Radyo ve Televizyon Programcılığının Temel Kavramları

Yanıt Açıklaması: Radyo yayınlarının denetimi internetle birlikte, daha da güçleşir. İnternetle birlikte radyo yayıncılığı, herhangi bir yayın kuruluşuna bağlı olmaksızın yapılabilen bir yayın şeklini almıştır. İnternet radyoculuğu dileyen her kesin, kendi radyo yayınını yapmasını sağlamıştır. Radyo yayıncılığı bölgesel ve yerel sınırlarını aşarak küresel bir boyut kazanmıştır. İnternet radyoculuğu ile gündeme gelen en önemli kavram podcast kavramıdır. Podcast: IPot ve broadcast sözcüklerinin birleşmesi sonucu türetilmiş bir sözcüktür. Podcast, radyo programlarının, İnternet üzerinden, ses dosyaları haline getirilerek tekrar tekrar dinlenebilir kılmıştır. Podcast olarak yayınlanan programları dinleyici istenilen zamanda ve tekrar tekrar dinleyebilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Eğitim spotları, yayınlanması kanunen zorunludur. Reklam gibi, kısa ve dikkat çekici yapımlardır. Çevre, sağlık, organ bağışı, trafik kuralları gibi farklı toplumsal alanlara ilişkin sorunlar, bu spotların konularını oluşturmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Formatların lisanslanma sı, tasarlanmış herhangi bir televizyon programı formatının yasal olarak yayın haklarının tescil edilmesidir Format uyarlaması ö zgün bir televizyon program formatının farklı ülkelerde yayınlanması için programın ana yapısına sadık kalınarak, ülkelerin kültürel, yerel özellikleri dikkate alınarak yeniden düzenlenmesidir. Tür kavramının sinemadaki karşılıklarını ifade etmek için genre sözcüğünü “aralarında benzer, ortak özellikler bulunduran varlık ve nesnelerin topluluğu” olarak tanımlamak mümkündür. S Tanıma göre doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Başarılı bir radyo programı için, sesleri yerli yerinde ve gereğince kullanmak gereklidir. Hangi hedef kitleye yayın yaptığını bilen bir radyo programcısı, iletmek istediği mesajları doğru iletebilmek için, söz müzik ve efektten doğru zamanda sessizlikten de yararlanması gerekir. Zaman zaman sessizliğin de kullanıldığı programlar daha çok radyo drama programlarıdır. Programcı önemli önemsiz sesleri ayırt etmeli ve önem derecesine göre hepsini dengeli bir biçimde kullanmalıdır. Tüm unsurlar arasında denge kurulmazsa iletilmek istenen mesajın çok fazla sesle birlikte açıklığı ve anlaşılırlığı yok olabilir. Bir başka ifade ile  radyo programcılığında sesler kadar yerinde kullanılan sessizlikte gereklidir. Ancak yayıncılık uzun sessizlikleri kaldıramaz. Özellikle görsel malzemenin olmadığı düşünüldüğünde radyoda çok uzun süreli sessizlikler, dinleyicinin ilgisini dağıtabilir.

Yanıt Açıklaması: TRT radyolarında yer alan eğitim programlarının alt program türleri şu şekilde sınıflanabilir: çocuk programları, örgün eğitim programları, yaygın eğitim programları, eğitim spotları, sağlık programları, bilgi ve beceri programları ve gençlik programları. Doğru cevap E' dir.

Yanıt Açıklaması: Magazin programlarında birbirinden farklı konular programın içeriğini oluşturmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de ilk radyo yayını, “6 Mayıs 1927” de TTTAŞ (Türk Telsiz-Telefon Anonim Şirketi) eliyle başlamıştır. Türkiye’de de radyoculuk; İngiltere, Fransa ve Almanya örneğinde olduğu gibi özel şirket elinde kurulup işletilmiştir. Ülkemizde ilk televizyon yayını ise İstanbul Teknik Üniversitesi tarafından 9 Temmuz 1952 günü gerçekleştirilmiştir. Daha sonra 31 Ocak 1968’de TRT Ankara Televizyonu ilk resmi yayınını yapmıştır. Bunlar başlangıçta deneme yayınları biçiminde, siyah-beyaz olarak tek kanaldan sürdürülmüştür. Radyo ve televizyon yayınlarının TRT bünyesinde toplanma tarihi ise 1 Mayıs 1964’tür ve bu tarihten 1990 yılına kadar yayın hizmeti devlet tekelinde gerçekleştirilmiştir. 1990 yılında ilk özel televizyon, 1992’de ise özel radyolar -başlangıçta yasal düzenlemeden yoksun olarak- yayın hayatlarına başlamışlardır.

Yanıt Açıklaması: Özellikle ticari radyolar için dinleyicinin beğenisi, müzik seçimini doğrudan belirleyen tek etmendir.

Yanıt Açıklaması: Dinlediği radyo programını bilse bile dinleyici programdaki bir sonraki sözleri ve müziği bilemeyecek, radyo her zaman şaşırtma özelliğini koruyacaktır.

Yanıt Açıklaması: Format uyarlaması, özgün bir televizyon program formatının farklı ülkelerde yayınlanması için programın ana yapısına sadık kalınarak, ülkelerin kültürel, yerel özellikleri dikkate alınarak yeniden düzenlenmesidir. Programların teliflerinin, belirtilen format özelliklerinin sıkı sıkıya kaleme alınması ve lisanslı bir koruma altına girmesi, bu nedenle programların uluslararası bir korumaya sokulması açısından anlam taşır.

Yanıt Açıklaması: Sinopsis: Bir televizyon programını ya da bir film öyküsünü kısaca anlatan, beş-altı cümlelik özettir. Programın başından sonuna kadar oluşturulması planlanan süreçler bir kaç cümle ile özetlenmeye çalışılır. Tretman: Bir televizyon programı için geliştirim senaryosudur. Belli bir sayfa sınırlaması yoktur. Kurmaca veya gerçeğe dayalı olsun programda neyin, nasıl anlatılacağının belirlenmesidir. Senaryonun özetidir. Genelde zaruri olmadıkça diyalog yoktur. Başlıca karakterler, programda yer alacak kişiler tanıtılır. Senaryo: Tretmanda aktarılan televizyon programının daha ayrıntılı ve diyaloglarla yazılmasıdır. Görüntü ve sese dönüşecek her şeyin yazılı halidir. Çekim Senaryosu: Senaryonun, görselleşmiş halidir. Çekim senaryosu çekim zamanından, dekora, mekanlara, kostümlere, kullanılacak objektiflerden, çekim ölçeklerine kadar bütün görsel detayların çekim çekim ayrıntılarını içerir.

Yanıt Açıklaması: İzleyici kitlesinin eğlenme gereksinimini karşılamak için hazırlanan programlardır. Öncelikli amacı televizyon yayınlarının temel işlevlerinde olan amacı eğlendirme işlevini yerine getirmektir. RTÜK sınıflandırmasına göre; müzik, yarışma, güldürü niteliğinde kısa oyun (skeç), parodi, pantomim, müzikli tiyatro, halk dansları ve folklorumuz içinde yer alan eğlence unsurları ve modern danslar, mizah, çizgi film, sirk gösterileri, illüzyon gibi türlerin bir veya birkaçından oluşan program türüdür. Eğlence programları içinde bilgilendirme, eğitim, mal ve hizmetlerin tanıtımları da yer alabilir ancak, öncelikle izleyicileri eğlence unsurlarını kullanarak ekran karşısında tutmaya çalışır. Kimi zaman güldürü öğelerine ağırlık verilebilirken, kimi zaman dans, müzik, yarışma gibi diğer türlerin karakteristik, biçimsel ya da kurgusal yapısını kullanabilirler. Bu tür programlarda sunucu ya da konuk olan kişilerin esprili kişiler olması izleyiciyi olumlu yönde etkileyebilmektedir. Programlar stüdyo ortamında gerçekleştirilebileceği gibi dış mekanlarda da çekimleri yapılabilir. Canlı ya da banttan yayınlanabilir. Magazin programları, blok eğlence programları, dramatik öğeler içeren eğlence programları, yarışmalar, gösteriler ve talk showlar bu program türü içerisinde bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: BBC televizyonunun 1972 yılında Ceefax adını verdiği teleteks uygulamalarına başlamasıyla birlikte televizyon yayınları sadece ses ve görüntüleri aktaran teknoloji olmaktan çıkmıştır. Yaşanan teknolojik gelişmelerle birçok televizyon kurumu karasal yayınların yanı sıra uydu yayınlarına geçmiş, farklı kanalların bir araya toplandığı dijital platformlar kurulmuş ve belli başlı televizyon kurumları yayınlarını İnternet ortamına taşımaya başlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Radyo programcılığında; kültürlü, iyi bir gözlemci, tarafsız, hoşgörülü, radyo teknolojisini kullanabilen, esnek ve ana dilini iyi kullanan gibi özelliklere sahip mesleki kişilik, programcıdır.

Yanıt Açıklaması: Piksel kavramı görsellerle ilişkili bir kavramdır ve radyo programcılığında görseller bulunmamaktadır. Mikrofon, ses, sunucu ve muhabir kavramları ise radyo programcılığı ile ilişkili kavramlardır.

Yanıt Açıklaması: Televizyon yayınlarında diğer türlerin biçimsel özelliklerinden yararlanan Bilgilendiren/eğlendiren program türünün alt sınıflarında, kuşak programlar, yaşam tarzı ve eğilimleri ile ilgili programlar ve yarı belgesel gibi alt sınıfları bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Ses, radyo programlarının en temel unsurudur. Doğada canlı varlıkların kendine ait sesleri vardır, ancak cansız varlıklar da ses çıkarır. Bir sesi diğerinden ayırt etmemizi sesin özellikleri sağlar. Bu özellikler; sesin genliği, frekansı, tınısı ve ses sarmalıdır. Radyo öncelikli olarak sestir. Ses malzemesinin kullanılmasında, sözcüklerin seçimi, tümcelerin yapısı, dilin kullanımı önemli olmakla birlikte, bu sözcükleri, tümceleri insan sesi durumuna getirme de o denli önemlidir. Radyonun yayıncılık anlayışına ve formatına göre bir programda kimi zaman insan sesi daha çok kullanılırken, kimi zaman da müzik öne çıkmaktadır. Kendini müzikle tanımlayan bir radyonun öncelikli işlevi, hedef kitlesi doğrultusunda belirlenen, müzikleri öne çıkartmaktır. Bu durumda müzik ağırlıklı programlar, doğal olarak da müzik unsuru öne çıkmaktadır. Sözün öne çıktığı radyo programlarında ise, müzik, programın ara unsuru olarak yer almaktadır. Bu tür radyolarda öncelik sözdedir. Haber radyoları daha çok sözü ön plana çıkartan radyolardır. Ses malzemesinin kullanılmasında; sözcüklerin seçimi, tümcelerin yapısı, dilin yetkinlikle kullanılması çok önemlidir. Ana dilini tüm incelikleri ile kullanabilen ve dile yetkin kişiler radyo için son derece önemlidir. Bir radyo programcısı insan sesinin gücünü bilmek zorundadır. Programcı hangi sesi, hangi oranda kullanacağını bilen kişidir. Programcı programı yazarken aynı zamanda sesleri zihninde duyabilen kişidir.

Yanıt Açıklaması: Radyoyu diğer kitle iletişim araçlarından daha üstün kılan en temel özelliği, dinleyicinin hayal gücünü genişleterek yaratıcılığına seslenmesidir. Radyodan gelen ses, dinleyicinin kulağına ulaşır ulaşmaz anlatılanlar dinleyicinin belleğinde canlanır. Sunucunun söyledikleri dinleyicinin hayal gücü ile birleşerek yeni bir resme dönüşür. Radyo ve televizyonu kıyasladığımızda, televizyon kurgulanmış, başkası tarafından çekilip tasarlanmış görüntüyü izleyicisine aktarır. Oysa radyoda görüntünün sınırları dinleyiciye bırakılmıştır. Radyo yayınında aktarılanlar dinleyicilerin belleğinde canlanarak, bir zihin resmi yaratmakta; görselleşmektedir.

Yanıt Açıklaması: Rick Altman, film türleri üzerine temel kaynak haline gelmiş Film/Genre adlı kitabında, film türlerini genel karakteristik özelliklerini dokuz ayrı madde içinde ele alır: Türler, çok yönlü ilişkileri bir araya getirir. Türler, yapıtları oluşturanlar tarafından tanımlanır fakat izler kitle tarafından da onaylanma ?ihtiyacı duyar. Türlerin açık, sabit kimlikleri ve sınırları vardır. Her bir yapıt daimi olarak bütünüyle tek bir türe aittir. Türlerin tarihsel temelleri vardır. Türler tahmin edilebilir bir gelişim sergiler. Türler belirli bir konu, yapı ve külliyat içinde yer alır. Türler belirli temel, ortak özellikleri paylaşır. Türlerin ritüel ya da ideolojik işlevleri vardır.