Radyo ve Televizyon Programcılığının Temel Kavramları

Yanıt Açıklaması: Başarılı bir radyo programı için, sesleri yerli yerinde ve gereğince kullanmak gereklidir. Başarılı bir radyo programcısı söz, müzik ve efektten doğru bir denge ile yararlanmalıdır. Ancak tüm bu unsurların yanı sıra başarılı bir program için; doğru zamanlarda sessizlikten de yararlanması gerekir. Radyoda sessizlik ögesi daha çok dramalarda, etkileyici bir atmosfer yaratmak amacıyla kullanılmaktadır. Çoğunlukla radyo programları dinleyicinin ilgisini kaybetmemek adına uzun sessizliklere yer vermez.

Yanıt Açıklaması: Rick Altman (2006: 14-26), film türleri üzerine temel kaynak haline gelmiş Film/Genre adlı kitabında, film türlerini genel karakteristik özelliklerini dokuz ayrı madde içinde ele alır: Türler, çok yönlü ilişkileri bir araya getirir. Türler, yapıtları oluşturanlar tarafından tanımlanır fakat izler kitle tarafından da onaylanma ihtiyacı duyar Türlerin açık, sabit kimlikleri ve sınırları vardır. Her bir yapıt daimi olarak bütünüyle tek bir türe aittir Türlerin tarihsel temelleri vardır. Türler tahmin edilebilir bir gelişim sergiler. Türler belirli bir konu, yapı ve külliyat içinde yer alır. Türler belirli temel, ortak özellikleri paylaşır. Türlerin ritüel ya da ideolojik işlevleri vardır. E seçeneğinde yer alan türün sınır koruyucu bir olgu olduğu ise Mittel (2004) ve Neale’ın (1980) tür kuramı doğrultusundaki görüşleri  arasındadır. Bu nedenle cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Televizyon metinleri üzerine çalışma yapan kuramcıların televizyon program türlerini farklı bakış açılarına göre ve farklı adlar altında sıraladıkları görülür. Haber, drama, varyete, spor, reklam, melodram, polis dizileri, belgesel, çizgi film, durum komedisi, çocuklar için televizyon programları, popüler eğlence, bilim kurgu ve bu isimlere benzer çok daha uzun bir liste oluşturabilecek kadar farklı tür ayrımlarına rastlamak mümkündür. Senaryo ise televizyon programında görüntü ve sese dönüşecek her şeyin yazılı halidir.

Yanıt Açıklaması: Bilgilendiren / Eğlendiren Program Türleri. eğlendirirken bilgilendirmeyi amaçlayan programlardır. Öncelikli amacı bilgilendirmek olan bu programlarda bilgiyi eğlence unsurlarını kullanarak aktarmak amaçlanır. Televizyon yayınlarında diğer türlerin biçimsel özelliklerinden yararlanan Bilgilendiren/eğlendiren program türünün alt sınıflarında, kuşak programlar, yaşam tarzı ve eğilimleri ile ilgili programlar ve yarı belgesel gibi alt sınıfları bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Çekim Senaryosu: Senaryonun, görselleşmiş halidir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap D'dir. Haber programları adı verilir.

Yanıt Açıklaması: Akış televizyon yayınlarının birbirinden farklı türdeki programlarla sistematik bir şekilde ardı ardına dizilmesinden ortaya çıkar. Televizyonda akış, kesintiler yaratarak bölümleme ve sıralama olarak tanımlanır; televizyon yayınlarında akış, kesintiye uğrayan programların art arda sıralanarak bölümlemeler oluşturmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Sunucunun turistik yerle ilgili söyledikleri, dinleyicinin hayal gücü ile birleşir ve o yer bellekte canlanır. Diğer bir deyişle o yer, dinleyicinin zihninde resim yaratır.

Yanıt Açıklaması: Televizyon programları; yayın içeriği, saati, konusu, işlevleri, izleyici kitlesinin durumu ve özellikleri, yapı ve içerik biçimleri bakımından da türlere ayrılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Efektler başlıca şu amaçlarla kullanılırlar: Yer belirleme, Sözün etkisini güçlendirme, zaman belirleme, atmosferi belirleme, program giriş ve çıkışlarını belirleme, geçişleri belirlemedir. Programın sürdürülmesi için efekt gerekmez.

Yanıt Açıklaması: Televizyon programlarının kayda değer bir bölümü haftalık ya da günlük yayınlanır. Bu durum bir televizyon programından her hafta ya da her gün yapılması anlamına gelir. İşte haftalık olarak yayınlanan bu programların özgün yapısı, o programın formatını oluşturur. Format kavramının serial kurallarıyla derinlemesine bir bağ oluşturduğu söylenebilir. Öncelikle seri, serial ve süren serial kavramlarını pekiştimekte fayda vardır. Bu üç kavramda aslında yaygın olarak kullanılan dizi kavramı ile örtüşür; ancak aralarında bazı farklılıklar vardır. Seri , her hafta başlayıp biten bir öykü içeren televizyon dizileridir. Serial , televizyon için çekilmiş birkaç bölüm devam eden ve biten dizilerdir. Süren serial ise, başlayan ve bitmeyen, başı unutulan ve sonu beklenemeyen yüzlerce bölüm sürebilen (pembe diziler gibi) televizyon dizileridir (İnal, 2001). Televizyon formatı, üretilen serilerden bağımsız bir bölüm içindeki değişken öğeler sisteminden ortaya çıkan, fakat serinin tümünde değişmeyen öğeler sistemidir ve format kavramının en iyi tanımlanabileceği televizyon programları serial yayınlardır. Serial olduklarından her biri arasındaki benzerlikler ve farklılıklar daha kolay gözlemlenebilir. Format kavramının kavranabilmesi için de seriallerin her bölümü içindeki benzerlikler ve farklılıklara bakmak bir yöntem oluşturabilir. Her serinin bölümleri kendi aralarında, konu, tema, konuklar ve diğer benzeri öğelerde değişiklikler gösterebilir. Fakat seriallerin her bir bölümünde değişen öğelerin yanında, bir de değişmeyen temel yapı taşları vardır. Herhangi bir programda her hafta aynı konuklar yer almayabilir ama konuk sayısı her zaman sabittir. Bir programda her hafta dış çekim görüntülerinin olması programın genel yapısı içerinde belirgin bir özellik olabilir, fakat dış çekimlerin yerleri her hafta değişiklikler gösterebilir. Bu durumda, konuklar değişse de aynı sayıda konuk almak ya da her hafta aynı mekân kullanılmasa da, her hafta dış mekân kullanmak birer format özelliğidir. Televizyon formatlarını oluşturabilecek öğelere ilişkin örnekler daha da çoğaltılabilir.

Yanıt Açıklaması: 1950'lerde kuşkusuz, ülkenin gündemini belirleyen en önemli araç; gazete ve radyoydu. Ülkemizde o dönemde çıkan radyo dergileri bunun en önemli göstergesidir. Televizyonun yayın hayatına başlamadığı günlerde, içeriğini tamamen radyo yayınlarının oluşturduğu bir dergi, radyoya verilen değerin de göstergesidir. Dönemin radyo programları dinleyici üzerinde oldukça etkilidir. 30 Ekim 1938'de Orson Welles, CBS radyo kanalından ''Dünyalar Savaşı'' adlı bilim kurgu romanından uyarladığı radyo oyununun sonunda dramatik sesle şu cümleyi okur: ''Marslılar dünyaya indi ve Amerika Birleşik Devletleri topraklarını istila ediyor''. Bunun üzerin programı dinleyen milyonlarca Amerikalı, bu anonsu duyar duymaz, hemen arabalarına yönelirler. Koşarak ya da buldukları ilk araçla nereye gittiklerini bile bilmeden kaçmaya başlarlar. Yaşanan panik öyle büyüktür ki, Wells'in programı kapatırken ''Dünyalar Savaşı adlı romandan uyarlanan, radyo oyununu dinlediniz'' sözlerini, hemen hemen kimse duyma fırsatı bile bulamaz. Bu radyo draması, radyonun insanlar üzerindeki etkisinin gücünü gösteren en güzel örneklerden biridir. Televizyonun tarih sahnesinindeki yerini alması ile radyo eski altın günlerini geride bırakır. Artık oturma odalarının en değerli köşeleri, yerini televizyona bırakır. Bu sırada radyo insana daha da yaklaşır ve dinleyicinin en yakın iletişim aracı olamayı başarır. Radyo hayal gücünü en iyi kullanan yayın aracıdır. Ekranın görüntüleri, radyonun resimleri ile yarışamayacak kadar küçüktür. Radyonun sınırları dinleyicinin hayal gücü ile belirlenir. Bu nedenle radyo; ''Zihin tiyatrosu''olarak da tanımlanır.

Yanıt Açıklaması: Televizyonda yayınlanan eğitim programları; çocuk programları, örgün eğitim programları, yaygın eğitim programları, eğitim spotları, bilgi-beceri programları, sağlık programları ve gençlik programları alt türleri şeklinde sınıflandırılabilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Mikrofon türleri kullanım alanlarına göre seçilir. Radyo yayıncılığında kullanılan mikrofonlar, yapılarına, ses alma yönlerine ve etki alanlarına göre olmak üzere, üç ayrı gruba ayrılarak incelenebilir: Yapılarına göre mikrofonlar, yönelme karakteristiklerine göre mikrofonlar, etki alanına göre mikrofonlar. Yapılarına göre mikrofonlar, enerjinin hangi yönden değiştiğine bağlı olarak sınıflanabilir. Bunlar dinamik (dynamic), kondansatör (condenser) ve elektrostatik (electret) mikrofonlardır. Yönelme karakteristiklerine göre mikrofonlar, dairesel-yönsüz mikrofonlar (omni-directional mic.), iki yönlü-sekizsel mikrofonlar (bi-directional pressure gradient mic.), tek yönlü-yüreksel mikrofonlar (uni-directional cardioid mic.), süper-yüreksel mikrofonlar (süper and hyper cardioid mic.), tele-tabanca mikrofonlar (ultra directional-short-gun mic.), telsizli mikrofonlar (contact mic.). Etki alanına göre mikrofonlar, gürültü önleyen mikrofon, telsizli mikrofon ve boyun mikrofon. Görüldüğü üzere sadece ilk iki mikrofon türü etki alanına göre mikrofonlardandır. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Tür, geleneklere dayanan kültürel bir öğedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Radyo yayıncılığında program türleri aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir. • Haber ve haber programları • Magazin programları • Müzik programları • Drama programları • Eğitim programları • Spor programları • Tanıtım ve reklamlar • “Bizi arayın” programları. Dolayısıyla soruda verilen programların hepsi radyo yayıncılığındaki programlardır.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap C'dir. Radyo oyunudur.

Yanıt Açıklaması: Dramatik diziler, bir serinin parçaları olarak, en az üç bölüm halinde yayınlanan yapımlardır. Aynı konunun veya birbirini izleyen konular bütünlüğünün işlendiği drama yapımlarıdır. Bu yapımlar, tavır, tutum, deyiş yönünden birbirine bağlı bulunurlar. Televizyon yapımları içinde önemli bir yeri vardır. Dramatik diziler de kendi içlerinde bölüklü diziler ve uzun soluklu diziler olarak alt türlere ayrılmaktadır. Geniş bir izleyici kitlesine seslenen yapımlardır. Dramatik dizilerde sosyo-kültürel sorunlar, toplumsal ve tarihi olaylar ya da kahramanlar konu edilebilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Bir fikrin televizyon programına dönüştürülmesi sürecinden yapılan ilk görüntü kaydına kadar gerçekleştirilen aşama; televizyon yapım sürecinde yapım öncesi aşamayı kapsamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Belgesel Programlar, Bilgi kültür yarışmaları, Sanat programları, Sohbet programları; Kültür-Sanat türüne dahil iken, Sağlık programları Eğitim türünde bir programdır. Doğru cevap C' dir.