Sağlık Alanında İstatistik

Yanıt Açıklaması: Toplumda yaşayan bireylerin sağlığının korunması, hastalıkların önlenmesi için verilen hizmetler ile yapılan düzenlemelere koruyucu sağlık hizmetleri denilmektedir. Toplum sağlığını koruyucu önlemler başlıca üç düzeyde ele alınmaktadır. 1. Primer Koruma: Kişisel ya da toplumsal düzeyde sağlığı geliştirmek amacıyla aşılanma, dengeli beslenme, çevrenin güvenli hale getirilmesi, fiziksel ve duygusal yönden iyi durumda olmak için gereken önlemlerin alınmasıdır. 2. Sekonder Koruma: Sağlığın bozulma olasılığı karşısında erken tanı ve tedavi önlemlerinin kişisel ve toplumsal düzeyde alınmasıdır. 3. Tersiyer Koruma: Hastalığa bağlı olarak gelişebilecek sakatlık ve kalıcı bozuklukların en aza indirilmesi, hastanın içinde bulunduğu yeni duruma uyumunun sağlanarak yaşam kalitesinin arttırılması için alınması gereken önlemlerdir. Bir anlamda rehabilite edici hizmetlerin alanına girmektedir.

Yanıt Açıklaması: İki ya da daha fazla ve en az aralıklı ölçeğe uygun şekilde ölçümlenmiş değişkenler arasındaki ilişkinin derecesini belirlemek için Pearson korelasyon katsayısı kulllanılır. Bu katsayı r ile gösterilir. Pearson r korelasyon katsayısı -1 ile +1 arasında değişen değerler almaktadır. -1 ve +1 değerlerine eşit sonuçlar, değişkenler arasında mükemmel/tam ilişkinin varlığını gösterir.

Yanıt Açıklaması: ROC eğrisinin altında kalan alanın (AUC) büyüklüğü, üzerinde çalışılan tanı testinin ayırma yeteneğinin istatistiksel olarak önemini gösterir. Üzerinde çalışılan tanı testinin hiç ayırma yeteneği olmadığı durumda ROC eğrisi altındaki alanın (AUC) beklenen değeri 0,50’dir. Mükemmel bir test ise sıfır yanlış pozitif ve sıfır yanlış negatif ile alanın değeri 1 olacaktır. Test, bu iki değerin arasında bir alana sahip olmalıdır. Yukarıda ifade edildiği gibi ROC eğrisi altında kalan alan (AUC) etkinlik düzeyine bağlı olarak 0,50 ile 1,00 arasında değerler alabilecektir. Bu alan 1’e ne kadar yakınsa, tanı testi o derecede hasta ve sağlam bireyleri ayırma yeteneğine sahip olacak, 0,5’e ne kadar yakınsa da tanı testinin hasta ve sağlam bireyleri ayırma yeteneği kötü olacaktır. Şekil 8.3’te ideal ve kötü performansa sahip ROC eğrisi örnek grafikleri verilmiştir. Bir çok otorite bu alan 0.975 ve daha üzerinde ise testin ayırma yeteneğini mükemmel saymaktadır.

Yanıt Açıklaması: Risk faktörü ile hastalık arasındaki bağımlılığı, birlikteliği değerlendirmek için yararlanılan ve olasılık kurallarından yararlanılarak geliştirilen birçok oran bulunmaktadır. Bunlar       arasında en sık  kullanılanlar; Odds Oranı (Göreli orantı, Olasılıklar oranı, Odds ratio, OR), Göreli Risk Oranı (Relative Risk) ve Atfedilen Risktir (Attributable Risk). Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Hız, belirli bir bölgede sağlık olaylarının görülme sıklığını ölçmek için kullanılır. Olayın görülme sayısının, bölgedeki tüm nüfusa bölünmesiyle elde edilir. Belli bir zaman dilimi için hesaplanır.

Yanıt Açıklaması: İşaret testinde yürütülen işlemlere benzer olarak Wilcoxon testinde de “iki ana kütle medyan değerleri arasındaki fark sıfırdır” sıfır hipotezi test edilir. Ancak İşaret testine göre Wilcoxon testindeki en büyük farklılık, eşlenmiş ikililer (örneğin A grubu ile B grubu üyeleri) arasında ortaya çıkan farkların matematiksel büyüklüklerinin de hipotez testi sürecinde göz önüne alınmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Risk faktörünün olduğu durumda hastalık görülme oranının, risk faktörü olmadığı durumdaki hastalık görülme oranına bölümü odds oranı olarak ifade edilmektedir. Bu durumda 14,30’dur

Yanıt Açıklaması: şaret Testi için aşağıdaki adımlara göre test işlemi yürütülür. • Ana kütle medyan değeri belirlenir. • Ana kütle medyan değerinden daha az ve daha fazla birim sayıları belirlenir (eğer veri küçükten büyüğe sıralı değil ise bu aşamada sıralanması hesaplama kolaylığı sağlayabilir). • Araştırmacının karar verdiği alternatif hipotezin yönüne göre test istatistiği belirlenir. - Eğer alternatif hipotez “ana kütle medyanı sıfır hipotezinde verilen değere eşit değildir.” şeklinde iki yönlü olarak tanımlandıysa test istatistiği için ve değerlerinden küçük olanı; - Eğer alternatif hipotez “ana kütle medyanı sıfır hipotezinde verilen değerden küçüktür” olarak tanımlandıysa test istatistiği olarak ; - Eğer alternatif hipotez “ana kütle medyanı sıfır hipotezinde verilen değerden büyüktür olarak tanımlandıysa test istatistiği olarak değeri seçilir. • Üçüncü adımda belirlenen test istatistiği değeri araştırmadaki anlam düzeyine göre Tablo 6.6’da verilen İşaret testi kritik değerleri tablosundan belirlenen değerden küçük ise sıfır hipotezi reddedilir.

Yanıt Açıklaması: Sanayileşmiş ülkeler: Ölüm oranları düşük, doğum oranları düşük

Yanıt Açıklaması: Korelasyon analizi en genel tanımı ile değişkenler arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Değişkenler arasında var olabilecek ilişkinin derecesinin tespit edilebilmesi amacı ile çeşitli teknikler kullanılabilir. En basit şekli ile iki değişken arasındaki ilişkiyi gözlemlemek için bu değişkenlerin saçılım grafikleri çizilebilir. İki değişken arasındaki ilişkinin incelenmesi için yapılan korelasyon analizi sonucunda saçılım grafiklerine bakıldığında grafikte X ve Y değişkenlerinin sıfır noktasından yukarıya doğru paralel bir şekilde dağılım göstermesi X değişkeni artarken Y değişkeni de artış gösterdiği şeklinde yorumlanır.

Yanıt Açıklaması: Ülkemizde 1990’a kadar her 5 yılda bir aksatılmadan nüfus sayımı tekrarlanmıştır. 1990’dan sonra ise nüfus sayımı 2000 yılında yapılmış ve her 10 yılda yapılmasına karar verilmiştir. Bu arada ilave olarak 1997 yılında bir sayım daha yapılmıştır. Fakat bu sayım nüfus tesbiti olarak adlandırılmıştır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Bağımlı değişkenin daha iyi tahmin edilmesi ya da açıklanabilmesi için birden daha fazla bağımsız değişken tanımlanabilir. Bir bağımlı ve birden daha fazla bağımsız değişkenin bulunduğu regresyon analizi problemlerine çoklu regresyon analizi adı verilir. Basit doğrusal regresyon analizi ile korelasyon katsayısı yardımıyla iki değişken arasındaki doğrusal ilişkinin derecesi tespit edilebilmektedir. Soru kalıbı incelendiğinde doktor birden fazla değişken hakkında bilgi toplasa bile istatistiki işlem için sadece bir değişkeni işe koşmuştur.

Yanıt Açıklaması: t=[(r(n-2) 1/2 )]/[(1-r 2 ) 1/2 ] t=[(0,734(10-2) 1/2 )]/[(1-0,734 2 ) 1/2 ]=3,06

Yanıt Açıklaması: İki değişken arasında aynı yönlü (artı) tam (mükemmel) bir ilişki varsa, Pearson korelasyon katsayısının değeri 1'dir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Uygulamada sınıfayıcı ölçek düzeyinde ölçümlenmiş değişkenler içinde test yapılmasına olanak verdiğinden, Ki-Kare iyi uyum testi sıklıkla kullanılır. En azından sınıayıcı ölçek ile ölçümlenmiş bir değişkenin sonuçları iki ya da daha fazla kategori altında toplanabiliyorsa bu değişkenin aldığı değerlerin teorik olarak beklenen değerler ile olan uyumunu test etmek için ki-kare iyi uyum testi uygulanır. 1900 senesinde Karl Pearson tarafından geliştirilmiştir. Test yürütülürken her sınıfa yer alan beklenen frekans değerinin en az 5 olması beklenmektedir. Ama daha fazla verinin bulunamadığı veya derlenemediği özel durumlarda, gözelerde en az 1 adet gözlem olması durumunda da uygulanabilen bir testtir.

Yanıt Açıklaması: Yaygın şiddet, dışsaldırı, iç çatışmalar, yaygın insan hakları ihlalleri ya da kamu düzenini ciddi olarak bozan diğer durumlardan dolayı yaşamları, güvenlikleri ya da özgürlükleri tehdit altında olduğu için ülkelerinden kaçan kişilere sığınan (sığınmacı,mülteci) denir.

Yanıt Açıklaması: Değişkenin en az sıralayıcı ölçek ile ölçümlendiği problemlerde iyi uyum için Kolmogorov-Smirnov testi uygulanmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: İki ya da daha fazla ve en az aralıklı ölçeğe uygun şekilde ölçümlenmiş değişkenler arasındaki ilişkinin derecesini belirlemek için Pearson korelasyon katsayısı kullanılır. Bu katsayı r ile gösterilir. Pearson r korelasyon katsayısı -1 ile +1 arasında değişen değerler almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Bazı problemlerde üzerinde çalışılan sistem üzerinde değişiklikler gerçekleştirilebilir. Birimlerin değişim öncesi ve sonrasında nasıl etkilendiklerini göstermek amacı ile McNemar testi uygulanır.

Yanıt Açıklaması: Genel Cinsellik Oranı: Bir bölge veya ülkede toplam nüfus içerisinde her 100 kadına kaç erkeğin düştüğünü veren bir ölçüdür. Doğru cevap B'dir.