Temel İnsan Hakları Bilgisi 1

Yanıt Açıklaması: Avrupa Tek Senedi 1987 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Her hak, sahibine olumlu ya da olumsuz bir talepte bulunma yetkisi verir. Genellikle "özgürlük hakkı" negatif taleplerin, "talep hakkı" ise hem olumlu hem de olumsuz taleplerin dayanağı olabilir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: .....................................................

Yanıt Açıklaması: Soruşturma yetkisi çok önemli bir yetki olmakla beraber, en temel zayıf noktası, ilgili devletin icazetine ihtiyaç duyulmasıdır. Raporlarla ilgili devlete sunulan uygun öneri ve tavsiyelerin, işkence ihlallerinin azaltılması açısından ne gibi faydalar hasıl ettiği tartışılabilir. Ziyaret talebinin ciddiyeti, ilgili devleti uzlaşmaya ve eylemlerini uluslararası standartlara çekmeye teşvik edebilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Cumhurbaşkanının olağanüstü hâl ilan etme yetkisi süre yönünden sınırlandırılmıştır. Anayasaya göre (m. 119), ilan süresi altı ayı geçemez. Bununla birlikte, TBMM bu süreyi değiştirebilir, gerekli görürse olağanüstü hâli kaldırabilir. Olağanüstü hâlin ilanını gerektiren sebeplerin devam etmesi durumunda, TBMM, Bakanlar Kurulunun istemi üzerine her defasında dört ayı geçmemek üzere bu süreyi uzatabilir. Doğru seçenek B'dir.

Yanıt Açıklaması: Mültecilerin Korumasına İlişkin Önemli Haklar • Ayrımcılık yapılmaması • Özel yaşam, aile, ev konusunda keyfi müdahaleye maruz bırakılmama hakkı • Yaşama, özgürlük ve kişi güvenliği hakkı • Düşünce ve ifade özgürlüğü hakkı • Sığınma talebinde bulunma ve sığınma olanağından yararlanma hakkı • Eğitim hakkı • İşkence ya da zalimane, insanlık dışı, onur kırıcı ceza ya da muameleye maruz bırakılmama hakkı • Ülke sınırları içinde hareket hürriyeti • Kölelik ya da kulluk altında bulundurulmama hakkı • Toplumun kültürel yaşamına katılma hakkı • Yasa önünde bir kişi olarak tanınma hakkı • Zulüm Riski Olan Yere Geri Göndermeme İlkesi (Non-refoulement) • Düşünce, vicdan ve din özgürlüğü Keyfi tutuklanmaya, gözetim altına alınmaya maruz bırakılmama hakkıdır.

Yanıt Açıklaması: Doğrudan doğruya Batılı devletlerin baskısı ile yapılan ve Müslüman ile Hıristiyan tebaa arasında eşitlik getiren 1856 tarihli Islahat Fermanı ile, artık din ve mezhep farkı kalkmış, bütün Osmanlılar eşit duruma getirilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Schengen Sözleşmesi, Fransa, Almanya, Belçika, Lüksemburg ve Hollanda arasında, 14 Haziran 1985 tarihinde, Lüksemburg’un Schengen köyünde imzalanan ve sınır kapılarındaki polis ve gümrük kontrollerini bütünüyle ortadan kaldırmayı amaçlayan antlaşmadır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: BM Genel Kurulunun 14 Aralık 1950 tarih ve 429 (V) sayılı kararıyla toplanan kon­feransta kabul edilen, 28.07.1951 yılında Cenevre’de imzalanan ve 22.04.1954 tarihinde yürürlüğe giren Mültecilerin Hukukî Durumuna Dair Sözleşme (Cenevre Sözleşmesi) ile tarihte ilk kez bir mülteci tanımı yapılmış, mültecilerin hakları ve standartlarının çağdaş bir listesi verilmiş, mülteci iadesinin sınırları ile geleneksel hukukta bulunan “geri gönder­meme” (non-refoulement) ilkesi hüküm altına alınmıştır.

Yanıt Açıklaması: Fransız Devrimi’ni takiben ilan edilen 1789 İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi “insanlar hür ve eşit doğarlar” ifadesiyle başlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: BM bünyesinde hazırlanan, insan haklarının korunmasına ilişkin uluslararası sözleşmelerin tümü, o antlaşmaya ne ölçüde uyulup uyulmadığının denetlenmesi amacıyla gerekli kurum ve mekanizmaları kurmuş değildir. Bununla birlikte, uluslararası sözleşmelerin pek çoğunun kendine göre bir uygulama mekanizması bulunmaktadır. Bunlardan en çok bilineni rapor sistemidir. Bu sistem sayesinde devletler sözleşmelerdeki insan hakları uygulamalarıyla ilgili raporlar sunmaktadırlar. Bu raporlar ilgili komite tarafından Dayanağını, BM sözleşmelerinin devletlerce onaylanmış ve öngörülen özel denetim organının inceleme yetkisinin tanınmış olmasından aldığından, bu sistemlere sözleşmeye dayalı koruma sistemleri denilmektedir. incelenmektedir. Raporların ve sunulan diğer belgelerin incelenmesi sonunda ilgili devlete sorular yöneltilebilmektedir. Daha sonra, Komite raporla ilgili son sözü söylemekte ve o devlette insan haklarının gelişimiyle ilgili karar almaktadır. Komiteler, insan hakları ihlalleri ile suçlanan devletler veya bireylere yönelik şikâyetleri kabul etme yetkisine sahip, tipik yargı-dışı kuruluşlardır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İnsan Hakları Komitesi (KSHS m. 28) (İHK), KSHS’nin düzenlediği hakların uygulanmasını gözetmek ve taraf devletlerin bu haklara saygı gösterip göstermediğini denetlemek amacıyla kurulmuştur. Komite, KSHS’ne taraf olan her devletin (m. 31) yüksek bir ahlaki düzeye sahip olan ve insan hakları alanında uzmanlığı ile tanınmış bulunan vatandaşları arasından ve bir kısmı tercihen hukuk uygulamasında deneyim sahibi (m. 28/2) kişilerden gizli oyla seçilen (m. 29/1) toplam 18 üyeden (m. 28/1) oluşmaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: BM’nin doğrudan doğruya insan hakları alanına giren konularda faaliyette bulunan Eko­nomik ve Sosyal Konsey (ESK), BM Genel Kurulu tarafından üç yıllık bir süre için seçil­miş 54 üyeden oluşmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Bazı hak ve hürriyetler, uluslararası, bölgesel ve ulusal insan hakları hukuku belgelerinde mutlak terimlerle ifade edilmiştir. Bu hakların hiçbir zaman sınırlanması mümkün değildir. Genellikle insan haysiyet ve onurunu korumayı amaçlayan bu haklar arasında şunlar sayılabilir: İşkence yasağı (KSHS m.7; İHAS m.3; AİHS m. 5; 1982 AY m. 17); kölelik ve kulluk yasağı (KSHS m. 8; İHAS m. 4; AİHS m. 6; 1982 AY m. 18); mahpuslara insancıl davranma hakkı (KSHS m. 10; 1982 AY m. 19); sözleşmeden doğan borcun yerine getirilmemesi nedeniyle hapis yasağı (KSHS m. 11; 1982 AY m. 38/8); kanunla kurulmuş, yetkili, bağımsız, ve tarafsız bir mahkemede adil yargılanma hakkı (KSHS m. 14; İHAS. 6; AİHS m.8; 1982 AY m. 36); kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesi (KSHS m. 15; İHAS m. 7; AİHS m.9; 1982 AY m. 38/1); hukuki kişilik hakkı (KSHS m. 16; 1982 AY m. 10); düşünce, din ve inanç hürriyeti (KSHS m. 18; İHAS m. 9; AİHS m. 12; 1982 AY m. 24, 25); evlenme, aile kurma ve evlilerin (eşlerin) eşit haklara ve sorumluluklara sahip olma hakkı (KSHS m. 23;İHAS m. 12)

Yanıt Açıklaması: C şıkkında belirtilenin aksine, sözleşmenin benimsediği düzende, insan haklarının iç hukukta korunması asıldır; uluslararası koruma ikincil niteliktedir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Söz konusu ifadeleler dokunmama ile ilgilidir. Doğru seçenek A'dır.

Yanıt Açıklaması: UÇM Statüsü’nün 34’üncü maddesinde de belirtildiği üzere mahkeme; başkanlık, ön dava dairesi, dava dairesi, istinaf dairesinden oluşan yargılama bölümü, savcılık makamı ve sekretaryadan oluşmaktadır. Hakimler arasından üç yıl için seçilen bir başkan ve birinci ve ikinci başkan yardımcılarından oluşan Başkanlık makamının görevi, mahkemenin genel yönetimini ve temsilini sağlamaktır. Başkanın ve yardımcılarının görev süreleri yargıçlık süreleriyle sınırlıdır, yani idari görev süresi ile yargıçlık görev süresinden hangisi önce sonlanırsa o tarihte görev sona erer. Heyet yalnızca bir kez seçilebilir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kişisel ve Siyasal Haklar Sözleşmesi’nin taraf devletlerce uygulamaya geçirilmesi ve Sözleşmede yer alan hakların kullanılmasında taraf devletlerce alınan yasal ve idari tedbirler, ulusal düzeyde başvurulabilecek yasal ve idari başvuru yollarını içeren raporlar Sözleşmenin onaylanmasından itibaren bir yıl içinde ve her beş yılda bir İnsan Hakları komitesine verilmelidir.

Yanıt Açıklaması: Devletlerin, uluslararası kuruluşlarca kabul edilen sözleşmelere, ulusal hukukları gereğin- ce onaylayarak taraf olmaları durumunda denetim, sözleşmenin onaylanmış olması şartı- na bağlı olarak işler. Devletin kuruluş üyesi olması, o sözleşme nedeniyle kendiliğinden bu hukuksal yükümlülüğü üstlenmesi sonucunu doğurmaz. Bunun için sözleşmeyi onayla- ması gerekir. Diğer taraftan, kimi zaman sadece sözleşmenin onaylanmış olması da yeterli değildir. Ayrıca taraf devletin, denetim organının sözleşmenin ihlaline ilişkin şika^yetleri inceleme yetkisini kabul ettiğini de bildirmiş olması gereklidir. Dayanağını, sözleşmenin onaylanmış ve öngörülen özel denetim organının yetkisinin tanınmış olmasından aldığından, bu sistemler sözleşmeye dayalı koruma sistemleri olarak nitelendirilir.

Yanıt Açıklaması: Her hak bir hürriyetle bağlantılı bulunduğundan, temel haklar içindeki hürriyetleri diğerlerinden ayırmak için onlara "kamu hürriyetleri" demek mümkündür. Doğru cevap B'dir.