Kriminoloji

Yanıt Açıklaması: Sherman’a göre başkaldırma, reddetme davranışı şu dört durumda ortaya çıkar: Fail cezayı adil bulmayabilir. Fail cezayla damgalandığını hissedebilir. Fail işlediği fiilden utanç duymayabilir. Failin toplumla bağı olmayabilir. Bu ihtimallerden birinin varlığı halinde kişi çok ağır bir suç işlemiş olsa da başkaldırma tepkisi geliştirmişse, imkanını bulduğunda yeni suçlar işleyebilecektir.

Yanıt Açıklaması: Garofalo kriminoloji isimli eserinde doğal suç kavramından bahsetmektedir. Doğal suç kavramı, tüm zamanlar ve tüm kültürlerde suç teşkil eden fiilleri ifade etmekte ve “delicta mala per se” kavramıyla ifade edilmektedir. Ayrıca  Garofalo’ya göre bu doğal suçlar arasında kasten öldürme, yağma ve hırsızlık yer almaktadır. Bu anlayışa göre doğal suç olarak tabir edilen bu çekirdek suçların dışında kalan suçlar, yalnızca suç olarak tanımlandıkları için suçlardır. Bu suçlar için kullanılan tabir ise “delictamere prohibita”dır. Bu nedenle D seçeneğinde yer alan  “delicta mere prohibita” kavramı “delicta mala per se” kavramıdır.

Yanıt Açıklaması: İlk defa Alman sosyolog Ulrich Beck tarafından kullanılan risk toplumu kavramı, yukarıda izah edilen teknolojik gelişmelerin modern dönemde olumlu yönleri, insanları huzur ve refaha kavuşturulacağı inancı hakimken, gittikçe bilimsel ve teknolojik gelişmelerin ortaya çıkardığı risklere vurgu yapan karamsar bir bakış açısını tanımlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Toplumda mümkün olduğunca çok kişinin mutluluğunun sağlanması felsefesiyle hareket eden Bentham, cezanın da mutsuzluk, ıstırap ve acı vermesi gerektiği görüşündeydi. Bentham’a göre de işlenen suç verilen ceza arasında bir orantı olmalı ve ceza anlaşılabilir olmasının yanında öngörülebilir olmalıdır. Bentham düşüncesi ceza adaletinde en yüksek düzeyde teknolojik ceza etkinliğini hedefler. Örneğin, kriminolojide Bentham ismiyle özdeşleşen “panopticon” düşüncesi bu düşünce tarzının bir tezahürüdür. Dorğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Verilen paragraf, ders kitabında verilen viktimoloji tanımıdır.

Yanıt Açıklaması: ABD’li sosyolog Robert K. Merton (1910-2003) tarafından geliştirilen anomi teorisi, bu alanda ortaya atılan en önemli görüşlerdendir.

Yanıt Açıklaması: Kriminolojinin sosyolojik teorileri şunlardır: İşlevselci teoriler, Gerilim teorileri, Alt kültür teorileri,  Sosyal ekoloji teorileri, Sosyal öğrenme teorileri,  Kontrol teorileri,  Etiketleme teorileri, Çatışma teorisi, Marksist teorilerdir. D seçeneğinde yer alan feminist teoriler ise sosyolojik teoriler arasında yer almaz bu nedenle doru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: Bilim insanları “suçluluk geni” gibi tek bir genin tüm suçlu davranışlarını açıklaması vb. gibi bir araştırma amacı gütmemektedir. Bu kapsamda yapılan suçluluk ve kalıtsal unsurlar arasındaki araştırmalar şu başlıklar altında toplanabilir: • İkizler üzerinde yapılan araştırmalar • Evlatedinilenler üzerinde yapılan araştırmalar • Kromozomlar üzerinde çalışmalar • Aileler üzerinde yapılan araştırmalar olmak üzere toplam dört alt başlık altında toplanmaktadır. Beyin üzerinde yapılan araştırmalar ise bu gruplandırma dışında kaldığı için doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: İstatistiklere yansımadığı düşünülen suç sayısına kriminologlar “siyah sayı” (dark number) demektedir. Siyah sayıları tespit için girişilen araştırma ve incelemelere de karanlık alan araştırması denmektedir.

Yanıt Açıklaması: Feminizm ve kriminoloji üzerine ortaya koydukları çalışmada Daly ve Chesney-Lind feminist düşünceyi geleneksel kriminolojik araştırmalardan ayıran 5 faktörü ortaya koymuştur. Bunlar; Cinsiyet doğal bir gerçeklik değil, karmaşık sosyal, tarihi ve kültürel bir üründür; ayrıca biyolojik cinsiyet farklılığı ve kapasitenin yeniden üretimidir. Cinsiyet ve cinsiyet ilişkileri sosyal hayatı ve en temel yollarla sosyal kurumları düzenler. Cinsiyet ilişkisi ve erkeklik ve kadınlık oluşumu simetrik değildir fakat erkeğin üstünlüğü ilkesine ve kadının üzerindeki sosyal ve politik-ekonomik hakimiyete dayanmaktadır. Bilgi sistemi erkeğin doğal ve sosyal dünyasının bakış açısını yansıtmaktadır, bu nedenle bilgi üretimi cinsidir. Kadınlar düşünsel araştırmanın merkezinde olmalı, çevresel, görünmez ya da erkeğin mütemmim cüzü olarak değil. Buna göre doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Kriminolojide klasik okul veya geleneğin suç olgusuna bakışında aydınlanma düşüncesinin çok büyük etkileri olmuştur. Aydınlanmanın insan tasavvuru klasik okulun suçlu tarifini de büyük ölçüde etkilemiştir. Aydınlanma düşüncesine göre tüm insanlar hür ve eşittir. Bir bakıma klasik okul, aydınlanma düşüncesinin suç ve suçluluğa bakan yüzüdür denebilir. Bu nedenle doğru yanıt E’dir.

Yanıt Açıklaması: Kriminoloji,suç olaylarını, suçlu kişileri ve suç işlenmesinin nedenlerini inceleyen bir bilim dalıdır. Suçun önlenmesini yönelik çalışmalar yapmadığı için seçeneklerde I, II ve III numaralı öncüllerin birlikte verildiği seçenek aranmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Travis Hirschi tarafından geliştirilen sosyal bağ teorisine göre kişinin topluma bağlantısı birbiriyle ilişkili şu dört unsurdan oluşmaktadır: Bağlılık (attachment), fırsat (opportunity), katılım (involvement) ve inanç (belief)'tır. Uyumluluk (Conformity) ise Merton’un meşhur beş tepki tipinden biridir, sosyal bağ teorisinin unsurları arasında yer almaz. Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Nazariye ve kuram olarak da dilimizde ifade edilen teori, bir olgu veya farklı olgular arasındaki bağlantıları kurarak, bu ilişkileri izah eden düşünce biçimidir.

Yanıt Açıklaması: Feminizmin üç ana akımı, Liberal, Marksist ve  Radikal Feminizmdir. Sosyalist Feminizm de Marksist ve Radikal Feminizmi harmanlar. Fakat Post modern feminizm bu yaklaşımlardan biri değildir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Kant, meşhur çağrısını yapmıştır: Sapere aude! “Bilmeye Cesaret Et!” Kendi aklını kullanmaya cesaret et!. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Yeşil kriminoloji: Son yıllarda kriminologlar çevre sorunları ve çevre suçları konusuyla yakından ilgilenmeye başlamıştır. Bu alanda işlenen suçlar, ekolojik dengenin korunması, örgütlü ve ulus ötesi suçluluğun çevre üzerindeki etkileri gibi konular yeşil kriminolojinin inceleme konuları arasında yer almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Aydınlanmanın insan tasavvuru klasik okulun suçlu tarifini de büyük ölçüde etkile- miştir. Aydınlanma düşüncesine göre tüm insanlar hür ve eşittir. Daha da önemlisi insan artık bireydir. Bu birey rasyoneldir ve kararlarını bağımsız olarak verebilmektedir. İşte klasik okul taraftarları buradan hareketle suçluluğu tarif etmiştir. Bu anlayışa göre herkes cezayı müstelzim bir fiili işleyebilir ve failin suç işlemek konusundaki kararını hür iradesinin ve hedonist dürtülerinin dışında hiçbir fak- tör etkilemez. Bir başka deyişle insanın doğuştan getirdiği kalıtsal bir suçluluk temayülü bu görüşe göre mevcut değildir. Böylece suç işlenmesinde faili esas alan ve suçun işlenmesini failin hür iradesi dışında nedenlere bağlayan görüşler açıkça reddedilmiştir. Buradan da anlaşılacağı gibi klasik okulun odağında bizatihi fail yer almamakta ve suçluluğun nedenleri konusuna pek alaka gösterilmemektedir. Genel olarak bu okullar ve izah tarzları feodal toplumdan sanayi toplumuna geçişin ürünleridir. Avrupa’da feodal toplumda refah ve güç belli ailelerin elinde toplanmıştı. Bu toplumda düzen, gelenekler ve sert bir adalet sistemi üzerine bina edilmişti. Bu sistem daha aristokrat temelli bir sistemdi ve merkezinde yetkiyi Tanrı’dan aldığına inanılan krallar ve kraliçeler yer alıyordu. Monarşi ve aristokrasi sınıfının otoritesi ilk defa 1776 senesinde Amerikan İhtilali ve sonrasında etkileri tüm Avrupa’ya hızla yayılan 1789 Fransız İhtilali ile önemli ölçüde sarsıldı. Yok- sullar üzerinde feodal dönemin egemenlik anlayışı, bu sosyal sınıf mensuplarının hızla şehre göç edip, fabrika işçisi olmaya başlamalarıyla değişti. S¸ehirde artan nüfusun hukuki olarak yönetilmesi ihtiyacı doğdu. Bir bakıma klasik okul ve Aydınlanma teorisyenlerinin görüşlerinin benimsenmesi bu sosyal ihtiyaçlara cevap verilmesi ihtiyacına dayanıyordu. Feodal dönemde, cezalandırmanın sembolik yönü ağır basıyordu. Suçlu bulunan kişiler toplumun önünde kanlı ve cani infaz biçimleriyle ceza- landırılıyordu. 17. ve 18. yüzyıllar boyunca verilen cezalar ve bu cezaların infazı bugünün ölçüleriyle barbarlık olarak görülebilir. El yakma ve suçlunun bağlanarak ve suya daldırılarak cezalandırıldığı sandalye çok sık olmasa da uygulanan cezalardandı. Toplum önünde cezalandırılan kişinin bir yere bağlanarak kırbaçlanması ise sık uygulanan ceza- lardandı. 18. yüzyılda ortaya çıkan klasik düşünce büyük ölçüde keyfi ve acımasız cezalandırma biçimlerine karşı bir tepki hareketidir. Dolayısıyla cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Kriminolojinin çok farklı tarihi arka planlardan beslenen çok farklı yaklaşım ve ekolleri bünyesinde barındıran bir bilim olması nedeniyle uzlaşıya varılmış tek bir tanımı bulunmamaktadır. Buna karşılık çeşitli tanım çabaları da söz konusudur. Bu tanımlara şu örnekler verilebilir: Kriminoloji kanunların yapılması, kanunların ihlal edilmesi ve toplumun kanunların ihlal edilmesine gösterdiği tepkiyi inceleyen bilim dalıdır (Edwin Sutherland). Kriminoloji suç, fail, menfi sosyal davranışlar ve bunların kontrolü hakkındaki tecrübi bilginin sistematik hale gelmiş bütünüdür. (Günther Kaiser) Kriminoloji deneysel metotlar ile suçlunun kişiliğini inceleyerek suç olayının doğal kaynağını ve mekanizmasını, sosyolojik ve biyolojik etmenlerini araştıran suçluluğa ait genel bir bilimdir. (Sabatini) Kriminoloji insanın sapıcı davranış ve eylemleri arasında suçu doğuran, yapan ve suçu kontrol etme amacını güden süreçleri açıklayan ve suçun sebep ve etmenlerini tespit maksadıyla insana ve suç işleyen insana ilişkin bilgilerin bütününün sentezini oluşturan bir bilgi dalıdır. (Sulhi Dönmezer) Paul Topinard ise kriminoloji terimini kullanan ilk kişidir.

Yanıt Açıklaması: Panopticon, hücrelerin tamamının gardiyanlara baktığı dairevi bir hapishane modelidir. Bu hapishane modelinde gardiyanlar merkezde yer alan izleme kulesinden tüm hücreleri her zaman izleyebilmektedir. Hücrelerin içi her zaman dışarıdan görülebilmekte, mahku^mlar sürekli olarak gözlem altında tutulmaktadır. Bentham’a göre bu modele göre planlanmış hapishaneler şehir merkezlerinin yakınına inşa edilmeli ve böylece suç işlemenin sonuçlarının görünür bir hatırlatıcısı olmalıdır. Bu hapishane rejiminin ana niteliği de mahku^mların ayrı tutulması, meslek ve sanat edindirilmesi ve düzenli dini eğitimdir. Bu şekilde tembelliğin önüne geçilebilir ve mahku^m her yeni güne uyandığında yaptıkları üzerinde düşünme ve ahlaki reformu sağlayacak şekilde meşgul edilmelidir. Bu hapishanenin özelliği mahkumların sürekli gözetlenebilmesidir. Dolayısıyla B, C, D ve E seçeneklerinin karşılığı verilmiştir. Fakat A seçeneğinde belirtilenin tam aksine meslek ve sanat edindirme dersleri ile hapisten sonraki sosyal hayata uyum için yardımcı olunur. Doğru seçenek A'dır.