Sağlık Bilimlerinde Ve Yönetiminde Etik

Yanıt Açıklaması: Yaşam hakkı doğumdan önce başlar ve ölümle neticelenir. Türk hukukunda bireyin kendi yaşamını sonlandırma kararını bir başkasının eline bırakması yasaktır. Türk Ceza Kanunu’nda bireyin kendi talebi üzerine öldürülmesini ayrı suç olarak düzenleyen bir madde yoktur. Ötanazi sonucu ölüm gerçekleştiğinde, gerek rıza ve talep üzerine gerekse iyilik hissiyle işlenmiş olsun kasten adam öldürme suçuna ilişkin hükümler devreye girer. Yaşama hakkı Anayasa ile güvence altına alınmıştır. Anayasa’mızın 17. maddesidir. Anayasa’nın 56. maddesi olan Sağlık Hizmetleri ve Çevrenin Korunması başlıklı kanunda ise herkesin sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahip olduğu, bunu sağlama hususunda devlete sorumluluklar yüklenmektedir. Doğru cevap C' dir.

Yanıt Açıklaması: Biyomedikal; tıp, hukuk, felsefe, din bilimi, psikoloji, sosyoloji ve politika gibi değişik disiplinler arasında kalan konuları içerdiğinden, belirtilen disiplinlerin uzmanları tartışmalara katkı sağlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Kurumun en verimli şekilde çalışmasını sağlamak için; • Hastane için gerekli mal ve malzemenin alınması, depolanması ve dağıtımının sağ- lanması, • Hastane binasının, eşyaların ve cihazların tıbbi gerekliliklere göre hazır tutulması, gerekli bakım-onarımlarının zamanında yapılması, • Gerekli güvenlik önlemlerinin alınması, • İdari birimlerin görev, yetki ve sorumluluklarının belirlenmesi ve buna göre idare edilmesi, • Kurumun periyodik çalışma düzenlerinin vaktinde ve doğru bir şekilde hazırlanarak organisazyonun aksamadan yürümesinin sağlanması, • Hastanenin mevcut durum analizlerinin yapılması ve geleceğe yönelik ihtiyaçların saptanması ve gerekli işlemlerin yapılması, • Bulaşıcı hastalık durumlarının ve ölümlerin, kurumun bağlı bulunduğu sağlık amirine günü gününe ayrıntılı şekilde bildirilmesi, • Bağlı bulunduğu Sağlık ve Sosyal Güvenlik Bakanlığındaki hukuki ve mali zorunluluklarının zamanında yerine getirilmesi gibi sorumluluklarla yükümlüdür.

Yanıt Açıklaması: Kişisel değerler ; aile, sosyal ve kültürel çevre, kişilik, beslenilen bilgi kaynakları ve bunları kişinin algılayış ve yorumlayışı ile zaman içinde oluşarak, bireyin hayata bakışını, olaylara, kişilere ve kendisine yaklaşım şeklini belirler.

Yanıt Açıklaması: Biyoetik, bir değerlendirmeye göre, tıbbi eylemin yanı sıra insanın canlı doğayla ve çevreyle olan etkileşimlerindeki değer sorunlarının da konu edildiği disiplinler arası bir akademik alandır. Farklı bir yaklaşımla biyoetiği, tıbbi araştırmalarda dürüstlük, koruyucu hekimlik, sağlık politikaları, sağlık ekonomisi gibi genel ve toplumsal yanı ağır basan konular çerçevesinde beliren etik sorunlara yönelen bir alan biçimde betimlemek de olanaklıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Örnekleme yapılacak olan hasta/hasta yakınlarına klinisyen tarafından gerekli açıklamalar yapılarak aydınlatılmış onamları alınmakta, “Bilgilendirilmiş Onam Formu” imzalatılmaktadır. Hacettepe Üniversitesi Biyobanka Bilgilendirilmiş Onam Formunun “Kişisel Bilgilerin Korunması” başlığı altında, • Kişisel ve tıbbi bilgilerin şifreli bir bilgisayarda korunacağı ve bu bilgisayara erişimin sadece yetkilendirilmiş biyobanka çalışanları tarafından mümkün olduğu, • Biyolojik örneklerin kodlanarak saklanacağı; bireyi tanımlayıcı kişisel bilgilerin (isim soyadı gibi kimlik bilgileri) laboratuvar çalışmalarında ve araştırma sonuçlarının çıktılarında kullanılmayacağı, • Kişisel ve tıbbi bilgilerin iş yeri, eğitim kurumu ve sigorta şirketi gibi üçüncü şahıslara aktarılmayacağı ve örneklerin gönüllülük esasına dayalı olarak toplanacağı, ticari bir karşılığının olmadığı, • Alınan örneklerin süre kısıtlaması olmaksızın saklanacağı belirtilmektedir. Doğru cevap  A' dır.

Yanıt Açıklaması: Seçilen kararın yeni etik ikilemler yaratmayacağından emin olunmalıdır. Verilen bir kararın uygun olup olmadığının basit üç kavramlık bir test ile anlaşılabilmektedir. Adalet testini uygulayarak; karar verici benzer bir durumda başkaları içinde aynı şekilde adalet duygusuyla karar verebilir mi? Tanıtım testi; karar verici kararı doğrultusunda sergilediği davranışın basında yer almasını isteyebilir mi? Evrensellik testi; karar verici aynı durumla karşılaşan bir diğer meslektaşına aynı kararı tavsiye edebilir mi? Diğer seçenekler etik ikilemle karşı karşıya gelindiğinde izlenecek yollardır.

Yanıt Açıklaması: Açıkça yasa dışılık, kanun bilerek ihlal edildiğinde olur. Buna örnek olarak, hükûmete sahte bilgi verilmesi, müfettişlere rüşvet verilmesi, denetçilerin kandırılması, bilerek iş kanunlarının çiğnenmesi, ırk veya cinsiyet yüzünden istihdamda ayrımcılık yapılması ve tehlikeli atıkların uygunsuz bir biçimde ortadan kaldırılması konusundaki bilgilerin uçurulması verilebilir.

Yanıt Açıklaması: Güvenlik protokolleri, aydınlatılmış onam ilkesi ile ilişkilendirilmeli, standartların uygulanabilirliği sağlanmalı, güvenlik ve gizlilik politikaları ekonomik olarak desteklenmeli ve mutlaka sistemin güvenlik bariyeri olmalıdır. Doğru cevap E' dir.

Yanıt Açıklaması: Çekirdek Kaynak Yönetim Sistemi (ÇKYS): T.C. Sağlık Bakanlığının, bakanlığın tüm personelinin, kurum ve bina bilgileri, malzeme bilgisi ve özel sağlık kuruluş- larının izlendiği sistemdir.

Yanıt Açıklaması: Değer

Yanıt Açıklaması: Alman Nazi hekimler tarafından kobay olarak kullanılarak insanlık dışı tıp deneylerine maruz bırakılmışlardır. Hasta hakları ile ilgili ilk resmî bildirge 1947 yılında Nuremberg mahkemelerinde ortaya çıkmış ve hekimlere tıbbi işlemleri uygulamadan önce hastanın bilgilendirilmiş onamının alınması yükümlülüğü getirilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Özerklik

Yanıt Açıklaması: “Normatif ” kelimesi, norm kelimesinden gelmektedir. Norm, yargılama ve değerlendirmelerin kendisine göre yapıldığı ölçüt; uyulması gerekli olan kural olarak tarif edilebilir. Normatif etik ise, insanlara hayatları sırasında rehber olur ve böylelikle de onlara kullanacakları normları sağlar. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğru seçenek A şıkkıdır. İlk kez Francis Bacon tarafından kullanılan ötanazi (eu: güzel; tanasium: ölüm) güzel ölüm, iyi ölüm, kolay ölüm, rahat ölüm, acısız doğal ölüm, tatlı ve acısız ölüm manasına gelir.

Yanıt Açıklaması: İletişim alanına dair etik ve tıbbi sorunların yaygınlaştığı, bugün de sık sık üzerine konuşulan en önemli alan, yeni iletişim teknolojileri bağlamında “sosyal medyadır”. Sosyal medya ve kişiselleştirilmiş iletişim her bir bireyin tek tek topluluk medyasına katılmasına olanak tanıdığı için özgürleştirici bir alan açarken, topluluğun bilgilerini kamusallaştırdığı ve veri aktarımındaki sızmaları kolaylaştırdığı için de kısıtlayıcı ve ihlal edici bir özellik göstermektedir. Bu durumun tıbbi ve bilimsel alandaki yansıması ise, sosyal medya kullanımının tıbbi anlamda hassas grupları daha da fazla mahrum bırakmasıdır. Engelliler, kadınlar, hastalar, çocuklar ve birçok dezavantajlı grubun sosyal medyadaki temsili, nefret söylemine maruz kalmaları, hastalık ve dezavantaj gibi özel konumlarının deşifre edilmesi, sosyal medyada etik ile ilgili düzenlemeleri yeniden düşünmeyi gerektirir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Yaşanan tüm bu gelişmeler, biyoenformatik kavramını gündeme getirmiştir. Biyoenformatik, DNA dizilerinin bilgisayar aracılığıyla işlenmesi, aranması ve analizi ile uğraşan bir bilim dalıdır. Bilgisayar bilgi ve teknolojilerindeki ilerlemeler, biyoenformatik alanına büyük katkı sağlarken, DNA dizilerinin depolanması ve aranması için yöntemlerin geliştirilmesi de bilgisayar bilimlerinde önemli ilerlemelere neden olmuştur. Doğru cevap D' dir.

Yanıt Açıklaması: Tıbbi ilişkiler göz önüne alındığında özerkliğe saygı ilkesinin önemli şartlarını şu şekilde sıralayabiliriz; • Birey durumu hakkında anlayabileceği şekilde bilgilendirilmeli, • Bireye durumu hakkında bilgi verilip, alternatifler sunulduktan sonra kendisi hakkındaki son kararın verilmesi işleminin bireye bırakılması, • Bireyin kendisinden, teşhis ve tedavi amaçlı her bir müdahale için ayrı ayrı izninin alınması, • Bireyin reddettiği müdahalelerin yapılmaması, • Bireyin mahremiyetine saygı duyulması, • Bireye karşı açık sözlü olunması, gerçeklerin bireyden gizlenmemesi, • Bireye vaat edilenlerin yerine getirilmesi, • Bireyin sırlarının saklanması, • Birey hakkında bilgilenmek istemiyorsa bu isteğine saygı duyulması gerekir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de tüm sağlık kurumları tek bir çatı altında, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) bünyesinde toplanmış ve 2006 yılından itibaren SGK’dan sağlık hizmeti alan kişilerin bilgileri MEDULA adlı program kullanılarak, elektronik ortamda tutulmuştur. 2008 yılında Sağlık.Net programı uygulamaya alınmış ve 2009 yılı itibarıyla yaygınlaştırılmıştır. Doğru cevap D' dir.

Yanıt Açıklaması: Yöneticilerin uyması gereken etik kurallarından bazıları şunlardır: ”Adil olmak, mantıklı olmak, yerinde kararlar vermek, başarıyı paylaşmak ve mert ve cesur olmak, alçak gönüllü bağışlayıcı ve koruyucu olmak, bilgili ahlaklı ve namuslu olmak, sabırlı eğitici ve öğretici olmak, anlaşılır dille konuşmak, çalışanlarını tanımak, kanaatlerini delillere dayandırmak, özel dostluk ilişkilerinden kaçınmak, işbölümünü doğru yapmak ve verimliliği artırmak, çalışanların yenilik yapmalarına yardımcı olmak, çalışanlara iyi davranmak, zor durumlarında yardım etmek ve şikâyetleri sabırla dinlemek” (Usta, 2010). Doğru yanıt E'dir.