Radyo ve Televizyon Programcılığının Temel Kavramları

Yanıt Açıklaması: Fransızca bir sözcük olan röportaj, gazetecinin, bilgi kaynağı olarak nitelendirilen bir konuşmacı ile yaptığı görüşmedir. Röportaj amaçlarına göre beşe ayrılır. Açıklayıcı röportaj, portre röportaj, tanık röportaj, sokak röportajları ve açıklama röportaj. Ancak telefon röportajı ise röportajının amacına göre değil teknik olarak sınıflandırmaları arasında yer alır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de 1990 yılında ilk olarak Star TV ile başlayan özel televizyon yayıncılığını, 1992’de özel radyoculuk izlemiştir. Bir dönem, yasal düzenlemeleri de gerçekleşmeden yürütülen yayınlar, kısa sürede sancılı ve karışık bir iletişim ortamı yaratmıştır. Gerçekte, yasal düzenlemelerin teknolojinin gerisinden gelmesi, yalnız Türkiye’ye özgü bir olgu değildir, bu süreç farklı siyasal sistemlerle yönetilen ülkelerde de böyle yaşanmıştır. Ancak bu durum, Türkiye’deki özel radyo ve televizyonlarda ilkesiz ve eğitimden yoksun bir yayıncılık anlayışının yerleşmesine neden olmuştur. Yayıncıların ve yasa yapıcıların karşılaştıkları fırsatlar ve sorunlar her ülkede de farklıdır. Bu farklılıklar gereği her ülke kendi yayıncılık ortamını düzenleyebilmek için yayın birlikleri oluşturulmuştur. Bunlar, kitle iletişim araçlarının işlevlerini belirlemiş, yayıncılıkta kullanılan terimlere, kavramlara açıklamalar getirmişlerdir. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) Türkiye’de radyo ve televizyon yayınlarını düzenlemek ve denetlemekle görevli kuruluştur. Anayasanın, 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluşları ve Yayınları Hakkında Yasa, Türkiye’deki yayıncılık alanını düzenleyen yasadır. Söz konusu yasa gereğince RTÜK kurulmuştur. Yasaya göre RTÜK; dokuz kişiden oluşan özerk bir kuruldur. Bu üyelerin 5’i iktidar, 4’ü muhalefet partilerinden olmak üzere Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından seçilir. Kurulun yetkileri ise şunlardır; Türkiye’de kamu ve özel televizyonlara frekans tahsisi yapmak, lisans vermek, teknik denetim yapmak, yayınlanan programların yasaya uygun olup olmadığını denetlemek ve yaptırım uygulamaktır. Radyo izleme servisi henüz kurulmadığı için daha çok televizyon yayınları denetlenmektedir.

Yanıt Açıklaması: Kavram olarak format, televizyon programları arasında genel türsel bir ayrımlamadan çok, daha kesin ve net bir ayrımlama ortaya koyar. Tür ve format kavramları karıştırılabilir kavramlar olarak görülebilir. Tür kavramı yerine format, format yerine de tür kavramalarının kullanılması da olası bir durumdur.Oysa her ne kadar iki kavramın da kökeninde ayrımlama işlevi yatsa da format ve tür birbirlerinden farklı kavramlardır.Tür ve formatta da endüstrtiyel kavram bulunmaktadır. Fakat format kavramı söz konusu olduğunda endüstriyelliğin yanında kopya edilebilir bir durumun varlığında söz edilir.Tür kavramının endüstriyel yönü izlerkitle ile sektör arasındaki uzlaşmayı düzenlerken, format kavramının endüstriyel yönü ise sektörün bizzat kendi iç düzenlemesinin bir sonucu olarak görülebilir Tür genel bir alanı, sınıflandırmayı ifade ederken, ‘’format kavramı tekil bir yapıya karşılık gelir ve yasal olarak telif oluşturabilecek bir özgünlük arz eden televizyon yapımlarının formüllerini içerir. Format ve formül gibi kavramlar, genellikle popüler kültürün yinelemeci, kopyacı ürünleri için kullanılır.

Yanıt Açıklaması: Radyoda haberciliği bilen, haberi yazan ve sunan kişilere editör spiker denir. Doğru cevap A' dır.

Yanıt Açıklaması: Uygulayıcı yapımcı; yapım sürecindeki tüm lojistik, yasal ve finansal konulardan sorumlu olan ve yapım süreci boyunca tüm harcamalardan sorumlu ve yetkili olan kişidir. Yapım süresince yönetmenin işini kolaylaştırabilecek, verim alınabilecek tüm etkinlikler için tasarlanmış bütçeler dahilinde çözümler üretir. Sorumlu yapım yönetmenine karşı sorumludur. Cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Televizyon programının gerekçesi, o programı yapma nedenidir. Konunun önemi, önceliği, yaygınlığı, gözden kaçan sorunları ortaya çıkarma gereği gibi pek çok neden programın gerekçesi olabilir. İzleyici açısından hiçbir anlamı, önemi olmayan bir program yapmak emek ve zaman kaybıdır. Programın gerekçesini hazırlarken dikkat edilmesi gereken konulardan biri de gerekçeyi amaç ile karıştırmamaktır. Gerekçe ile amaç birbirinden farklıdır. Eğer sigara bağımlılığının zararları konusunda bir program yapılıyorsa gerekçe sigara içmenin sağlığa zararlı olması, amaç, hedef kitlenin sigarayı bırakmaya özendirilmesidir. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Yayın Yönetim Şefi: Bu birim özel radyolarda sık karşılaşılmayan ancak geniş bir ekiple yayın yapan devlet kanallarında varolan bir birimdir. Yayın yönetim şefi yayından sorumlu program bölümü ile teknik birim arasındadır. Bu iki birimin arasındaki ilişkileri düzenlemekle görevlidir. Teknik birimde çalışan yayın şefi, hazırlanmış reklamları ve programları yayında bulunan elemanlara teslim eder. Bir bakıma yayında kullanılacak tüm program öğelerinin zamanında yayına iletilmesi işlevini görür. Yayın öncesi hazırlıkların tamamlanması yayın yönetim şefinin görevidir.

Yanıt Açıklaması: Radyo metni yazarken yazım tekniğine ilişkin dikkat edilmesi gerekli özellikler şunlardır: • Program metni bilgisayarla yazılmalıdır. • Program metninin birden çok kopyası hazırlanmalıdır. • Program metininin yazımına sayfanın iç kısmından başlanmalıdır. Sayfada kalan boşluklara gerektiğinde sunucu not alabilmelidir. • Gerektiğinde not alınabilmesi için program metni çift satır aralığı yazılmalıdır. • Program metnine sayfa numarası verilmelidir. • Program metnindeki her sayfaya programın adı yazılmalıdır. • Program metni arka sayfada devam ediyorsa belirtilmelidir (…/… şeklinde gösterilir). • Program metninin komutları büyük harfle yazılmalıdır. Program metni tek sayfa değil birden çok kopya şeklinde hazırlanmalıdır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Öneri formu hazırlama aşamasında konunun hangi dinleyici kitlesine, nasıl bir biçimde ve ne kadar süre ile yapılacağına ilişkin kararlar netleştirilir. Genel olarak araştırmalar yapıldıktan sonra olası programın bütçesi belirlenir ve program taslağı hazırlanır. Hazırlanan program taslağı ayrıntılandırılarak bir program önerisine dönüştürülür. Program önerisini değerlendirecek ya da onaylayacak kişiler radyo istasyonunun yapısına göre farklılaşır. Ticari bir radyo istasyonunda program önerisini değerlendiren kişi genel yayın yönetmenidir. Ancak radyo istasyonu devlet ve hükümet destekli bir kanal ise program önerisi birden fazla kişi tarafından onaylanmak durumundadır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Görüntü yönetmeni, Kamera operatörü, aydınlatma operatörü ve sanat yönetmeni ile ortak çalışarak yapımın görsel süreçlerinin tasarlanması ve kameranın kaydedebileceği şekle getirilmesine çalışır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Bir olayın hangi durumlarda haber değeri kazanacağını gösteren unsurlar şunlardır: Olay dinleyiciye yakın olduğunda (Yakınlık), Olay dinleyiciye zamanında aktarıldığında (Anilik), Olay önemi açısından etkili olduğunda (Etkililik), 
Olay anlaşmazlık yarattığında (Anlaşmazlık): Toplum içinde farklı görüşlerden, farklı inançlardan, farklı kültürlerden insanları barındırır. Bu farklı özellikleri taşıyan gruplar her zaman uyum içinde değildir. Farklılıklar çatışmalara neden olabilir. Ortaya çıkan her çatışma doğrudan ya da dolaylı, toplumu ilgilendirir.

Yanıt Açıklaması: Radyolarda canlı yayınlar sırasında toplum yapısına uygun olmayan yapıda fikir beyan etmek isteyen kişiler yayın geciktirme denetimi ile denetlenebilir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Kurgu programları seslendirme aşamasında sunucunun dikkat etmesi gereken hususlardan biri değildir.

Yanıt Açıklaması: Programcı iyi eğitim görmüş, yaratıcı, kültürlü, araştırmacı, gözlemci, nesnel, yansız, grup çalışmasına yatkın, çalışma disiplini olan, ana dilini iyi kullanan, yayın kurumunun ilkelerini ve yasaları bilen, esnek ve yarışmacı bir kişiliğe sahip olmalıdır.  Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Sosyal bir varlık olarak insanoğlu gündelik yaşamında çevresiyle iletişim kurabilmek için konuşmak zorundadır. Konuşma, insanın karşısındaki kişi ya da kişileri etkilemek amacıyla ses kaslarının hareketliliğinden doğan, ses-ışık dalgalarının oluşturduğu psiko-fizyolojik bir süreçtir. Bu tanımdan hareketle konuşma eyleminin dört ayrı bilimsel sürecinin olduğu söylenebilir. Bunlardan ilki konuşma eylemini bir takım ışık ve ses dalgalarından oluşan süreç biçiminde gören fiziki etmen; ikincisi konuşmayı organizmanın çiğneme, yutma, soluk alıp verme, koklama, ciğerlere yabancı cisimlerin girmesini önleme gibi asal işlevlerinin yanında tali bir eylem olarak değerlendiren fizyolojik etmendir. Üçüncüsü konuşmayı, uyarma ve uyaranlara karşılık verilen tepkiler biçiminde algılayan psikolojik etmen, dördüncüsü ise kavramı toplumsal hayatın ürünü diye yorumlayan sosyolojik etmendir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Frekans Modülasyon yüksek frekanslıdır.

Yanıt Açıklaması: Rick Altman’ın film türleri üzerine temel kaynak haline gelmiş Film/Genre adlı kitabında, film türlerini genel karakteristik özelliklerini içeren maddeler: Tür bir uzlaşı aracıdır;  Türler, çok yönlü ilişkileri bir araya getirir; Türlerin açık, sabit kimlikleri ve sınırları vardır.; Türlerin tarihsel temelleri vardır şeklindedir.  Türler bağımsızdır bu içerikte yer almamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Soruda açıklaması verilen kavram ses masasıdır. Ses masası, radyo yayıncılığının en temel teknik araçlarından biridir. Programın birbirinden farklı tüm parçaların harmanlanması için ses masası kullanılır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Kaynak: Televizyonun iletişim biçimleri içerisinde kaynak kavramı çok anlamlı olarak kullanılabilir. Genel anlamda kaynak kamu ya da ticari televizyon kanalına karşılık gelir. Daha dar anlamda ise bir programın yapımcısı ya da yönetmeni, kimi durumlarda ise ekranda görülen konu uzmanları, farklı kişi ya da kurumlar da birer kaynak olarak görülebilir. Kaynak bir televizyon programı olarak tasarlanan  iletiyi kodlayan kişi ya da kurumdur. Kaynak kavramının kamu  ya da ticari televizyon kanalına karşılık gelmesi genel anlamıyla ilgilidir. Diğer seçenekler dar anlamdakilere örnek olarak sayılabileceğinden cevap A seçeneğidir.