Ceza Hukukuna Giriş

Yanıt Açıklaması: Kanundaki “Süreli­ hapis cezası kanunda aksi­ belirtilmeyen durumlarda bir aydan az yirmi yıldan fazla olamaz” (m. 49, f. 1) yönündeki düzenleme suçların kanuni tarifelerinde hapi s cezasının alt ve(ya) üst sınırının gösterilmediği hâllerde uygulanacaktır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Suçun işlendiği tarihten itibaren belli bir zamanın geçmiş olması durumunda, sanık hakkında kovuşturma işlemlerine devam edilmesine engel olan zaman aşımına “dava zaman aşımı” denmektedir

Yanıt Açıklaması: Fiili icra eden, suçun işlenişine yaptığı katkıyla fiil üzerinde hâkimiyet kuran suç ortağı, “ fail ”dir. Tipe uygun fiili yalnız başına icra eden kişiye “ doğrudan fail ” denir. Kişi, bir başka şahsı suçun işlenmesinde vasıta olarak kullanmışsa “ dolaylı fail ” adını alır. Birden fazla kişinin, fiilin işlenişi üzerinde ortak hâkimiyet kurmaları hâlinde ise “ müşterek faillik ”ten söz edilir. Suçun işlenişine yaptığı katkıyla fiil üzerinde hâkimiyet kuramayan suç ortağı ise “şerik”tir. Şerikliğin “azmettirme” ve “yardım etme” şeklinde iki farklı görünüm biçimi vardır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Yakınsama suçlarında, suçun işlenişine katılan kişiler ortak bir amacın gerçekleşmesini hedefleyerek aynı yönde hareket etmektedirler. Örneğin, suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçunun oluşumu için en az üç kişinin bu amaç için bir araya gelmesi aranmıştır (m. 220, f. 1). Aynı şekilde, kamu görevinin terki veya yapılmaması suçunun oluşumu için en az dört kişinin bu amaç için bir araya gelmesi aranmıştır (m. 260, f. 1). Hükümlü veya tutukluların ayaklanması suçunun oluşumu için en az dört hükümlünün bir araya gelerek ayaklanması aranmıştır (m. 296, f. 1)

Yanıt Açıklaması: A, B’ye öldürmek maksadıyla ateş ediyor ve onu yaralıyor. Yaralı vaziyette hastaneye kaldırılan B, hastanede çıkan bir yangında dumandan boğularak ölüyor. Bu olayda, A’nın fiili ile B’nin ölümü arasında neden sonuç ilişkisi bulunmaktadır. Ancak meydana gelen netice doğrudan B’nin fiilinin eseri değildir. Doğrudan B’nin icra ettiği fiilin sonucu olarak gerçekleşmiş bir ölüm değildir. Bu nedenle A kasten öldürmeden değil, kasten öldürmeye teşebbüsten dolayı sorumlu tutulur.

Yanıt Açıklaması: Sanığın veya hükümlünün ölümü, af, dava zaman aşımı, ceza zaman aşımı ve şikâyetten vazgeçme; davanın ve cezanın düşmesini gerektiren nedenlerdir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Yakınsama suçlarında, suçun işlenişine katılan kişiler ortak bir amacın gerçekleşmesini hedefleyerek aynı yönde hareket etmektedirler (I ve II). Karşılaşma suçlarında ise suçun işlenişine katılan kişiler aynı amacın gerçekleşmesini hedeflemekte ve fakat farklı yönlerden hareket etmektedirler. Suçun işlenişine katılanlar farklı yönlerden hareket ettiklerinden, katkıları da birbirinden farklılık göstermektedir. Örneğin, rüşvet suçunda biri rüşvet veren diğeri rüşvet alan olmak üzere en az iki kişinin varlığı gerekir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Mala zarar verme suçunun; • Kamu kurum ve kuruluşlarına ait, kamu hizmetine tahsis edilmiş veya kamunun yararlanmasına ayrılmış yer, bina, tesis veya diğer eşya hakkında, • Yangına, sel ve taşkına, kazaya ve diğer felaketlere karşı korunmaya tahsis edilmiş her türlü eşya veya tesis hakkında, • Devlet ormanı statüsündeki yerler hariç, nerede olursa olsun, her türlü dikili ağaç, fidan veya bağ çubuğu hakkında, • Sulamaya, içme sularının sağlanmasına veya afetlerden korumaya yarayan tesisler hakkında, • Grev veya lokavt hâllerinde işverenlerin veya işçilerin veya işveren veya işçi sendika veya konfederasyonlarının maliki olduğu veya kullanımında olan bina, tesis veya eşya hakkında, • Siyasi partilerin, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının ve üst kuruluşlarının maliki olduğu veya kullanımında olan bina, tesis veya eşya hakkında, • Sona ermiş olsa bile, görevinden ötürü öç almak amacıyla bir kamu görevlisinin zararına olarak, • Yakarak, yakıcı veya patlayıcı madde kullanarak, • Toprak kaymasına, çığ düşmesine, sel veya taşkına neden olmak suretiyle, • Radyasyona maruz bırakarak, nükleer, biyolojik veya kimyasal silah kullanarak, İşlenmesi cezada artırım yapılmasını gerektiren nitelikli hâller olarak düzenlenmiştir (m. 152).

Yanıt Açıklaması: Teşebbüse ilişkin hükümler, somut olayda tek başına uygulanamazlar. Öncelikle failin girdiği suç yolunun hangi suça ilişkin olduğu tespit edilmelidir ki, bu suçun teşebbüs aşamasında kaldığından söz edilebilsin ve fail hakında teşebbüse ilişkin hükümler uygulanabilsin. Bu itibarla teşebbüse ilişkin hükümler, ancak ilgili suçun tanımlandığı kanun hükmü ile birlikte uygulanabilirler. Bu yönüyle teşebbüse ilişkin hükümler yardımcı norm niteliği taşırlar. Olayda uygulanacak asıl norm, ilgili suç tipine ilişkin hükümdür. Bu suçun teşebbüs aşamasında kalması hâlinde, teşebbüs hükümleriyle birlikte ilgili suça ilişkin norm birlikte uygulanırlar.

Yanıt Açıklaması: Sürücü hız sınırlarına riayet etmemesi nedeniyle duramayarak çarptığı bir yayayı yaralı bir vaziyette yol kenarında bırakıp kaçar ve neticede geç müdahale edildiği için yaya ölür. Bu olayda sürücü kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenen şeklinden dolayı sorumlu tutulacaktır. Zira sürücünün hız sınırlarına uymayarak taksirle sebebiyet verdiği öngelen tehlikeli bir hareketi söz konusudur.

Yanıt Açıklaması: Gece vakti (m. 143): Güneşin batmasından bir saat sonra başlayan ve doğmasından bir saat evvele kadar devam eden zaman süresi, gece olarak tanımlanmıştır (m. 6).

Yanıt Açıklaması: Suçun işlenişine yaptığı katkıyla fiil üzerinde hakimiyet kuramayan suç ortağına şerik denir.

Yanıt Açıklaması: Suçun nitelikli unsurları da kast kapsamına dâhildir. Dolayısıyla suçun nitelikli şeklinin oluştuğundan bahsedilebilmesi için somut olayda failin nitelikli unsurların gerçekleştiği bilinci ile hareket etmesi gerekir. Örneğin, kamu görevlisine karşı görevinden dolayı hakaret edilmesi hakaret suçunun nitelikli hâlini oluşturmaktadır. Şayet fail, somut olayda hakaret ettiği kişinin kamu görevlisi olduğunu bilmiyor ise suçun bu nitelikli şeklinin oluştuğundan söz edilemez ve fail sadece hakaret suçunun temel şeklinden dolayı sorumlu tutulur.

Yanıt Açıklaması: Kasten öldürmeden bahsedilebilmesi için fiilin hukuka uygun olmaması da gerekmektedir. Öldürme fiilini hukuka uygun hâle getiren neden meşru savunma olabilir. Bunun için meşru savunmanın şartları mevcut olmalıdır. Bu bağlamda, kişinin gerek kendisinin gerekse üçüncü bir şahsın hayatına yönelik bir saldırıyı savuşturmak için saldırganı öldürmesi hâlinde meşru savunma söz konusudur ve işlenen fiil suç teşkil etmemektedir.

Yanıt Açıklaması: Yağma suçu bakımından, kişinin herhangi bir vasıta ile kendisini bilmeyecek ve savunamayacak hâle getirilmesi de cebir sayılır (m. 148, f. 3). Söz gelimi, mağdurun yüzüne sprey sıkılarak etkisiz hâle getirilmesinden sonra üzerindeki değerli eşyaların alınması hâlinde cebir kullanıldığı için hırsızlık değil, yağma suçu oluşur.

Yanıt Açıklaması: Mağdurun kimliğinde hataya düşülmesinin ise ceza sorumluluğuna kural olarak etkisi yoktur. Örneğin, gece karanlığında hasmı H zannederek B’yi öldüren A, şahısta hataya düşmüştür. A’nın bu hatası önemli değildir. A yine kasten öldürmeden dolayı sorumlu tutulur.

Yanıt Açıklaması: Suçun konusu, öldürülen kişinin hayatıdır.

Yanıt Açıklaması: Müsadere, suçun işlenmesinde kullanılan veya bir suçun konusunu oluşturan eşyanın ya da suçun işlenmesi suretiyle elde edilen eşyanın mülkiyetinin devlete geçirilmesini ifade etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Kanunda herhangi bir özel hareket şekli öngörülmemişse bu serbest hareketli suçtur.

Yanıt Açıklaması: Öldürmek kastıyla silahın etki mesafesi dışında bir uzaklıktan mağdura ateş edilmesi hâlinde, her ne kadar kullanılan silah soyut olarak değerlendirildiğinde öldürme suçu açısından elverişli bir araç ise de failin icra ettiği fiil, somut olayın koşullarında ölüm neticesinin meydana gelmesi bakımından elverişli değildir. Fiilin, somut olayın koşullarında suçun kanuni tanımında yer alan neticeyi meydana getirme açısından “elverişlilik” niteliği taşımadığı bu gibi hâllerde “elverişsiz teşebbüs”ten söz edilir ve teşebbüsten dolayı sorumlu tutulmaz. Diğer durumlarda (II ve III) ise, elverişsizlik değil, suç konusunun yokluğu nedeniyle işlenemez suç söz konusudur. Doğru cevap A'dır.