Radyo ve Televizyon Yayıncılığı

Yanıt Açıklaması: Radyo Televizyon Üst Kurulu’nun denetim yetkisi 5785 sayılı yasa ile Sayıştay’a verilmiştir. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Almanya'nın amacı, Avrupa'da süresini doldurmak üzere olan siyah beyaz televizyon yayın teknolojisini Türkiye'ye satmaktır.

Yanıt Açıklaması: 1994 yılında özel radyo televizyon yayıncılığını düzenleyen 3984 sayılı yasa çıkarılıncaya kadar kuralsız yayın yapan radyo televizyon kuruluşları, çıkarlarının gereğine uygun biçimde yanlı yayın yapmaktan kaçınmamışlardır. Cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Almanya, TRT kurumuna 5 KW'lık bir verici hediye etmiş ve TV yayını sürecini hızlandırmıştır. Amaç, Avrupa'da süresini doldurmak üzere olan siyah beyaz televizyon yayın teknolojisinin Türkiye'ye satılmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Yasal dönemle birlikte yayıncılık alanında girişimci sayısı hızla artmıştır. Sayı artışının yanında, toplumun farklı katmanlarını ve farklı ilgileri hedefleyen yayın kuruluşları görülmeye başlamıştır. Yaygın olarak görülen müzik, spor ve haber kanalları gibi tematik olarak adlandırılan kanallar yayına geçmişlerdir. Şifreli kanallar, dijital platformlar, alana bir yandan çeşitlilik, diğer yandan giderek artan rekabeti getirmiştir. Tüm bu gelişmeler yayıncılıkla ilgili boşlukları dolduracak yasal düzenlemeler yapılmasını, teknolojiyle uyuşamayan mevcut yasal düzenlemelerin de değiştirilmesini zorlamıştır.

Yanıt Açıklaması: 1989 yılında Turgut Özal hükümeti tarafından çıkarılan 3517 sayılı yasa ile TRT kurumunun elinde bulunan radyo televizyon vericilerinin PTT’ye devri, radyo televizyon yayıncılığında radikal bir dönüşümün ilk adımı olmuştur.

Yanıt Açıklaması: ABU (Asya Pasifik Yayın Birliği), NABA (Kuzey Amerika Yayıncılar Birliği) ve EBU (Avrupa Yayın Birliği) radyo televizyon yayıncılık yapısının uluslararası ilişkilerdeki temsil ya da bağlantı kurumlarıdır. ITU (Uluslararası Telekomünikasyon Birliği) televizyon yayıncılığına ilişkin uluslararası düzenlemeler yapmakla görevli bir başka önemli kuruluştur. Fikir ve sanat ürünü niteliklerine sahip ürünlerin yasal düzenlemeler çerçevesinde dağıtım ve tüketimi konularında eser sahiplerinin haklarını izleyen kuruluş WIPO (Dünya Fikri Haklar Örgütü) dür. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Klasik ekonomi politikçiler, radyo televizyon yayınlarının, diğer ekonomik faaliyet alanlarında olduğu gibi, ticari alanın konusu olduğu görüşünü savunurken; eleştirel ekonomi politikçiler pazar sisteminin bozukluklarına işaret ederek bazı alanlara devlet müdahalesinin gerekliliğini savunurlar. Fairness Doktrini, Amerika Birleşik Devletlerinde, kamusal hizmet anlayışının somut göstergesi sayılabilir. White Paper, İngiliz hükümetinin radyo televizyon yayıncılığına bakışını ve alanla ilgili değerlendirmelerini yansıtan adlı yıllık rapordur. 17. Yüzyılın ilk yarısında İngiltere’de ortaya çıkan ve günümüzde de referans olarak kabul edilen Anglo Saxon modeli, toplumdaki ekonomik güçlerle iletişim araçları arasında yakın ilişki ve devletle sürekli gerilim üzerine kuruludur. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: İngiltere’de Rupert Murdoch’un sahibi olduğu uydu televizyon kanalı Sky Channel’dir. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Katz’ın “insanlar medya ile ne yaparlar?” sorusunu merkeze alan “kullanımlar ve doyumlar” yaklaşımı pasif izleyici fikrini sorgular; izleyicinin pek öyle sanıldığı gibi pasif olmadığını ileri sürer. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Elektronik tabanlı radyo ve televizyon yayıncılığını diğer kitle iletişim araçlarından farklı kılan ve belki üstünlüklerinin gerekçesini oluşturan bazı karakteristik özellikleri vardır. Bunlar sırasıyla; sanallık, yenilik, tüketilememe, dışlamama, sıfıra yakın ek maliyet, anında yeniden üretim ve kısa raf ömrü olarak sayılabilir. Bu yüzden E şıkkında yer alan  'uzun raf ömrü'  yanlış bir ifadedir.  Cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: A, B, C ve E seçeneklerinde bahsedilen ifadeler 4756 sayılı yasa ile getirilen yeniliklerdir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Yayın için kullanılan donanımın ucuzluğu yayıncılar için caziptir. Dinleyicilerse çok küçük bedellerle bir radyo alıcısına sahip olarak, uzun yıllar  kullanabilmektedir. Bu özellikleri radyonun varlığını sürdürebilmesinin önemli nedenlerinden birisidir.

Yanıt Açıklaması: Almanlar 1936 Berlin Olimpiyatları sırasında televizyon ile tanışmışlardır. Beş altı Alman kentinde, halka açık alanlara konulan televizyon alıcılarıyla yaklaşık yüz altmış bin Alman olimpiyat görüntülerini izlemiştir.

Yanıt Açıklaması: Özgür radyoların atası 1960 yılında Hollanda kıyılarından biraz açıkta Flamanca yayına başlayan “Radyo Veronica”dır. O’nu 1964 yılında eski bir yük gemisine yerleştirilmiş vericisiyle İngiltere’ye yönelik yayına geçen “ Radio Caroline” izlemiştir. Cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Radyo televizyon yayıncılığına ilişkin uluslararası düzenlemeler yapmakla görevli bir başka önemli kuruluş (ITU) Uluslararası Telekomünikasyon Birliğidir. Bu kuruluş oldukça eski bir geçmişe sahiptir. Aralarında Osmanlı Devleti’nin de bulunduğu 18 devlet tarafından 1865 yılında kurulan “Telgrafçılar Birliği” kuruluşun başlangıcını oluşturur. 1947 yılında Birleşmiş Milletler bünyesinde faaliyet gösteren (ITU) adlı kuruluşa dönüştürülmüştür. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Yayın kuruluşlarının iyice belirginleşen taraflılıklarını ifade etmek amacıyla “yandaş medya” ya da “muhalif medya” gibi tanımlar, toplumun geniş kesimleri tarafından, kastettikleri anlamları açıkça bilinerek kullanılmaktadır. Cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: 359 sayılı TRT kanununun 2. Maddesi ise kurumun sorumluluk alanlarını saptamaktadır. Bu düzenlemenin de İtalyan Anayasa Mahkemesince alınan “kamu hizmeti tekeline sahip yayın kuruluşlarının kamu çıkarlarının gereklerine uygun çalışabilmesi için yükleneceği görevler belirlenmelidir” kararından esinlendiği belirtilmektedir.

Yanıt Açıklaması: TRT'nin görevlerinin sayıldığı 359 sayılı TRT kanunun 2. maddesi 4 fıkradan oluşmaktadır. Maddenin ilk fıkrası TRT kurumunun haber verme, eğitim öğretime yardımcı olma, eğlendirme, yurdu içeride ve dışarıda tanıtma, yeterli ve tarafsız yayın yapmakla görevli olduğunu bildirmektedir. İkinci fıkra, radyo TV yayınlarının yapılabilmesi ve geliştirilmesi için teknik yükümlülükleri saymakta; üçüncü fıkra, kurumun temsil görev ve sorumluluklarını belirtmektedir. Son fıkra, TRT kurumunu yayıncılıkla ilgili araştırma geliştirme etkinlikleri yapmakla sorumlu kılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Genel bir kavrayışla, Berlin Duvarı’nın yıkılışı ile simgelenen iki kutuplu dünyanın sona erişinden sonra ideolojik yaklaşımdan arınmış, pragmatik ve ticari gereklere bağlı yayıncılık anlayışının hakim olduğu, bir uluslararası radyo televizyon yayıncılık sisteminin varlığından söz edilmektedir. Bu yayıncılık yapısının uluslararası ilişkilerdeki temsil ya da bağlantı kurumları, coğrafi birlikleri esas alan Asya Pasifik Yayın Birliği (ABU), Kuzey Amerika Yayıncılar Birliği (NABA), Avrupa Yayın Birliği (EBU) ve benzerleridir. Ayrıca fikir ve sanat ürünü niteliklerine sahip ürünlerin yasal düzenlemeler çerçevesinde dağıtım ve tüketimi konularında eser sahiplerinin haklarını izleyen Dünya Fikri Haklar Örgütü (WIPO), alanda çalışan bir başka önemli kuruluştur. Radyo televizyon yayıncılığına ilişkin uluslararası düzenlemeler yapmakla görevli bir başka önemli kuruluş (ITU) Uluslararası Telekomünikasyon Birliğidir. Doğru cevap B’dir.