Radyo ve Televizyon Programcılığının Temel Kavramları

Yanıt Açıklaması: Radyo programının sunuş tekniği o programın biçimidir. Konuya göre biçim belirlenir. Programın amacı eğlendirmek ise sunuş tekniği de bu doğrultuda olmalıdır. Bir eğlence programını ciddi bir haber programı tarzında sunmak programın dinlenmemesi anlamına gelir. Hedef kitlesi çocuklar olan bir programda uzun uzun röportajlara yer vermek yerine oyunlaştırılmış biçimde konuları aktarmaya ve kısa cümleler ile anlatıma çalışmak daha doğru bir program biçimidir.

Yanıt Açıklaması: Program senaryosu programın kağıt üzerinde bitirilmiş halidir. Senaryo yazılırken programın neyi, nasıl söyleyeceği ortaya çıkar; düşünceler amaca uygun bir mantık içinde düzenlenir. Konu belirli bir düşünce sırası ile anlatılır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Öneri formu hazırlama aşamasında konunun hangi dinleyici kitlesine, nasıl bir biçimde ve ne kadar süre ile yapılacağına ilişkin kararlar netleştirilir. Genel olarak araştırmalar yapıldıktan sonra olası programın bütçesi belirlenir ve program taslağı hazırlanır. Hazırlanan program taslağı ayrıntılandırılarak bir program önerisine dönüştürülür. Program önerisini değerlendirecek ya da onaylayacak kişiler radyo istasyonunun yapısına göre farklılaşır. Program önerisi kabul edilirse programcı hazırlamaya başlar. Ticari radyo istasyonlarında, programın dinleyicinin ilgisini çekip çekemeyeceği, program önerisi hazırlarken dikkate alınan en temel ölçüttür. Program öneri formu hazırlanırken kaç dakika olacağı önceden belirlenir. Süreyi hesaplarken programın amacını ve biçimini göz önünde bulundurmak gerekir. Öneri formu hazırlanması sırasında programın bütçesini hazırlamak gerekir. Program öneri formunda programa dair şu özellikler yer alır: Program öneri formunda programın adı, türü, alt türü, konusu, amacı, yayın dili, adedi, yayın yeri, yapım özellikleri, tahmini bütçe, yayın dönemi, periyodu, yayın günü, yayın saati ve süresi belirtilmelidir. Ayrıca program öneri formunda; programın yapım özellikleri nelerdir?, Canlı mıdır?, Banttan mıdır?, Tek midir?, Dizi midir?, Blok mudur?, Kaç kişi katılacaktır?, Ne gibi ögeler bulunacaktır?, bunlar açıklanır. Sonrasında ise programın içeriğindeki konular anlatılmalıdır. Hafta hafta programda neler anlatılacağı genel olarak belirtilir. Tek program ise daha ayrıntılı bir biçimde programın içeriği metne dökülmelidir.

Yanıt Açıklaması: Televizyonda yayınlanan reklam türleri: kuşak reklamlar, özel tanıtıcı reklam programları ve spot reklamlar, doğrudan satış reklamlar, çerçeve, logo, altyazı, bant reklamlar, sanal reklam ve program desteklemesi olarak sınıflandırılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: TRT Radyo-3, kültür düzeyi yüksek bir dinleyici kitlesini hedefler ve çeşitli yabancı kaynaklı müzik türlerine yer verir.

Yanıt Açıklaması: Canlı yayın sadece elektronik medyaya ait bir olanaktır ve bu yayınlar ancak radyo ve televizyon yayın sisteminde uygulamak mümkündür. Sadece işitsel bir kitle iletişim ortamı olan radyo için canlı yayınlar televizyon kadar etkin bir işleve sahip değildir. Canlı olarak iletilen iletileri sadece duymak çoğunlukla yeterli değildir. İzleyiciler canlı yayına konu olan durumları duymaktan çok, görmek isteyecektir. Bu nedenle canlı yayının temel kitle iletişim ortamı televizyon yayınlarıdır ve canlı televizyon yapımcılığı ve yönetmenliği diğer televizyon yapımlarından ayrı bir yere ve öneme sahiptir. Ayrıca yapım maliyetlerinin diğer türlere göre daha masrafsız olması, yapım ve yayın donanımlarında yaşanan gelişmeler, uydu iletişiminde yaşanan gelişmelerle yayın maliyetlerinin düşmesi canlı yayınları eskisine oranla daha cazip bir yapım türü haline dönüştürmüştür. Canlı bir yayın gerçekleştirmeden önce sorulması gereken ilk soru program içeriğinin canlı yayına uygun olup olmadığıdır. Örneğin, kurmaca metinlere dayalı kurmaca yapımlar canlı yayın için çok uygun program türlerinden değildir. Görüldüğü üzere tek doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Kurgu sırasında da asıl sorumluluk ve karar verme yetkisi programcıya aittir.

Yanıt Açıklaması: Radyo yayınlarının işlevlerini temelde ve daha çok radyo istasyonunun yayın amacı belirler.

Yanıt Açıklaması: Program amacı; programla elde edilmek istenen sonuçtur. Bir televizyon programı izleyiciye bilgi verebilir. Bir konuya ya da soruna ilişkin tutumunu hatta davranışlarını değiştirebilir. Bir program yalnızca bilgi vermek amacıyla da yapılabilir. Programcı, konunun, izleyicinin özelliklerine, ele aldığı meselenin önemine ya da konunun insan ve toplum hayatını etkilemesi açısından olası sonuçlarına göre bir tasarım yapar ve amacını belirler. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Radyo sunumları açısından bakıldığında sunuculukta da uzmanlaşma gerçekleşmiştir: Haber sunuculuğu, canlı yayın sunuculuğu, spor haberleri sunuculuğu gibi. Oysa özel radyolarla birlikte radyo sunucuları artık haberi hem yazmakta hem de sunmaktadırlar. Radyoda haberciliği bilen, haberi yazan ve sunan kişilere editör spiker denir. DJ’ler dışında bugün en yaygın olan programcıların kendi programlarını sunmalarıdır. Cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Sesin işlevleri aşağıdaki gibi maddeleştirilebilir: • Zaman ve mekan boyutu yaratmak • Karakterler yaratmak • Atmosfer yaratmak • Duyusal ve duygusal dramatik etkiler yaratmak • Sahneler arasındaki geçişleri düzenlemek ve süreklilik sağlamak.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Sosyal bir varlık olarak insanoğlu gündelik yaşamında çevresiyle iletişim kurabilmek için konuşmak zorundadır. Konuşma, insanın karşısındaki kişi ya da kişileri etkilemek amacıyla ses kaslarının hareketliliğinden doğan, ses-ışık dalgalarının oluşturduğu psiko-fizyolojik bir süreçtir. Bu tanımdan hareketle konuşma eyleminin dört ayrı bilimsel sürecinin olduğu söylenebilir. Bunlardan ilki konuşma eylemini bir takım ışık ve ses dalgalarından oluşan süreç biçiminde gören fiziki etmen; ikincisi konuşmayı organizmanın çiğneme, yutma, soluk alıp verme, koklama, ciğerlere yabancı cisimlerin girmesini önleme gibi asal işlevlerinin yanında tali bir eylem olarak değerlendiren fizyolojik etmendir. Üçüncüsü konuşmayı, uyarma ve uyaranlara karşılık verilen tepkiler biçiminde algılayan psikolojik etmen, dördüncüsü ise kavramı toplumsal hayatın ürünü diye yorumlayan sosyolojik etmendir.

Yanıt Açıklaması: Tematik kanal: Yalnızca türdeş programları yayınlayan kanal olarak tanımlanabilir. Diğer değişle, içerik bakımından ortak özelliklere olan haber, belgesel, müzik, eğitim gibi yalnızca belirli bir konuda programların yayınlarının yapıldığı televizyon kanalı anlamına gelmektedir. Diğer seçenekler, televizyon yayın alanlarına göre yapılan bir tasnifleştirmedir.

Yanıt Açıklaması: Eğitim Programları: Toplumu oluşturan fertlerin sosyal ve kültürel olarak gelişmesine katkıda bulunan programlardır. Dinleyicilerin sosyal, kültürel, ekonomik ve hukuki gelişmeler hakkında bilgi ve kültür düzeyinin yükseltilmesini amaçlar. Çocuk Programları: Çocuk programları, hedef kitlesi özellikle çocuklardır. Gelişmiş ülkelerde iyi örneklerine çokça rastlanırken, Türkiye’de çocuklara yönelik programlar neredeyse yapılmamaktadır. Çocuklara yönelik olarak hazırlanan programlarda yaş ve eğitim düzeyleri dikkate alınır. Çocukların gelişim düzeyleri dikkate alınarak, pedagoglarla birlikte işlenen bu tür programlar çocuğa olumlu davranışlar kazandırmayı amaçlar. Kişilik gelişimini sağlamak ve bilinç düzeyini artırmak öncelikli amaçlar arasında yer almalıdır. Çocuk programlarında çocukların ilgisini çekebilmek için çocuk seslerine ve efekt kullanımına özen gösterilir. Çocuk dinleyiciye yönelik programlarda çocuğu sosyal yaşama hazırlayabilecek, duygusal, zihinsel, ahlaki gelişimlerine katkıda bulunabilecek içeriklerle beslemek önemlidir. Çocuk programlarının yayın saatleri de çocukların dinleyebilecekleri düşünülerek planlanmalıdır. Çocuk şarkılarının, çocuk radyo oyunlarının yer alabileceği programlar içinde bölümler daha az olduğu bilinciyle kısa tutulmalıdır. Örgün Eğitim Programları: Her seviyede okul eğitimine yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Yaygın Eğitim Programları: Okula devam etme olanağı bulamayan insanlara yönelik olarak, hazırlanan programlar başka bir iş yaparken bile dinlenebilen radyo aracılığı ile ulaştırılabilir. Eğitim Spotları: Yayınlanması kanunen zorunludur. Reklam gibi, kısa dikkat çekici yapımlardır. Sağlık programları: Dinleyiciyi sağlık sorunları hakkında bilgilendirmesi için sağlığa ilişkin her konu hakkında hazırlanan programlardır.

Yanıt Açıklaması: Televizyon yayınları, ulusal, bölgesel ve yerel olmak üzere üç ana başlıkta toplanır. Ulusal yayın, bütün ülkenin yerleşik alanının  % 70’den az olmamak üzere gerçekleştirilen yayınlara verilen addır.  Bölgesel yayın ise; birbirine komşu en az üç il veya en çok bir coğrafî bölge alanının asgari % 70’ine yapılan yayınlardır. Mülki taksimat itibarıyla en az bir ilçe (merkez ilçe dahil) veya bir ilin alanının en az % 70 ‘ine yapılan yayınlar ise yerel yayın olarak adlandırılır.  Bir ulusun en az yüzde 70’ine yönelik bir yayın ulusal bir yayındır.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap C'dir. Program biçiminin konudan önemli olması ifadesi yanlıştır.

Yanıt Açıklaması: Çocuk programlarının tasarımı, pedagogların ve eğitimcilerin görüşlerinden yararlanılarak, hedef kitlenin yaş grubundaki algılama, dikkat yoğunlaştırma, bilgi, beceri düzeylerine göre yapılır. Yaş grubunu ve hedef kitle olarak özelliklerini belirlemek için uzmanlarla birlikte çalışılmalıdır. Çocukların dikkatlerini yoğunlaştırma süreliği önemli bir noktadır. Bu nedenle program süresi kısa tutulmalıdır. Hedef kitle olarak belirlenen yaş grubundaki çocukların bilgi, beceri, soyut ve somut kavramları algılama düzeyleri de önemlidir. Çocuk programlarının tasarımında dikkat edilmesi gereken diğer bir nokta da içerikte şiddet, cinsellik, değer yoksunluğu gibi travma yaratıcı öğelerin olmamasıdır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Reyting sonuçlarının alınması yayın sonrası değerlendirme yapılmasının sebepleri arasında yer almamaktadır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Bir yapımın gerçekleştirilmesindeki tüm katmanların kontrollü olarak gerçekleştirilebildiği stüdyo yapımları dışında gerçekleştirilecek mekanlardaki farklı koşullar, aşağıdaki konu başlıklarının ayrıca denetlenmesini de gerektirir: Işık ve aydınlatma koşulları, Ortam sesi ve ses kayıt koşulları, Elektrik gereksinimleri ile ilgili koşullar, Kamera açıları, Kamera önündeki program karakter ya da kişilerinin mizansenleri ve kontrolleri, Kamera önündeki olası program dışı kişilerin kontrolleri, Hava durumu koşulları. Görüldüğü üzere tüm maddeler bu başlıklar arasında bulunmaktadır. Doğru cevap E’dir.