Sağlık Kurumlarında Maliyet Muhasebesi

Yanıt Açıklaması: Teknolojinin yoğun ve etkin kullanılması, hastane hizmetlerinin maliyetlerinin artış sebeplerinden biri değildir.

Yanıt Açıklaması: Hastanelerde hizmet üretimi veya diğer faaliyetlerde kullanılmak üzere satın alınan ilaçlar, tıbbi malzemeler, tıbbi olmayan malzemeler ve diğer malzemeler “150 İlk Madde ve Malzeme Stokları” hesabında izlenir. Dönem içerisinde gerçekleşen hizmet maliyetleri “740 Hizmet Üretim Maliyeti” hesabında toplandıktan sonra, dönem sonunda “741 Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı” yardımıyla “622 Satılan Hizmet Maliyeti” gider hesabına aktarılır.

Yanıt Açıklaması: İşletmelerin, ürün veya hizmet fiyatlandırmaları asıl olarak ürün veya hizmet için olan arz ve talebe dayanmaktadır. Diğer taraftan, arz ve talep üzerinde müşterilerin, rakiplerin, maliyetlerin, politik ve yasal düzenlemelerin etkisi vardır. Bu nedenle işletmeler, fiyatlandırma kararları üzerinde etkisi olan bu dört unsuru ayrı ayrı değerlendirerek fiyatlama kararlarını vermelidirler. • Müşterilerin Talepleri: Müşteriler, ürün veya hizmetin özellikleri, kalitesi gibi faktörlere bağlı olarak, ürün veya hizmete olan talebi değiştirmekte ve sonuç olarak fiyatı etkilemektedirler. • Rakiplerin Etkileri: İşletmeler her zaman rakiplerinin faaliyetlerini izlemelidir. Günümüzde küreselleşmenin de etkisiyle, pazarda sınırlar ortadan kalkmış, bunun sonucunda gerek yerli gerekse yabancı rakip işletmeler ürünlerini (hizmetlerini) aynı müşterilere sunabilir hâle gelimiştir. Bu durum, yöneticilerin hizmet sunumunda ve fiyat oluşumunda rakiplerini sürekli göz önünde bulundurmalarını gerektirmektedir. Örneğin, rakipler belirli bir hizmetin (ürünün) fiyatını düşürdüklerinde, firma kendi pazar payını kaybetmemek için fiyatını düşürmek zorunda kalabilmektedir. • Maliyetler: Maliyetler arzı etkilediği için fiyatı da etkilemektedir. Maliyetler genellikle hizmet miktarı (üretim hacmi) ile yakından ilgilidir. Bir ürünün (hizmetin) üretilen ve satılan miktarı işletmenin optimal kapasitesine doğru artıkça, birim başına sabit maliyetler düşme eğilimi göstereceğinden birim maliyetlerde de düşme olur. Birim maliyetlerin düşmesi de işletmeye daha düşük fiyat uygulama ve böylece rakiplere üstünlük sağlama imkânı verir. • Politik ve Yasal Düzenlemeler: Yöneticiler fiyatlama konularında çeşitli yasalara bağlı kalmak zorundadırlar. Sigorta kuruluşları, Türkiye’de özellikle Sosyal Güvenlik Kurumu, sağlık hizmetleri karşılığında ödeyecekleri fiyatları belirlemek istemekte ve fiyatlar üzerinde etkili olmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Sorunun doğru yanıtı C şıkkıdır. Toplam katkı oranı toplam gelirden toplam değişken maliyetin farkının toplam gelire oranlanmasıdır. Birim katkı oranı ise birim satış fiyatının birim değişken maliyet ile farkının birim satış fiyatına oranlanmasıdır. Bu unsurların hesaplanmasında faaliyet hacmi kullanılmamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Maliyet-hacim-kâr analizi, kolaylıkla kullanılabilir bir araç olması nedeniyle, bir işletmede kâr elde edebilme olanaklarının ortaya çıkartılmasında yöneticilerin yararlandığı en iyi yöntemlerden biridir. Belirli varsayımlar ile sınırlandırılmasına rağmen maliyethacim-kâr analizi aşağıda belirtilen konularda hastane yöneticilerine alternatif yanıtlar sunmaktadır: • Kâra geçiş noktasına ulaşmak için ne kadar hizmet satılmalıdır ve satış tutarı ne olmalıdır? • Hangi hizmetlerin sunulmasına önem verilmelidir? • Hedeflenen kâr tutarına ulaşmak için hizmetlerin satış fiyat(lar)ı ne olmalıdır? • Zarar ortaya çıkmaması için gereken satış tutarı ne kadardır? • Sabit maliyetler yeni yatırımlarla artırılmalı mı, yoksa artırılmamalı mıdır? • Zorunlu olmayan harcamalar için ne kadar bütçe ayrılmalıdır?

Yanıt Açıklaması: 500 x 10 =   5.000 lira 300 x 15 =   4.500 lira 1.200 x 20 = 24.000 lira Toplam          33.500 lira 33.500 / 2.000 = 16,75 lira/birim 16,75 x 1.000 = 16.750 lira

Yanıt Açıklaması: Parça başına ücret sisteminin dezavantajları ise şu şekilde sıralanabilir: • Yöntem daha çok çalışmaya sevk ederek, aşırı yorulmaya, uzun vadede hizmet kalitesinin düşmesine, iş kazalarının artmasına ve çalışanlar arasında kırıcı rekabetlere, kırgınlıklara neden olarak iş ortamındaki huzurun bozulmasına neden olabilir. • Makine, teçhizat, tıbbi malzemeler, elektrik gibi kaynaklarda meydana gelen aksamalar yüzünden çalışılmadığı durumlarda ücretlerin azalması işçi işveren arasında birtakım olumuz durumlara neden olabilir.

Yanıt Açıklaması: Programlanmış (Rutin) Kararlar: Rutin olarak sık sık tekrarlanan nitelikteki kararlardır. Bu tür kararlar bir kez verildiğinde nasıl uygulanıyorsa ikinci kez yine aynı şekilde uygulanır.

Yanıt Açıklaması: Düşük fiyat stratejisinde, rakipleri pazardan uzak tutmak ve iyi bir pazar payı elde etmek hedefenmektedir. Düşük fiyat stratejileri şunlardır: • Pazara nüfuz etme • Pazara girişleri engelleme • Tutundurmaya yönelik • Pazardan kovma • Dizginleme

Yanıt Açıklaması: Hastanelerde kullanılan ilk madde ve malzemeler; ilaç giderleri, tıbbi malzeme giderleri ve genel sarf malzemeleri olmak üzere üç başlık altında toplanmıştır. İlaç (tablet, kapsül, solüsyon, merhem gibi) ve bazı tıbbi malzeme giderleri, hastalara sunulan hizmetlerin doğrudan içine katılmaktadır. Dolayısıyla bu giderler ilk madde olarak kabul edilir. Yardımcı malzemelere örnek olarak pamuk, gazlı bez, enjektör verilebilir. İşletme malzemeleri ise hizmet üretim faaliyetlerinin gerçekleşmesi için kullanılırlar ve ürünün içine katılmazlar. Bunlara örnek olarak kırtasiye malzemeleri, gıda malzemeleri, temizlik ürünleri verilebilir.

Yanıt Açıklaması: 33.669.000 TL / 74820 hasta yatış günü = 450 TL hasta başına bir günün maliyeti olarak hesaplanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: İşçilik: İşletmelerin faaliyetlerini yürütmesinde, bir mal ya da hizmet üretiminde kullandıkları ve/veya bu üretime yardımcı olması için ihtiyaç duydukları emek gücüdür.

Yanıt Açıklaması: Ücret; bir mal ya da hizmet üretiminde kullanılan ya da üretime yardımcı faaliyetlerde kullanılan emeğin parasal tutarıdır.

Yanıt Açıklaması: Programlanmış (Rutin) Kararlar: Rutin olarak sık sık tekrarlanan nitelikteki kararlardır. Bu tür kararlar bir kez verildiğinde nasıl uygulanıyorsa ikinci kez yine aynı şekilde uygulanır. İşletmelerdeki günlük kararların çoğu bu tip kararlardır.  Yöneticilerin bu tip kararlar için zaman ayırmalarına gerek yoktur. Alt kademe yöneticileri ve orta yöneticilerin verdikleri birçok karar programlanmış kararlardır.  Örneğin, hastane personelinin özlük işleri ile ilgili kararlar, her zaman kullanılan 1ilaç ve tıbbı malzemelerin alımı ile ilgili kararlar bu tür kararlardır.

Yanıt Açıklaması: Komisyon Giderleri: İthal edilen ilk madde ve malzemenin gümrükten çekilmesi aşamasında gümrük komisyoncularına ödenen ücret ve komisyon giderleridir.

Yanıt Açıklaması: İşletme malzemesi, mamulün/hizmetin üretilmesi sırasında kullanılan ancak mamulün bünyesine girmeyen çeşitli malzemeleri ifade etmektedir.  Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: İlk madde ve malzeme maliyetlerini hesaplamada kullanılan yöntemler (stok değerleme yöntemleri) aşağıdaki gibi sıralanabilir: • Gerçek parti maliyeti (has maliyet) yöntemi, • Ortalama maliyet yöntemi, • İlk giren ilk çıkar (FIFO) yöntemi, • Son giren ilk çıkar (LIFO) yöntemi, • İlk gelecek olan ilk çıkar (NIFO) yöntemi, • En yüksek fiyatlı ilk çıkar (HIFO) yöntemi, • Yenileme maliyeti (cari piyasa fiyatı) yöntemi, • Standart maliyet yöntemi.

Yanıt Açıklaması: Sorunun doğru yanıtı A şıkkıdır. Diğer şıklarda verilen personel sayısı, yatan hasta sayısı, yatan hasta gün  sayısı, çıkarılan yemek sayısı gibi dağıtım anahtarları yemekhane bölümü için uygundur.

Yanıt Açıklaması: Maliyet yerlerine direkt yüklenemeyen maliyetleri, maliyet yerlerine dağıtmada kullanılan ölçütlere dağıtım anahtarı denir.

Yanıt Açıklaması: Özellikle hizmet işletmelerinde önemli bir maliyet unsuru olan işçilik giderlerinin temel özelliklerini aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür: • İşçilik, stoklanması mümkün olmayan bir maliyet unsurudur. Hastane işletmeleri tedavilerde kullanılacak olan ilaçları, ameliyatlarda kullanılacak olan tıbbi malzemeleri stoklayabilir. Bu maddeler tedavilerde kullanılmadıkça, sunulan hizmet maliyetinin içinde görünmez. Fakat işçilik için yapılan harcamalar hastane işletmeleri tarafından bir hizmetle sonuçlanmasa bile gider olarak kaydedilebilir. İşçinin yetenekli ve/veya çalışkan olması hizmetin kalitesini ve miktarını doğrudan etkiler. • Hastane işletmelerinde işçilik maliyetleri, iş gücünün yetenek, bilgi ve isteği oranında, verilen hizmetin verimini artırarak, maliyetleri doğrudan etkileyen faktördür. • Hastane işletmelerinde sunulan hizmetler birbirinden farklı alanlarda uzmanlık  gerektiren faaliyetlerdir. Örneğin, ortopedi uzmanı bir doktordan göz muayenesi yapması beklenemez. Bir hemşireden hastaları muayene etmesi istenilemez. Dolayısıyla bir hastanın tedavisinde işçilik maliyetlerinin hesaplanmasında alınan hizmetlerin dikkatli bir şekilde takip edilmesi gerekir. • İş verimliliği veya sunulan hizmetin istenildiği gibi yapılabilmesi çalışanların ruh haliyle doğrudan ilgilidir. • İşçilik maliyetleri, yapılan hizmetle doğru orantılı bir gider türü olmakla birlikte, duruma göre, üzerine ekler yapılan (sosyal güvenlik ödemeleri, fazla mesai zamları, izin ücretleri, performans, aile yardımları, ikramiyeler vb.) bileşik bir gider türü olabilmektedir. • İşçilik maliyetleri çok değişik türde mevzuata dayalı olarak hesaplanan bir gider  türüdür. Bu yönüyle de hesaplanması oldukça zor ve zaman alan bir maliyettir. • Hastane işletmelerinde üretilen hizmetlerin büyük bir kısmını poliklinik hizmetleri oluşturmaktadır. Hastane işletmelerinde poliklinik hizmetlerinin yanı sıra hasta bakım ve tedavi hizmetleri de, üretilen önemli bir hizmet kalemidir. Bundan dolayı, işçilere yapılan harcamalar hastane işletmeleri için en büyük gider (%50-%60 arası) kalemidir.