Radyo ve Televizyon Programcılığının Temel Kavramları

Yanıt Açıklaması: Bağlantılı hak sahibi; eser sahibinin manevi ve mali haklarına zarar vermemek kaydıyla komşu hak sahipleri ile filmlerin ilk tespitini gerçekleştiren film yapımcılarının sahip oldukları haklara sahip olan kişi ya da kurumlardır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Program desteklemesi, yapımı ya da yayını gerçekleştirilecek radyo programlarının veya bu programlarda kullanılan görsel ve işitse eserlerin üretimi dışında faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişilerin, kendi adını, markasını, logosunu veya faaliyetlerini tanıtmak amacıyla bir programın finansmanına doğrudan veya dolaylı olarak, ayni veya nakdi destek olmaları şeklinde gerçekleşmektedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap A'dır. Günlük ara ve ana haber bültenleri adı verilir.

Yanıt Açıklaması: Seri, her hafta başlayıp biten bir öykü içeren televizyon dizileridir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: BBC radyoları ve Amerikan ticari radyolarında, programcı aynı zamanda teknik işletmen görevini de üstlenmektedir.

Yanıt Açıklaması: Radyonun haber dili sade olmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Televizyon ve radyo programcılığında bir konuyla ilgili olarak yapılan sokak röportajının kurgulanmış ve yayına hazırlanmış şekli bir dakikayı geçmeyecek biçimde hazırlanır. Doğru cevap C' dir.

Yanıt Açıklaması: Belgesel Program: Belgeseller sinemanın bir türü olarak doğmuştur. Konusunu ve materyalini gerçek olaylardan, kişilerden veya doğadan alabilmektedir. Olayı kendi doğal çevresi ve akışı içinde görselleştirebileceği gibi, buna en yakın biçimde sonradan kurulmuş düzenlemeler içinde, canlandırmalar ile de işleyebilmektedir. İzleyiciler gerçeğe dayalı bir belgesel türünü izlediklerini bildiklerinden canlandırmanın farkına varacaklardır. Sinema filmi olarak çekilen birçok belgesel olmakla birlikte iletişim teknolojilerinin verdiği teknik alt yapı imkânları sayesinde televizyon programları içinde kendisine oldukça geniş bir alan bulabilmektedir. Sinema için çekilen belgeseller de televizyonda yayınlanabilir. Belgesellerin ilgi çeken yapısı kendilerini belgesel kanalı olarak tanımlayan birçok kanalın yayıncılık hayatına katılmasına neden olmuştur. Türkiye’den kamu yararı gözetmek, toplumu eğitmek, toplumun aynası olmak ve toplumu bilinçlendirmek, belgesellerin yapısını ve içeriğini belirleyen öğeler olarak sıralanabilir. Toplum menfaatlerine uygun yayıncılık anlayışını benimseyen kanallardaki yaklaşımın da bu olduğu ifade edilebilir. Ticari amaçlı televizyon kuruluşlarının belgesel programlarında bu öğelere zaman zaman yer verilmesine rağmen, kar sağlama amacının daha ön planda olması, daha fazla ilgi çekme unsurunu göz önüne almayı ve öykü anlatan belgesel-drama kullanımını arttırmaktadır. Belgeseller, ele aldıkları konulara göre; haber filmi, doğa belgeselleri, toplumsal içerikli belgeseller, tanıtım-reklam amaçlı belgeseller gibi farklı alt türlere ayrılmıştır. Türkiye’de İz TV toplumsal konularda belgesel yayınlarına ağırlık veren bir belgesel kanalı olarak tanınırken, National Geographic ve Discovery gibi belgesel kanallarında doğa ve bilimle ile ilgili olarak yayınlanan birçok belgesel izlenebilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Belgeseller, ele aldıkları konulara göre; haber filmi, doğa belgeselleri, toplumsal içerikli belgeseller, tanıtım-reklam amaçlı belgeseller gibi farklı alt türlere ayrılmıştır. Spor belgeselleri ise spor programlarının bir türüdür.

Yanıt Açıklaması: Bir radyo stüdyosu, yayın ve yapım stüdyosu olmak üzere iki stüdyodan oluşur. Radyo stüdyolarında programların gerçekleştirildiği bölüm; kayıt stüdyosu ve yayının yapıldığı bölüm ise yayın stüdyosudur. Çoğunlukla stüdyo, cam bölmeyle ayrılmış, iki odacıktan oluşur. Radyo yapım süreci için gereken cihazların bulunduğu, yayınlanmaya hazır programın oluşturulduğu yere yapım stüdyosu denir. Canlı olarak günlük yayınların yapıldığı yer ise; yayın stüdyosudur. Canlı yayın stüdyolarının normalde ses geçirmez bir cam bölmeyle kumanda odasından ayrı tutulması gerekir. Stüdyonun en temel özelliği ses geçirmez olmasıdır. Kimi istasyonların kayıt stüdyosu olarak adlandırılan bir stüdyosu da vardır. Bu stüdyolar daha çok müzisyenlerin canlı etkinliklerini ve söyleşileri kaydetmek, program yapımını gerçekleştirmek için kullanır. Günümüz radyoculuğunda ise daha çok sunucunun, teknik işletmene gerek duymadan yayın cihazlarını da kendisinin kullandığı sistem kullanılmaktadır. Bu tip stüdyolarda, sunucuyla konuk aynı odadadır ve çalışıcı cihazların, sunucunun kolayca yönetebileceği sayıda ve kolaylıkta olmasına dikkat edilir. Yayın stüdyosu: Bir yayın stüdyosunda insanları sesini iletmek için mikrofonlar, telefon hatları, müzik ve diğer sesli kayıtlar için; CD, kaset, kartuş ve bant okuyucu ile bilgisayar hard-disk'i bulunur. Ayrıca stüdyoda ses kaynaklarının hepsini birbirleri ile harmanlamak için ve yayına dönüştürmek için bir ses masası bulunur. Stüdyoda aynı zamanda bir telefon dengeleme ünitesi bulunur. Bu cihaz, telefon görüşmelerini kaydedebilmek ya da canlı olarak yayınlanmak üzere ses masasına aktarılmasını sağlar.

Yanıt Açıklaması: Soruda sunulan tanım, yaratım sürecini açıklamaktadır. Yeryüzünde bir televizyon programı haline gelebilecek binlerce konu vardır. Televizyon dünyasının yaratıcı alanlarında çalışanlar bu konulardan bir tanesini seçer ve bir televizyon programı haline dönüştürmek için yaratıcı bir etkinlik gerçekleştirir. Yaratım süreci işte bu konuların televizyon programına dönüşürken bireysel ya da ekip olarak ortaya konulan süreçlerin tümünü kapsar.

Yanıt Açıklaması: Radyolar kapsama alanına göre; uluslararası, ulusal, bölgesel ve yerel olarak, sermayesine göre; kamu, özel, gönüllü kuruluşlara bağlı radyolar; yayın türlerine göre de; bir türde yayın (tematik) yapan radyolar ve karma yayın yapan radyolar olarak sınıflandırılabilir. Tematik kanallar sadece türdeş programları yayınlayan kanallardır. Yalnızca belirli bir konuda program yayınlarının yapıldığı radyo (istasyon) kanallardır.

Yanıt Açıklaması: Anlatı yapısı sekansların içinde gerçeğe veya kurmacaya dayalı hikâyeyi geliştiren planlar, stratejiler ve gelenekler/kurallar olarak tanımlanır ve olay örgüsü ile öyküleme olmak üzere iki altbölüme ayrılır .Anlatım öğelerinin belirli bir zaman-mekan içinde geçmesi ve neden sonuç ilişkisine dayanması gibi iki temel özelliği vardır. Anlatı yapısı ayrıca “belli zaman ve mekânda geçen, neden-sonuç ilişkisine dayanan olaylar zinciri” olarak da tanımlanır. Televizyonun anlatı yapısı ile sinemanın anlatı yapısı önemli benzerlikler içerir; ancak aralarında önemli ayrımların olduğunu da bilmek gerekir. Sinemada anlatı yapısı geleneksel (klasik) ve modern (çağdaş) olmak üzere ikiye ayrılır. Geleneksel anlatı yapısının kökeni Mélies’e, hatta Aristoteles’e dek uzanır ve merkezinde bir öykü vardır. Bu öykü giriş, gelişme ve sonuç modeli üzerine temellenir. Televizyon metinleri masal, roman ve film gibi anlatısal (narrative) metinlerdir. Bununla birlikte televizyon anlatısı farklı bir anlatıdır. Televizyon ilk bakışta filme ait anlatı yapısı özelliklerini taşıyor gibi görünebilir, çünkü filmler, farklı drama türleri ve bunlara benzer metinler televizyon yayınları içerisinde sıkılıkla yer alır. Oysa anlatı yapısı kavramını televizyon için ortaya koyarken durum oldukça farklıdır. Filmlerde çatışmanın çözülmesiyle birlikte sonlanan, bütünlüklü bir anlatı yapısı varken, televizyonda bu tür bir bütünlüğe çok fazla rastlanmaz. Televizyonda filmdekine benzer bir birlik, bütünlük bulunmaz. Televizyon programlarının anlatı yapısının kendi içinde oluşturduğu bütünlük, televizyon yayınının bütünü için aynı şekilde gerçekleşmeyebilir. Ardı ardına sıralanan çeşitli türlerdeki programlarla televizyonun anlatı yapısı önemli farklılıklar oluşturabilir. Televizyonun anlatı yapısını artarda gelen farklı türler oluşturduğu için, tür kavramı bu yapıyı oluşturan temel öğelerden biri olarak görülebilir.

Yanıt Açıklaması: Haber Bülteni Ulusal, uluslararası ve yerel, güncel, toplumsal, siyasal, kültürel, ekonomik olay, konu ve gelişmelerin önem sırası gözetilerek, sunulduğu ana haber bültenleri kamuoyunu bilgilendirme ihtiyacını karşılamak adına büyük önem taşır. Haber bültenlerini spikerler okuyabileceği gibi, sunucu, uzman sunucular sunabilir ya da yorumcu sunucular program sonunda günün öne çıkan olaylarını değerlendirip yorum katabilirler. Ana haber bültenleri genel olarak, izleyicinin ekran başında en çok bulunduğu saatlerde kapsamlı bir şekilde izleyici ile buluşur. Günün öne çıkan haberleri, gelişmeleri bu saatlerde izleyicileri ayrıntıları ile aktarılır. Gerektiğinde yayınlar canlı bağlantılar ya da stüdyo konukları ile haberin önemi ve aciliyeti vurgulanmaya çalışılır. Haber kanallarında da haberler saat başı ya da her yarım saatte bir gelişmelerin kısa başlıkları aktarılarak yapılabilmektedir. Televizyon teknolojisinin sunduğu teknik imkânlar bu kanallarda da kullanılmaktadır. Haber amaçlı kanalların da akşam saatlerinde günün gelişmelerini ve öne çıkan olayları ayrıntıları ile aktardıkları geniş kapsamlı haber bültenleri bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: İletişim teknolojisindeki baş döndürücü gelişmeler, televizyon yayıncılığını da etkilemiş, iletişim kanallarını arttırmıştır. Eskiden sadece kablo ile elektrik prizine bağlı bir televizyon cihazından televizyon yayınları izlenirken günümüzde İnternetten, cep telefonundan, ekranı olan hemen her cihazdan gerekli teknik sistem ve desteğe sahip olan bir çok cihazdan izlenebilir hale gelmiştir. Geleneksel televizyon yayıncılığından izleyiciye doğru olan akışı da tek yönlü olmakta kurtulmuş, izleyiciden de yayın kaynağına doğru hızlı, hata anında geri bildirimin gerçekleşmesinin önünü açan teknik alt yapı kurulmuştur. İzleyiciler televizyon programlarına görüşlerini telefon, elektronik posta hatta, 3G teknolojisini kullanarak görüntülü olarak bağlanabilmektedirler. Günümüzde, izleyicilerin de, eskisinden daha kolaylıkla elde edilebilen kayıt cihazları ile yaptıkları kayıtlar aracılığı ile, programlara çekimlerini göndermeleri mümkündür. Dolayısıyla hareketli görüntü yoluyla mesaj iletmek, bunu gerek televizyon, gerek telefon gerekse de İnternet aracılığı ile paylaşmak mümkündür. Yerli ve yabancı televizyon yayınları uydudan, İnternetten, kablo yayınlarından, dijital platformlardan izlenebilmektedir. Ayrıca dijital platformlardaki yayınlar, programın yayın saatinde izleme zorunluluğu ortadan kaldırmıştır. Bir dizinin ya da haberin tekrarının, yayıncı kuruluş da buna izin veriyor ise, İnternetten ya da dijital platformdan izlenmesi mümkün olabilmektedir. Televizyon yayınları, temel olarak; haber verme, eğitme, eğlendirme, mal ve hizmetlerin tanıtımını sağlama, inandırma ve harekete geçirme işlevlerini sürdürmekte, gündelik yaşamımızın önemli bir parçası olmaya devam etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Editör Spiker: Özel radyolarla birlikte haberi hem yazan hem de sunabilen kişilere ihtiyaç duyulmuştur. Radyoda haberciliği bilen, haberi yazan ve sunan kişilere editör spiker denmektedir.

Yanıt Açıklaması: Haber program türleri; haber bülteni, hava ve yol durumu, ekonomi bülteni, haber programları, yorum programları ve güncel programlardan; spor programı türleri: spor bülteni, spor karşılaşmaları, spor haber programları, spor belgeselleri, spor magazin programları ve spor eğitim programlarından; kültür programları; belgeseller, bilgi-kültür yarışmaları, sanat programları, sohbet programları ve gösteri sanatı ile ilgili programlardan; din ve moral programlar ise; dini tören yayınları, dini ve moral sohbet programları, dini eğitim programlarından oluşmaktadır. Televizyonda yayınlanan eğitim programları; çocuk programları, örgün eğitim programları, yaygın eğitim programları, eğitim spotları, bilgi-beceri programları, sağlık programları ve gençlik programları alt türleri şeklinde sınıflandırılabilmektedir. Belgesel ise kültür programları kapsamında ele alınmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Televizyon metinleri masal, roman ve film gibi anlatısal (narrative) metinlerdir. Bununla birlikte televizyon anlatısı farklı bir anlatıdır. Doğru cevap A'dır.