Radyo ve Televizyon Programcılığının Temel Kavramları

Yanıt Açıklaması: Belgeseller, ele aldıkları konulara göre; haber filmi, doğa belgeselleri, toplumsal içerikli belgeseller, tanıtım-reklam amaçlı belgeseller gibi farklı alt türlere ayrılmıştır. Spor belgeselleri ise spor programlarının bir türüdür.

Yanıt Açıklaması: Avrupa’da 1980’lerden sonra, radyo ve televizyon yayıncılığında devlet tekelinin-kırılması, özel girişimin elindeki radyo ve televizyon istasyonlarının sayılarının artması, yayıncılık alanındaki değişmeler 1990’ların başında Türkiye’nin de gündemine yerleşmiştir. Başlangıçta çoğulculuğun, çok sesliliğin ve demokratikleşmenin sağlanması beklenirken, zaman içinde, özellikle yazılı basında ciddi boyutlarda tekelleşme görülmüş, bu durum iletişim alanında yaygınlaşmıştır

Yanıt Açıklaması: Yapıma kadar olan süreç, yapım öncesi diye adlandırılır ve bu süreç televizyon programı için fikrin belirlenmesiyle başlar. Fikir belirlenip konuya odaklandıktan sonra fikir önce basit, kısa öykü olan sinopsis haline getirilir daha sonra ise geliştirme senaryosu olarak da tanımlanan tretmana dönüştürülür. Bundan sonraki aşamalar ise senaryolaştırma ve çekim senaryolarının hazırlanmasıdır. Son olarak da storyboard, Türkçe adıyla görselleştirme kağıtları hazırlanır. Bu sıralama "B" seçeneğinde verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Soruda verilen açıklama, efekt kavramına aittir. Daha çok dramatik yapımlarda kullanılan efektler doğal ve yapay efektler olarak ikiye ayrılmaktadır ve daha çok yer belirleme, Sözün etkisini güçlendirme, zaman belirleme, atmosferi belirleme, program giriş ve çıkışlarını belirleme, geçişleri belirleme amaçlarıyla kullanılırlar.

Yanıt Açıklaması: Televizyon programcılığında geri besleme dolaylı gerçekleşir. İzlerkitle, karşılaştığı televizyon içeriklerine dair duygu ve görüşlerini iki yönlü iletişim ortamlarında olduğu gibi doğrudan aktarabilme olanağına sahip değildir. Bu durum televizyonun tek yönlü bir kitle iletişim aracı olmasından kaynaklanır; ancak izlerkitle farklı yöntemlerle geri bildirimde bulunabilir. Yeni kitle iletişim araçlarından önce izleyici anketleri, reyting ölçümleri izleyici yorumları ve kamuoyu bilgileri genel geribildirim seçeneklerini oluştururken; 2000’li yılların yeni iletişim ortamlarıyla birlikte geri bildirim süreci İnternet yorumları, mobil telefon mesajları gibi farklılıklar da gösterebilmektedir. Yine de tüm süreç geleneksel bir kitle iletişim aracı olan televizyon için geri bildirim kavramının dolaylı olarak gerçekleştirilebilmesidir.

Yanıt Açıklaması: Spor haber programları, spor olaylarını izleyicilere aktarmak amacıyla hazırlanır ve spor ile ilgili çeşitli konuların daha geniş ve ayrıntılı bir şekilde ele alındığı, uzmanlarca tartışıldığı, yorumlandığı programlardır.

Yanıt Açıklaması: Stüdyo; Bir radyo stüdyosu, yayın ve kayıt stüdyosu olmak üzere iki stüdyodan oluşur. Radyo stüdyolarında program yapımlarının gerçekleştirildiği bölüm; kayıt stüdyosu ve yayının yapıldığı bölüm ise yayın stüdyosudu r. Çoğunlukla stüdyo, cam bölme ile ayrılmış iki odacıktan meydana gelir. Radyo yapım süreci için gereken cihazların bulunduğu, yayınlanmaya hazır bir programın oluşturulduğu yere yapım stüdyosu (production studio) denir. Canlı olarak günlük yayınların yapıldığı yer ise; yayın stüdyosudur (on-air studio). Canlı yayın stüdyolarının normalde ses geçirmez bir cam bölmeyle kumanda odasından ayrı tutulması gerekir. Stüdyoların en temel özelliği ses geçirmez olmalarıdır. Kayıt Stüdyosu: Kimi istasyonların kayıt stüdyosu olarak adlandırılan bir stüdyosu da vardır. Bu stüdyolar daha çok müzisyenlerin canlı etkinliklerini ve söyleşileri kaydetmek, program yapımını gerçekleştirmek için kullanılır. TRT gibi geleneksel radyolarda yayın ayrı bir kontrol odasından yönetilir. Burada yayının teknik olarak işleyişinden sorumlu bir teknik masa görevlisi vardır. Sunucu ve konuklar, teknik işletmen ve yapımcıdan cam bir bölme ile ayrılan, ses geçirmez bir odada bulunur. Mikrofonlar, stüdyo hoparlörleri ve kulaklıklar dışındaki bütün yayın cihazları, kontrol odasındadır. Günümüz radyoculuğunda ise daha çok sunucunun, teknik işletmene gerek duymadan, yayın cihazlarını da kendisinin kullandığı sistem kullanılmaktadır. Bu tip stüdyolarda, sunucuyla konuklar aynı odadadır ve çalıcı cihazların, sunucunun kolayca yönetebileceği sayıda ve kolaylıkta olmasına dikkat edilir. Yayın Stüdyosu: Bir yayın stüdyosunda insanların sesini iletmek için mikrofonlar, telefon hatları, müzik ve diğer sesli kaynaklar için; CD, kaset, kartuş ve bant okuyucular ile bir bilgisayar hard-disk’i bulunur. Ayrıca stüdyoda ses kaynaklarının hepsini (ses, efekt ve müzik unsurlarını) birbirleri ile harmanlamak için ve yayına dönüştürmek için bir ses masası bulunur. Stüdyoda aynı zamanda bir telefon dengeleme ünitesi bulunur. Bu cihaz, telefon görüşmesinin kaydedilmek ya da canlı olarak yayınlanmak üzere ses masasına aktarılmasını sağlar. Tüm bunların dışında, bir yayın stüdyosunda CD çalar, stereo kazanç kontrol cihazı (gain controller), efekt cihazı, Dijital ses kaseti (DAT, Dijital Audio Tape), pikap, yükseltici (amplifikatör), reference monitorü, mikrofon, kulaklık, ses işleyici (audioprosessor), radyo sinyalleri üzerinden sayısal bilgi aktarma sistemi (RDS, Radio Data System), olmak üzere yayınla ilgili pek çok teknik araç ve gereç bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Televizyon yayınları, ulusal, bölgesel ve yerel olmak üzere üç ana başlıkta tolanır. Ulusal yayın, bütün ülkenin yerleşik alanının % 70’den az olmamak üzere gerçekleştirilen yayınlara verilen addır. Bölgesel yayın ise; birbirine komşu en az üç il veya en çok bir coğrafî bölge alanının askari % 70’ine yapılan yayınlardır. Mülki taksimat itibarıyla en az bir ilçe (merkez ilçe dahil) veya bir ilin alanının en az % 70 ‘ine yapılan yayınlar ise yerel yayın olarak adlandırılır. Bir ulusun en az yüzde 70’ine yönelik bir yayın ulusal bir yayındır.

Yanıt Açıklaması: Televizyonun iletişim süreci içerisinde yer alan kavramlar; Kaynak, yaratım, iletim, izler kitle, etki/tepki ve geri beslemedir.Yapım; televizyon yapım süreci aşamasından bir tanesidir. Kaynak bir televizyon programı olarak tasarlanan iletiyi kodlayan kişi ya da kurumdur. Yaratım, bir fikrin, konunun, görüşün, olayın, gerçeğin televizyonu anlatım olanaklarını  kullanarak bir televizyon metnine dönüştürülmesidir. İletim, kaynaktan çıkan ses ve görüntü sinyallerinin elektronik olarak izler kitleye ulaştırılmasıdır. İzler kitle televizyon programının ulaştığı izleyici topluluğu olarak bilinir. Etki/Tepki, izler kitlenin televizyon programına beklentileri, ihtiyaçları doğrultusunda tepki vermesidir. Geri Besleme, Televizyon programcılığında geri besleme dolaylı gerçekleşir. İzler kitle, karşılaştığı televizyon içeriklerine ait duygu ve düşüncelerini iki yönlü iletişim ortamlarında olduğu gibi doğrudan aktarabilme olanağına sahip değildir.  Televizyonun tek yönlü bir iletişim aracı olmasından kaynaklanır. Ancak izler kitle farklı yöntemlerle geri bildirimde bulunabilir. İzleyici anketleri, reyting ölçümleri,izleyici yorumları ve kamu oyu bilgileri genel geri bildirim seçeneklerini oluşturur. İnternet yorumları, mobil telefon mesajları da geri bildirim yollarıdır.

Yanıt Açıklaması: Soruda tanımı verilen kavram, canlı yayını ifade etmektedir. Ulusal, bölgesel ve yerel yayınlar, hazırlanan programın hangi coğrafyada ve ne ölçekte yayınlanacağı ile ilgili kavramlardır. Karasal yayın kavramı ise, televizyon yayınlarının teknik altyapısı ile ilişkilidir.

Yanıt Açıklaması: Anlatı yapısı ayrıca “belli zaman ve mekânda geçen, neden-sonuç ilişkisine dayanan olaylar zinciri” olarak da tanımlanır.

Yanıt Açıklaması: Yaygın eğitim programları, okula devam etme olanağı bulamayan insanlara yönelik olarak hazırlanan programlar başka bir iş yaparken bile dinlenebilen radyo aracılığı ile ulaştırılabilir. Bu programların üretim maliyetleri de televizyon programı üretimi kadar fazla değildir. Dinleyici açısından da yeni iletişim teknolojileri sayesinde yolda, işte ya da başka bir iş yaparken eğitim sürecinin devam edebilmesi için olanak sunar. O¨rgün eğitim olanaklarından yararlanamamış ve eğitim almak isteyen bireyler için hazırlanan programlardır. Doğru cevap C' dir.

Yanıt Açıklaması: Televizyon formatı, üretilen serilerden bağımsız bir bölüm içindeki değişken öğeler sisteminden ortaya çıkan, fakat serinin tümünde değişmeyen öğeler sistemidir ve format kavramının en iyi tanımlanabileceği televizyon programları serial yayınlardır. Serial olduklarından her biri arasındaki benzerlikler ve farklılıklar daha kolay gözlemlenebilir. Format kavramının kavranabilmesi için de seriallerin her bölümü içindeki benzerlikler ve farklılıklara bakmak bir yöntem oluşturabilir. Her serinin bölümleri kendi aralarında, konu, tema, konuklar ve diğer benzeri öğelerde değişiklikler gösterebilir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Spiker, sadece haber metnini okumakla yükümlü kişidir. Yorumcu sunucular ise yalnızca sunucunun görevini üstlenmekle yetinmezler. Yorumcu  sunucular genellikle sunuculuğa uygun nitelikleri açısından değil, toplumda güvenilirlikleriyle, birikimleriyle, dürüstlükleriyle ve etkili kişilikleriyle bilinen kişilerdir. Haberin inandırıcılığı ve etkisi açısından yorumcu sunucuların etkisi önemlidir.

Yanıt Açıklaması: Ulusal yayın, bütün ülkenin yerleşik alanının % 70’den az olmamak üzere gerçekleştirilen yayınlara verilen addır.

Yanıt Açıklaması: Tematik kanallar, seçilen bir tema üzerine yayın yapan kanallardır. Yalnızca müzik veya yalnızca haber yapan kanallar tematik kanallardır. Ana haber bülteni-ekonomi haberleri-spor haberleri gibi haberlere yönelik bir kanal da tematiktir.

Yanıt Açıklaması: Tretman; bir televizyon programı için geliştirim senaryosudur. Belli bir sayfa sınırlaması yoktur. Kurmaca veya gerçeğe dayalı olsun programda neyin, nasıl anlatılacağının belirlenmesidir. Senaryonun özetidir. Genelde zaruri olmadıkça diyalog yoktur. Başlıca karakterler, programda yer alacak kişiler tanıtılır. Diğer seçenekler yapım ve yapım sonrası aşamalarda yer almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Ticari radyo modeli, ilk olarak Amerika Birleşik Devletleri’nde geliştirilmiştir. O¨zel girişim tarafından kurulan ve yönetilen radyolardır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Soruda tanımı verilen kavram, format uyarlamasına aittir. Genel olarak belirli bir coğrafyadaki izler kitle için üretilmiş program formatları gerektiğinde farklı ülkelerin izleyicilerinin özelliklerine göre yeniden düzenlenir.