemleri gibi bileşenlerden oluşmaktadır. TTS ise daha çok teşhis ve tedaviye yönelik hizmet veren Tıbbi Görüntüleme Sistemleri, Laboratuvar Sistemleri gibi uygulamalardan meydana gelmektedir. Doğru cevap C' dir.

Yanıt Açıklaması: İnsan gibi görmeme, insansızlaştırma, insanlıktan uzaklaştırma, canavarlaştırma insandışılaştırma gibi terimlerle tanımlanmaya çalışılan “dehumanization” terimi bazı bilimsel yayınlarda kullanılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Medula: Türkiye’de genel sağlık sigortası ile sağlık tesisleri arasında, sağlık tesislerinin iç süreçlerine müdahale etmeksizin fatura bilgisini elektronik olarak toplamak ve hizmet bedelinin ödenmesi için oluşturulmuş bütünleşik sistemdir. Kamu hastaneleri, üniversite hastaneleri, özel hastaneler, özel tanı merkezleri ve özel tedavi merkezleri tarafından kullanılacak şekilde geliştirilmiş bir sistemdir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Türler arası etkileşim ekolojik sürdürülebilirliğin en önemli faktörlerindendir. Sadece türlerin varlığını irdelemek o alandaki ekolojik mirasın sonraki kuşaklara aktarılmasına yererli değildir. Hem ekolojik dengenin bozulması hem sonraki kuşaklara yöredeki ekolojik mirasın aktarılmaması bir etik problemdir. Bu sorunun doğuracağı olası sorunlar ise başta insan olmak üzere, genel tür çeşitliliği üzerinden hassasiyetle önemsemesi gereken hayati bir sorundur. Doğru cevap A'dır.