Temel İnsan Hakları Bilgisi 1

Yanıt Açıklaması: İHYK’nin görevleri şunlardır: Medeni, kültürel, ekonomik, siyasi ve sosyal hakların et- kin kullanımını sağlanmak ve geliştirilmek; BM sistemi içinde insan haklarını geliştirecek organları desteklemek ve bu kuruluşlara bu alanda öneriler götürmek; İnsan haklarının geliştirilmesi amacıyla BM içindeki kuruluşlardan destek almak; İnsan Hakları Merkezi ve diğer bazı kuruluşlar aracılığıyla talepte bulunan ülkelere insan hakları konusunda tek- nik ve mali yardımda bulunmak ve konuya ilişkin eylem ve programlar yürüten yerel in- san hakları örgütlerine yardım etmek; insan hakları konusunda BM tarafından yürütülen eğitim ve kamuyu bilgilendirme programları arasında koordinasyonu sağlamak; dünyada İnsan Hakları ihlaline neden olan tehditlere ve tehlikelere karşı aktif bir rol oynamak; insan hakları çerçevesinde hükümetlerle sürekli diyalog içinde olmak; insan haklarının gelişmesi ve yaygınlık kazanması için uluslararası iş birliğine gidilmesini sağlamak; BM sistemi içinde insan haklarının genişletilmesi için koordinasyon faaliyetleri yürütmek; insan hakları konusunda BM mekanizmasının daha da güçlendirilmesi ve rasyonelleşti- rilmesi yönünde çalışmalar yapmak; insan hakları merkezinin idaresini gerçekleştirmek.

Yanıt Açıklaması: Kamu düzeni, caddelerdeki, park ve sokak gibi umumi yerler ile, kafe, kahvehane, otel ve lokanta gibi umuma açık yerlerdeki düzendir. Doğru seçenek A'dır.

Yanıt Açıklaması: I, II, III, IV, V Düzeltici Rejim' in özelliklerinden biridir.

Yanıt Açıklaması: Kural olarak insan hakları kişilerin devletten kendilerine genel olarak karşılıksız avantaj- lar sağlamasını talep etmeleri hakkını vermemekle birlikte, istisnai durumlarda devletin kişilere bazı temin-tedarik yükümlülükleri olduğu söylenebilir. Kusurları olmaksızın geçimlerini/bakımlarını sağlayamayanlar (sakatlar, yaşlılar, kimsesiz çocuklar) için devlet, toplumun kurumu sıfatıyla gerekli tedbirleri almak ve gerekli kurumları kurmakla yükümlüdür. Doğru seçenek E'dir.

Yanıt Açıklaması: ............................................................

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti’nde insan haklarının tanınması yolunda atılan ilk önemli adım 1839 Gülhane Hattı Hümayun-u (Tanzimat Fermanı) ile olmuştur.

Yanıt Açıklaması: İnsan hakları hukuku kaynaklarında yer alan bazı haklar, bazı şartlar altında sınırlanabi- lir. O¨rneğin KSHS’nde yer alan yerleşme ve seyahat hürriyeti (m. 12), açık duruşma (m. 14), din hürriyeti (m. 18), ifade hürriyeti (m. 19), barışçıl toplanma hakkı (m. 21), dernek kurma hürriyeti (m. 22) ile AİHS ve İHAS’da bu hakları ilgilendiren haklar ile ESKHS sen- dika kurma hakkı (m. 8) sınırlanabilen haklardandır. Doğru seçenek A'dır.

Yanıt Açıklaması: İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi (İHAS) ayrıca (34. madde/yeni) bireysel şikayetler için bir mekanizma getirmektedir. İHAS’ın 25’inci maddesinin kapsadığı eski sistem seçimlikti. Ancak bu sistem artık uygulanmamaktadır. Yeni sistem sözleşmeye üye devletler için zorunludur. İHAS’a göre “bireysel” bir şikayet bir grup birey tarafından ya da NGO tarafından da (KSHS’nde de aynı şekilde) işleme sokulabilmektedir. Doğal olarak, ihlal edildiği iddia edilen haklar, ilgili sözleşmelerin kapsamında yer almalıdır. İlgili makam önünde işlemler, ancak bütün iç hukuk yolları tüketildikten sonra başlatılabilmektedir. Ayrıca sözleşmeler, genelde en son iç yargı kararını takiben sınırlı bir zaman dilimi içerisinde dilekçenin işleme sokulmasını gerektirmektedir (örneğin, İHAS m. 35/1’de bu süre 6 ay).

Yanıt Açıklaması: Genel olarak ölçülülük ilkesi, bir hak veya hürriyeti sınırlama zorunluluğu karşısında bulunan kamu gücünün, elindeki araç ya da araçlardan sınırlama zorunluluğu amacına ulaşmada en elverişli hak ve hürriyeti en az düzeyde sınırlayacak olanını seçerek hürriyet otorite dengesini kurmasıdır. Doğru seçenek C'dir.

Yanıt Açıklaması: Klasik Haklar, kişisel ve siyasal hakları kapsamaktadır ve asıl amacı birey karşısında devletin gücünü sınırlandırmayı sağlamaktır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: A, C, D, E Mutlak Terimlerle İfade Edilen Haklardan biri , B ise Sınırlayıcı Bir Şekilde İfade Edilen Haklardan biridir.

Yanıt Açıklaması: Eğitim hakkı, ülke sınırları içinde hareket hürriyeti, toplumun kültürel yaşamına katılma hakkı ve yaşama, özgürlük ve kişi güvenliği hakkı mültecilerin korunmasına ilişkin önemli haklar arasında yer almaktadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İnsan haklarının temel ilkeleri arasında sayıldığı demokratik siyasi hürriyete dayanan re- jimlerde, bireylere kendi haklarını korumak için bu süreci başlatma hakkını sağlamak mantıklıdır. Bu süreç sayesinde bir birey kendi devletini uluslararası bir organ önünde doğrudan sorumlu tutabilmektedir. Bazı uluslararası sözleşmeler, sözleşme hükümlerine göre haklarının ihlal edildiğini hisseden bireye bundan sorumlu tuttuğu hükümetine karşı denetleme biriminde işlem başlatma fırsatı vermektedir. Fakat bu tür başvurular ancak ilgili devlet bireysel başvuru hakkını açıkça kabul etmişse yapılabilmektedir.

Yanıt Açıklaması: BM Genel Kurulu’nun 10.12.1948 tarih ve 217 A (III) sayılı kararıyla kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, Uluslararası sözleşmelerin henüz pek çok devlet tarafından imzalanmadığı veya onaylanmadığı dönemlerde, uluslararası alanda geçerli tek uluslararası insan hakları aracı olarak kabul edilmiş, yeni ortaya çıkan, bağımsızlığına yeni kavuşan devletlerde anayasal bir belge olarak kullanılmıştır.

Yanıt Açıklaması: İşkence yasağı (KSHS m.7; İHAS m.3; AİHS m. 5; 1982 AY m. 17); kölelik ve kulluk yasağı (KSHS m. 8; İHAS m. 4; AİHS m. 6; 1982 AY m. 18); mahpuslara insancıl davranma hakkı (KSHS m. 10; 1982 AY m. 19); sözleşmeden doğan borcun yerine getirilmemesi nedeniyle hapis yasağı (KSHS m. 11; 1982 AY m. 38/8); kanunla kurulmuş, yetkili, bağımsız, ve tarafsız bir mahkemede adil yargılanma hakkı bu haklar arasındadır. Doğru seçenek E'dir.

Yanıt Açıklaması: Birey ile devlet arasındaki ilişkiye insan haklarının dikey etkisi olarak görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Bireysel başvuruların kabulü aşağıdaki şartların gerçekleşmiş olmasına bağlıdır: Başvuruların; yazılı yapılması, imzalı olması, dilekçe hakkının kötüye kullanılması niteliğinde olmaması, uygun iç hukuk yolları tüketildikten sonra yapılması, başka bir uluslararası ya da bölgesel soruşturma ya da çözüme kavuşturma usulüne göre incelenmemiş veya daha önce ilgili komitece incelenmemiş olması, sözleşme hükümleri ile bağdaşmayan nitelikte bulunmaması gerekir.

Yanıt Açıklaması: BM Şartı (m.10) uyarınca sadece tavsiye niteliğinde karar almakla yetkili olan BM Genel Kurulu’nun 10.12.1948 tarih ve 217 A (III) sayılı kararıyla kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, Uluslararası sözleşmelerin henüz pek çok devlet tarafından imzalanmadığı veya onaylanmadığı dönemlerde, uluslararası alanda geçerli tek uluslararası insan hakları aracı olarak kabul edilmiş, yeni ortaya çıkan, bağımsızlığına yeni kavuşan devletlerde anayasal bir belge olarak kullanılmıştır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Schengen Sözleşmesi, Fransa, Almanya, Belçika, Lüksemburg ve Hollanda arasında, 14 Haziran 1985 tarihinde, Lüksemburg’un Schengen köyünde imzalanan ve sınır kapılarındaki polis ve gümrük kontrollerini bütünüyle ortadan kaldırmayı amaçlayan antlaşmadır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Devletin insan haklarıyla ilgili olarak tanıma, dokunmama, koruma ve temin/tedarik olmak üzere dört ödevinin bulunduğu söylenebilir. Dokunmama ödevi;  insanların devlet müdahalesinden uzak bir şekilde, kendi dünya görüşleri ve tercihlerine göre kendi hayatlarını düzenleyebilme, eğer uygun görüyorlarsa başkalarıyla ortak amaç ve idealleri çerçevesinde, müdahaleden uzak bir şekilde, her türden gönüllü faaliyetler yapabilmelerini kapsar. Doğru cevap E'dir.