Kriminoloji

Yanıt Açıklaması: Nazariye ve kuram olarak da dilimizde ifade edilen teori, bir olgu veya farklı olgular arasındaki bağlantıları kurarak, bu ilişkileri izah eden düşünce biçimidir. Aynı veya benzer olguları tarif eden çok sayıda teori olabilir. Bu son derece doğaldır. Zaten teori etimolojik olarak eski Yunanca'da görüş, bakış ve gözlem manasına gelir. Doğru cevap B'dir

Yanıt Açıklaması: Kriminolojide iki farklı damardan söz edilmektedir. Bunlar şunlardır: • Hükümet Projesi (governmental project): Hükümet projesi olarak adlandırılan kriminolojik çalışmalar adalet hizmetlerinin yöntemi, hapishanelerin çalışma biçimi, polisin yapısı ve suçun ölçülmesi gibi konularda ampirik çalışmalara ağırlık vermektedir • Lombroso Projesi (Lombrosian project): İsmini ünlü İtalyan kriminolog Lombroso’dan alan bu yaklaşım tarzı da “suçlu” ve “suçlu olmayan” kişilerin karakteristik özelliklerini araştırmakta ve bu grupları birbirinden ayırmaya çalışmaktadır. Bu şekilde suçluluğun nedenleri konusunda bir anlayışın geliştirilmesine gayret edilmektedir. Bu kriminolojik yaklaşımda suçluları ayıran fiziki ve diğer karakteristik özellikler tespit edilmeye çalışılmaktadır. Kafatası yapısı ve şekli, çene yapısı veya elmacık kemiğinin yapısı üzerinden bir suçlu prototipi çıkarılmaya çalışılmaktadır. Suçu ayıran fiziki özelliklerin tespiti diğer seçeneklerden ayrışmaktadır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İtalyan askeri cerrah Cesare Lombroso, genellikle modern kriminolojinin babası olarak görülmektedir. Lombroso’nun görüşlerinin temelinde doğuştan suçlu (born criminal) olarak tabir edilen tipoloji yatar. Buna göre insanlar sonradan suçlu olmaz, suçlu doğarlar. Lombroso’nun en meşhur kitabının adının L’Uomo Deliquente (suçlu insan) olması bu nedenle tesadüf değildir. Bu nedenle doğru yanıt A’dır.

Yanıt Açıklaması: kriminoloji karma bir bilim dalıdır ve araştırmalarında pek çok bilim dalında kullanılan yöntemlerden faydalanmaktadır. Kriminolojinin suçun tanımlanması, açıklanması ve suçla mücadele edilmesi şeklinde üçe ayrılabilecek olan faaliyet alanlarından bir veya birkaçını kapsayan kriminolojinin alt dalları oluşmuştur. Bu alanlardan bazıları şunlardır: Suç etolojisi: Suçun ve suçluluğun nedenlerini araştıran öğretidir. Bireysel suçluluğun yanında suç etolojisi, kitlesel bir olgu olarak suçluluğun nedenlerini araştırır. Bu nedenlerle öğretinin başlıca soruları arasında insanların neden suç işlediği, davranışlarının cezaya çarptırılacağını bilmelerine rağmen neden suç işledikleri, suçun bireysel veya sosyal temeli olup olmadığı, suçun psikolojik, biyolojik, sosyal veya ekonomik bir fenomen olup olmadığı yer almaktadır. Viktimoloji: Mağdur bilimi anlamına gelmektedir. Bu bilim dalının amacı mağduru incelemek ve mağdur olma durumundan çıkarılması için gerekli şartları oluşturmaktır. Bir suçun mağdurunun ve onun tepkisinin suçluluğun açıklanmasında bir rol oynayıp oynamadığı meselesiyle ilgilenir. Penoloji: Cezaları ve cezaların infazını inceler. Buna cezaevi çalışmaları da dâhildir. Penoloji bilhassa ceza ve diğer yaptırımların uygulamada ne derece etkili olduklarını inceler. Daha çok hapishane ve mahkûmlar üzerinde durur. Suç profilaksisi: Kısaca suçtan korunmanın öğretisidir. Tıbbi ve sosyal yaklaşımlarla suçluluğa yol açan faktörleri azaltmak veya ortadan kaldırmak için gereken yöntemleri araştırır. Suç coğrafyası veya ekolojisi: Suç coğrafyası en genel anlamıyla suçlulukla yer ve zaman arasındaki münasebeti tahlil eder. Tasviri (deskriptif) suç coğrafyası araştırmaları suçluluğun zaman ve yere göre dağılımı hakkında bir bilgi verilmesini amaçlar.

Yanıt Açıklaması: Hepsi bilim dünyasında önemli etkiler yapmış çok sayıda kriminoloji teorisi mevcuttur. Bu kapsamda sayılması gereken teoriler şunlardır. Biyolojik teoriler, Psikolojik Teoriler, Sosyolojik Teoriler, Feminist teoriler, Yeni-Klasik Teoriler. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Feminist kriminoloji dendiğinde liberal, Marksist, radikal ve sosyalist feminizm teorileri başta gelmektedir. Bütün bu feminist teoriler; Kadına karşı ayrımcılığın altını çizmek; Bireysel ve toplumsal düzeyde gerçekleşen erkek şiddeti ve zulmüyle ilgilenmek; Kadının toplumdaki adaletsiz pozisyonuna ve kadının mağduriyetine odaklanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Bentham’a göre bu modele göre plan­lanmış hapishaneler şehir merkezleri­nin yakınına inşa edilmeli ve böylece suç işlemenin sonuçlarının görünür bir hatırlatıcısı olmalıdır. Bu hapishane rejiminin ana niteliği de mahkûmların ayrı tutulması, meslek ve sanat edin­dirilmesi ve düzenli dini eğitimdir. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Çocukluk, yaşlılık ve akıl sağlığı gibi durumları dikkate alan yaklaşım tarzı neo-klasik okuldur.

Yanıt Açıklaması: A, B, C, D şıklarında yer alan ifadeler klasik damgalama teorisine yönelik eleştirilerdir. E şıkkı rasyonel tercih teorisinin tezlerinden birisidir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Mutat faaliyet teorisi suç eylemine, suç ve bilhassa suçun işlendiği duruma bakar. Buna göre, bir suçun işlenmesi için üç şeye ihtiyaç vardır: motive olmuş bir fail, uygun bir hedef ve koruyucu kişilerin bulunmaması (örneğin, polis veya güvenlik kamerasının bulunmaması). Burada failin suç işleme temayülü olan ve bunu becerebilecek biri olması; mağdurun veya suçun konusu şeyin fail için uygun bir hedef olması ve ihlalleri önleyecek koruyucu kişilerin olmaması gerekmektedir. B ve C şıkları bu çerçevede ele alınabilir. Braithwaite teorisine göre insanların birbirleriyle daha yakın temas ve dayanışma içinde oldukları toplumlarda, karşılıklı bağımlılık ve ilişkilerin zayıf olduğu toplumlara nazaran daha az suç işlenecektir. Bu iki toplum tipinin suç oranları arasındaki farkı ise toplumların suça verdikleri tepkiler veya utandırmayla izah etmiştir. Bu yazarın terminolojisinde utandırma, toplumun bir davranışı onaylamadığını gösteren ve kişinin pişmanlık duymasını amaçlayan veya bu tesiri doğuran tepkinin gösterilmesine ilişkin tüm süreci ifade etmektedir. D şıkkı bu çerçevede ele alınabilir. Damgalama ve etiketleme teorisi, birincil ve ikincil sapma ayırımına dayanır. Bu teoride birincil sapma değişik psikolojik ve sosyolojik nedenlerle ortaya çıkan ve aslında sadece suçun işlenmesini ifade eden bir kavramdır. Birincil sapma da nihayetinde suç teşkil eden bir davranış olması nedeniyle arzu edilir bir davranış değildir. Buna mukabil burada fail bir damgalama ve kendini suçlu olarak görme durumuna girmez. Kişi burada kendini suç üzerinden tanımlamaz. Daha ziyade suçu akla uydurur ve zararsız görür. Böylece kendine olan itimadını muhafaza etmeye çalışır. Teoriye göre suç işleyen kişi kendini ortalama vatandaş olarak görmeye devam etmekte ve bir bakıma toplumda şayet varsa üstlendği rolü muhafaza etmeye çalışır. E şıkkı bu çerçevede ele alınabilir. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Aydınlanma, insanın kendi eliyle düştüğü olgunlaşmama (çocukluk) halinden kendini sıyırmasıdır. Olgunlaşmama ise kişinin başkasının yönlendirmesi olmadan aklını kullanamamasıdır. Bu olgunlaşmama hali, şayet kişinin kendi akılsızlığında değil de aklını kullanma konusunda kararlı ve cesur olmamasından kaynaklanıyorsa artık burada o kişi kusurludur. Kant bu ifadelerden sonra şu meşhur çağrısını yapmıştır: Sapere aude! “Bilmeye Cesaret Et!” Kendi aklını kullanmaya cesaret et!. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Düşük seviyede bir ahlaki entegrasyonun ve zayıf sosyal düzenlemenin bir neticesi olan toplumsal kurallar, değerler veya beklentileri ihlal eden her türlü davranış olarak tanımlanan kavram sapmadır.

Yanıt Açıklaması: Kriminolojinin alt dallarından olan viktimoloji mağdur bilimi anlamına gelmektedir. Bu bilim dalının amacı mağduru incelemek ve mağdur olma durumundan çıkarılması için gerekli şartları oluşturmaktır. Bir suçun mağdurunun ve onun tepkisinin suçluluğun açıklanmasında bir rol oynayıp oynamadığı meselesiyle ilgilenir. Bu bilgiler ışığında silahlı saldırıya uğrayan kişinin (mağdur) davranışlarını araştırmak viktimolojinin araştırma konusudur. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Yeni klasik teorilerin hepsinin temelinde, failin suçu kasten işlediği ve buradaki kastının suçtan menfaat elde etme düşüncesi olduğu yatmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Aydınlanma hareketinin gelişim seyrine bakıl­dığında 17. yüzyılda İngiltere’de (Locke ve deistler) başladığı, akabinde 18. yüzyılda Fransa’da geliştiği (Bayle, Voltaire, Diderot ve diğer ansiklopedistler) görülmektedir. D seçeneğindeki Auguste Comte Sosyoloji bilimlerinin temellerini oluşturmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Merton’un meşhur beş tepki tipi uyumluluk (Conformity), yenilikçilik (Innovation), şekilcilik (Ritualism), geri çekilme (Retreatism) ve isyan (Rebellion)'dır. Bununla birlikte Geri çekilme tepkisinde kabul edilmiş amaçlara ulaşmak için belirlenmiş sosyal araçlar reddedilir. Esasen bu gibi kişiler toplumla ilgili her şeyi reddederler ama toplum için yıkıcı eylemlere girişmezler. Batı ülkelerinde sık görülen evsizler buna örnektir. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Enrico Ferri suçluları şu sınıflara ayırmıştır: Akıl    hastası suçlu, Doğuştan suçlu, İtiyadi suçlu, Tesadüfi suçlu, Duygusal nedenlerle suç işleyen suçlu.

Yanıt Açıklaması: Radikal feminizmin çalışmaları genellikle kadın mağduriyeti ve erkek şiddeti üzerine yoğunlaşmıştır. Erkeğin kadını fiziksel, cinsel ve psikolojik olarak mağdur etmesinin nedeni kadınları kontrol altında tutma isteğidir. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Kriminalist çalışırken şu sorulardan hareketle sonuca varmaya çalışır: 1. Kime zarar verildi? 2. Ne zaman, hangi gün ve günün hangi zamanı fiil işlendi? 3. Hareket nerede yapıldı? 4. Fail ne yaptı veya ihmal etti? 5. Fail nasıl ortaya çıktı, yardımcısı var mıydı? 6. Hangi araç ve aleti kullandı? 7. Niçin, hangi iç ve dış sebeplerle o suçu işledi? 8. Kim suçu işledi? (Demirbaş, 2016, s. 48-50)

Yanıt Açıklaması: Bentham düşüncesi ceza adaletinde en yüksek düzeyde teknolojik ceza etkinliğini hedefler. Örneğin, kriminolojide Bentham ismiyle özdeşleşen “panopticon” düşüncesi bu düşünce tarzının bir tezahürüdür. Doğru cevap B seçeneğidir.