Kriminoloji

Yanıt Açıklaması: Geniş manada pozitivizm şu nitelikleri taşır: Her türlü bilginin dünyanın sistematik şekilde gözlemlenerek elde edilmesi gerektiği yolunda inanç. Doğrulama ve yanlışlama yoluyla bilimin hipotezlerinin test edilebileceği yolunda bir inanç. Gerçekler (facts) ve değerlerin (values) ayrılabileceği yolundaki kanaat.  Ortak bilimsel metodun kullanılması yoluyla insan ve biyolojik fiziki dünyanın bilgisinin tamamına zamanla ulaşabileceği yolunda inanç. Gözlemlenemeyen güç veya süreçlerin varlığı konusunda şüphe. Bu nedenle C seçeneğinde yer alan güç, olgu ve süreçlerin var olduğuna karşı pozitivizm inanç değil şüphe duyar. Bu nedenle doğru yanıt C’ dir.

Yanıt Açıklaması: Kriminoloji alanının suçun tanımlanması, suçun açıklanması ve suçla mücadele edilmesini kapsayan üç faaliyet alanı vardır. Bununla birlikte suçla nasıl mücadele edileceği, faillerle nasıl mücadele edileceği ve bu noktada nasıl bir siyaset ve strateji izleneceğinin araştırılması suçla mücadele edilmesi faaliyet alanında yer almaktadır. Bu noktada kanunların yapım ve uygulanma süreçleriyle ceza hukuku ve yargılamasındaki araçların yerindeliği ve yeterliliği araştırılır. Örneğin, hapiste yatmak failleri rehabilite etmekte midir? Mağdurların mağduriyetlerinin giderilmesi için hangi onarıcı adalet mekanizmaları işletilmelidir gibi sorular bu kapsamda yer almaktadır. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Bentham ve diğer klasik okul kriminologlarının fail ve suçlulukla ilgili ana varsayımları şu şekilde sıralanabilir: • Her insan rasyoneldir; • Rasyonel akıl yürütme, kazançlarla muhtemel tehlikeler arasında bir tartma ve değerlendirmeyi ihtiva eder; • Rasyonel değerlendirme her insanın nasıl davranacağını tayin eder; buna onların hukuki ve hukuka aykırı davranışlar da dahildir; • Eyleme geçmeden önce her insan muhtemel haz ve muhtemel ıstırap arasında bir tartım yapar; • Kişinin yapacağı tercih en çok haz veren davranış olacaktır;• Kişinin uğrayacağı yeterince hızlı, ağır ve belirli ceza onun hukuka aykırı davranışta davranma ihtimalini zayıflatacaktır. (Case et al, 2017, s. 330)

Yanıt Açıklaması: Kriminoloji tanımları incelendiğinde şu üç unsurun kriminoloji bilimi için merkezi önemde olduğu görülmektedir. Bunlar: 1. Suçun araştırılması ve incelenmesi; 2. Suçluların araştırılması ve incelenmesi; 3. Ceza adaleti sistemlerinin araştırılması ve incelenmesidir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İd (Alt Benlik): İd bu teoriye göre kişiliğinbilinç dışı boyutudur. İlkel ve içgüdüsel dav- ranışları ihtiva eder ve kişiliğin temel unsurudur. Haz prensibine göre çalışır ve arzula- rın derhal tatmini temin etmeye çalışır. • Ego (Benlik): Kişiliğin bu unsuru ise idin sosyal olarak kabul edilebilir şekilde işlev görmesini sağlar. Egonun temel hareket ilkesi gerçeklik ilkesidir. • Süperego (U¨st Ben): Bu kişiliğin en gelişmiş unsurudur. Süperego, insan davranışını yönlendiren içselleştirilmiş tüm ahlaki ve sosyal standartları ihtiva eder. Dolayısıyla X olan kişiyi dürtüleri ile kontrolsüz bir şekilde hemen arzusuna ulaşma niyetinde olduğunu görüyoruz ki bu da id'e tekabül eder. Y ise gerçekçi bir şekilde arzusunu gerçekleştirmek isteyerek hem de bunu toplumsal açıdan kabul edilebilir hale getirebilmeye çalışarak başarmak ister ki bu da egodur yani benliktir. Z kişisi ise 'ayıptır, yapmayın!' diyerek toplumun ahlaki ve sosyal normlarını gerçekleştirmek ister. Dolayısıyla cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Modernlikten geç modern­liğe geçiş neticesinde zuhur eden önemli sosyal, ekonomik ve kültürel değişimler arasında şunlar gösterilebilir: Üretim ve tüketim tarzlarında meydana ge­len değişimler. Bu değişimler arasında piya­saların küreselleşmesi ve yeni bir istihdam­da güvensizlik durumu yer almaktadır. Ailelerinin ve meskenlerin yapısının değiş­mesi. Bu değişimler arasında kadın istihda­mının artması ve artan boşanma oranları yer almaktadır. Sosyal ekolojide meydana gelen değişimler. Bu değişimler arasında ulaşım ve iletişim teknolojilerine bağlı olarak mekan ve za­man algılarının değişmesi yer almaktadır. Elektronik kitlesel medyanın sosyal etkileri. Sosyal hayatın demokratikleşmesi. Burada kast edilen kadın ve erkek arasında veya sosyal gruplar arasındaki itaat, saygı ve güç dengesinin ortadan kalkması yer almakta­dır.

Yanıt Açıklaması: ABDli kriminolog Lawrence Sherman tarafından ortaya atılan ve yine damgalama teorileri içinde değerlendirilen başkaldırma (defiance) teorisi cezalandırmaya karşı failin verdiği tepkiler üzerine bina edilmiştir. Diğer damgalama teorilerinden farklı olarak Sherman cezanın sadece olumsuz sonuçları değil olumlu sonuçları da olabileceğini kabul etmektedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Amacı; mağduru incelemek ve mağdur olma durumundan çıkarılması için gerekli şartları oluşturmanın yanı sıra bir suçun mağdurunun ve onun tepkisinin suçluluğun açıklanmasında bir rol oynayıp oynamadığı meselesiyle ilgilenen bilim dalı viktimolojidir (İng: Victim: Mağdur kimse, kurban).

Yanıt Açıklaması: Bilinmeyen suçluluğun aydınlatılmasında (karanlık alan araştırmaları) mağdur anketlerinin yanı sıra fail anketleri ve bilgi edinene sorularak da anket çalışmaları yapılmaktadır. Fail anketleri bir nevi itiraf anketi niteliğinde olup katılımcılara önceden tespit edilmiş bir zaman dilimi içerisinde belirli bir suç işleyip işlemediği sorulmaktadır. Bilgi edinme anketleri ise örneklem alınan gruba çevrelerinde bir suç işlendiğini bilip bilmediğinin sorulması suretiyle yapılır.

Yanıt Açıklaması: C şıkkı kriminolojinin suçun açıklanmasına ilişkin sorularından biridir. Diğer şıklardaki sorular ise kriminoloji biliminin suçla mücadeleye ilişkin sorularındandır.

Yanıt Açıklaması: Sherman’a göre başkaldırma, reddetme davranışı şu dört durumda ortaya çıkar: 1. Fail cezayı adil bulmayabilir. 2. Fail cezayla damgalandığını hissedebilir. 3. Fail işlediği fiilden utanç duymayabilir. 4. Failin toplumla bağı olmayabilir.

Yanıt Açıklaması: Eleştirel kriminoloji bilhassa 1960lı yıllarda bir grup radikal görüşlü kriminolog tarafından geliştirilmiştir. Büyük ölçüde Marksist ideolojiye dayanan bu kriminoloji anlayışında suçluluğun nedenlerini gerilim ve anomi teorilerinin de ötesine geçerek toplumsal yapıda aramışlardır. Bu kriminologlara göre suçluluğun esas nedenleri kapitalist toplumdaki yapısal eşitsizlikler ve güç ilişkileridir. Bu çerçevede damgalama teorisinden de esinlenen eleştirel kriminologlar hangi fiillerin, niçin suç haline getirildiği meselesine odaklanmıştır. ABD’de 1960 ve 70li yıllar boyunca Markist düşünceye dayanarak görüşlerini inşa eden ‘radikal’ kriminologlar olmuştur. Austin Turk, William Chambliss ve Richard Quinney bu düşüncenin en önemli temsilcileridir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Üretim ve tüketim tarzlarında meydana ge­len değişimler. Bu değişimler arasında piya­saların küreselleşmesi ve yeni bir istihdam­da güvensizlik durumu yer almaktadır. Ailelerinin ve meskenlerin yapısının değiş­mesi. Bu değişimler arasında kadın istihda­mının artması ve artan boşanma oranları yer almaktadır. Sosyal ekolojide meydana gelen değişimler. Bu değişimler arasında ulaşım ve iletişim teknolojilerine bağlı olarak mekan ve za­man algılarının değişmesi yer almaktadır. Elektronik kitlesel medyanın sosyal etkileri. Sosyal hayatın demokratikleşmesi. Burada kast edilen kadın ve erkek arasında veya sosyal gruplar arasındaki itaat, saygı ve güç dengesinin ortadan kalkması yer almakta­dır. Doğru Cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: İlk defa Alman sosyolog Ulrich Beck tarafından kullanılan risk toplumu kavramı,  teknolojik gelişmelerin modern dönemde olumlu yönleri, insanları huzur ve refaha kavuşturulacağı inancı hakimken, gittikçe bilimsel ve teknolojik gelişmelerin ortaya çıkardığı risklere vurgu yapan karamsar bir bakış açısını tanımlamaktadır. Yeni teknolojiler ve insanların onları kötüye kul- lanmaları yıkıcı riskler ortaya çıkarmaktadır. C¸evre kirliliği, küresel ısınma, nükleer silahlanma ve kuş gribi gibi yeni salgın hastalıklar bu risklerden ba-zılarıdır. Bu risklerin bir özelliği de tüm dünyayı etkileyebilecek nitelikte olmalarıdır. Doğru Cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Kriminoloji de tıpkı diğer sosyal bilimler gibi köklerini 18. yüzyıl aydınlanma düşüncesinde bulur. İngiliz kriminolog David Garland’a göre “kriminoloji bilimi” yaklaşık 130 sene önce ortaya çıkmış ve ancak 60-70 yıl önce bağımsız bir disiplin haline gelebilmiştir.  Suç ve suçluluk olgusu insanlık tarihi kadar eski olmasına rağmen, kriminoloji de tıpkı diğer sosyal bilimler gibi köklerini 18. yüzyıl aydınlanma düşüncesinde bulur. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Nazariye ve kuram olarak da dilimizde ifade edilen teori, bir olgu veya farklı olgular arasındaki bağlantıları kurarak, bu ilişkileri izah eden düşünce biçimidir. Teori etimolojik olarak eski Yunanca görüş, bakış ve gözlem manasına gelir. Bir teori genellikle neden-sonuç ilişkilerini araştırarak nasıl ve niçin soruları üzerinde durur.  Aynı veya benzer olguları tarif eden çok sayıda teori olabilir. Bu son derece doğaldır.  Bu nedenle C seçeneğinde verilen aynı veya benzer olguları tarif eden tek bir teori vardır ifadesi yanlıştır. Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Hukuki bir tanımla suç, devlet tarafından suç olarak tanımlanmış davranıştır. Bu tanımı biraz daha detaylı hale getirecek olursak suç, devlet tarafından suç olarak tanımlanmış her icrai ve ihmali davranış olup devletin kendisine cezai sonuçlar bağladığı davranışlardır. Sapma teşkil eden davranışların çoğu, toplumun yazılı olmayan kurallarına dayanır. Her toplumda kabul gören ve reddedilen davranışlara ilişkin aşağı yukarı belirlenmiş kalıplar vardır. Bu sosyal kurallar umumiyetle hukuk tarafından yaptırıma bağlanmamış kuralları da ihtiva eder. Sapma şu şekilde özetlenebilir: • Sapma, toplumsal kurallar, değerler veya beklentileri ihlal eden her türlü davranıştır. • Sapma teşkil eden davranışlar ve bunların ağırlığı konusundaki telakkiler zamanla ve toplumdan topluma, kültürden kültüre farklılık göstermektedir. • Sapma fiilini gerçekleştiren kişiler genellikle sapkın (deviant) olarak adlandırılmaktadır. • Kuralları koyma yetkisini haiz kişiler neyin sapma olduğuna karar verebilir. • Bir davranışın sapma olup olmadığı ilgili davranışı değerlendiren kişinin bakış açısına göre değişiklik gösterebilmektedir. • Cezalandırmanın toplumun değer yargılarını ortaya koyması hasebiyle bir ritüel olma özelliği ve sembolik işlevi vardır. • Sosyal değişme ve bilhassa modernliğe geçiş umumiyetle değerlerde yozlaşmaya yol açmakta ve suç oranlarını yükseltmektedir. • Sapma düşük seviyede bir ahlaki entegrasyonun ve zayıf sosyal düzenlemenin bir neticesidir. Dolayısıyla doğru cevap D seçeneğidir. Sapma yalnızca devletin suç olarak tanımladığı davranışlarla sınırlı değildir.

Yanıt Açıklaması: Ferri  arz ettiği özelliklere göre suçluları şu sınıflara ayırmıştır: • Akıl hastası suçlu • Doğuştan suçlu • İtiyadi suçlu • Tesadüfi suçlu • Duygusal nedenlerle suç işleyen suçlu. E seçeneği yanlıştır. Doğru  cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Feminist kriminoloji dendiğinde liberal, Marksist, radikal ve sosyalist feminizm teorileri başta gelmektedir. Bütün bu feminist teoriler; Kadına karşı ayrımcılığın altını çizmek; Bireysel ve toplumsal düzeyde gerçekleşen erkek şiddeti ve zulmüyle ilgilenmek; Kadının toplumdaki adaletsiz pozisyonuna ve kadının mağduriyetine odaklanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Şikago okulunun şehir gelişimini izahının merkezinde bölge hipotezi (zonal hypothesis) yer alıyordu. Şikago okulu mensuplarından daha evvel de gazetecilik yapmış olan Robert Park, kenti çeşitli organları olan bir bedene benzetiyordu. Buna göre, Şikago farklı merkezlerden oluşmakta ve bu merkezler dairesel yapıdadır. Bu çerçevede merkezden çevreye doğru beş bölge tespit edilmiştir: 1. Merkezi iş ve ticaret bölgesi 2. Geçiş bölgesi: birçok yoksul ve göçmen kökenli aileye ev sağlayan bir bölgedir. Fabrikalar ve terk edilmiş binalar vardır. 3. İşçi sınıfı bölgesi: apartmanlar, tuvalet, banyo ve mutfakların ortak kullanıldığı binalar; genellikle avlu ve bahçe yoktur.4. Yerleşim bölgesi: bu bölgede tek ailelik müstakil evler, küçük bahçe ve avlular ile garajlar bulunmaktadır. 5. Banliyö bölgesi: geniş bahçeli müstakil evler.