Anayasa 2

Yanıt Açıklaması: Yasama yetkisinin genelliği, kanunun konu yönünden sınırlanmadığını, kanun koyucunun anayasaya aykırı olmamak koşulu ile her alanı kanunla düzenleyebileceğini ifade etmektedir. Başka bir deyişle, yasama yetkisinin genelliği, yürütmeye saklı (mahfuz) bir alanın tanınmadığı anlamına gelmektedir.

Yanıt Açıklaması: İfadelerin hepsi doğrudur. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Yasama sorumsuzluğu  83. maddenin ilk fıkrasında düzenlenmiş olup, bu hükümden anlaşılacağı gibi, sorumsuzluk, milletvekillerinin meclis çalışmaları sırasındaki oy, söz ve düşünce hürriyetlerini korumaktadır. Diğer bir deyişle, milletvekillerinin meclis çalışmaları sırasındaki oy, söz ve düşünce açıklamaları suç teşkil etse dahi sorumsuzluk güvencesinin gereği olarak, milletvekili hakkında ceza takibi yapılamamaktadır.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasasının 104. maddesinin ilk metniyle Cumhurbaşkanına sunulan ve hala muhafaza edilen yetkiler şunlardır: Devlet başkanı sıfatıyla Türkiye Cumhuriyetini ve Türk Milletinin birliğini temsil etmek; Anayasanın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını temin etmek; Gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü Türkiye Büyük Millet Meclisinde açılış konuşması yapmak; Kanunları yayımlamak; Kanunları tekrar görüşülmek üzere Türkiye Büyük Millet Meclisine geri göndermek; Kanunların, Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün tümünün veya belirli hükümlerinin Anayasaya şekil veya esas bakımından aykırı oldukları gerekçesiyle Anayasa Mahkemesinde iptal davası açmak; Yabancı devletlere Türkiye Cumhuriyetinin temsilcilerini göndermek, Türkiye Cumhuriyetine gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul etmek; Milletlerarası andlaşmaları onaylamak ve yayımlamak; Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunmak; Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Türk Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutanlığını temsil etmek; Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanılmasına karar vermek; Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebiyle kişilerin cezalarını hafifletmek veya kaldırmak.

Yanıt Açıklaması: Liste usulünde ise her seçim çevresi sahip olduğu nüfusun büyüklüğüne göre değişen sayıda milletvekili çıkarmaktadır. Liste usulünün karma liste, bloke liste ve tercihli oy olmak üzere üç çeşidi vardır.

Yanıt Açıklaması: Dünya anayasaları incelendiğinde, bunların bir kısmında anayasanın belirli maddelerinin değiştirilmelerini yasaklayan kurallara yer verildiği görülmektedir. Örneğin 1958 Fransız, 1947 İtalyan, 1976 Portekiz, 1924 ve 1961 Türkiye Cumhuriyeti Anayasaları, devlet şeklinin cumhuriyet olduğunu düzenleyen hükümlerin değiştirilmesini yasaklamışlardır. Türkiye Cumhuriyeti’nin 1921 Anayasası için aynı durumdan bahsetmek mümkün değildir.

Yanıt Açıklaması: 1961 Anayasasının çoğunluk yetkilerini sınırlayan hükümlerinden biri de cumhurbaşkanının seçimi ve tarafsızlığını düzenleyen 95. maddesidir. Bu maddeye göre: “Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisince, kırk yaşını doldurmuş ve yüksek öğrenim yapmış kendi üyeleri arasından, üye tamsayısının üçte iki çoğunluğu ile ve gizli oyla yedi yıllık bir süre için seçilir; ilk iki oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, salt çoğunlukla yetinilir. Bir kimse arka arkaya iki defa Cumhurbaşkanı seçilemez. Cumhurbaşkanı seçilenin partisi ile ilişiği kesilir ve Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sıfatı sona erer.” Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Yasama, yürütme ve yargı güçlerinin birbirinden ayrılması gerektiği anlamına gelen kuvvetler ayrılığı düşüncesi, ilk kez, İngiliz düşünür John Locke tarafından savunulduğu halde, bu teori literatürde Montesquieu’nün ismiyle özdeşleşmiştir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Asli kurucu iktidarın ortamı hukuk boşluğu olduğuna göre, bu iktidarın ortaya çıkış hallerinin de mantık gereği hukuk boşluğunda olması gerekir.” Yazar, kurucu iktidarı yaratan hukuk boşluğunun en sık olarak devrimler veya hükümet darbeleri sonrasında ortaya çıktığını belirterek 1789 Fransız Devrimi ile 1917 Sovyet Devrimini buna örnek göstermektedir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Kurucu referandum yöntemi, yeni bir anayasa yapma iktidarının tek başına halkın temsilcileri vasıtasıyla kullanılmasının sakıncalı olabileceği görüşüne dayanmaktadır. Bu nedenle kurucu referandum modelinde halkın temsilcilerinden oluşan organ, sadece anayasayı hazırlama yetkisine sahiptir; hazırladığı metni aynı zamanda kabul etme yetkisi mevcut değildir. Halkın temsilcilerinden oluşan organın hazırladığı metin, ancak halkoyuna sunularak kabul edilebilir.

Yanıt Açıklaması: Teklif, Görüşme, Kabul ve Onay bu sürecin içerisinde yer alır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Anayasacılığın temel hedefi, devlet otoritesini sınırlamak, bireylere bu otorite karşısında etkin güvenceler sunmaktır. Yasama, yürütme ve yargı güçlerinin birbirinden ayrılması gerektiği anlamına gelen kuvvetler ayrılığı düşüncesi, ilk kez, İngiliz düşünür John Locke tarafından savunulduğu halde, bu teori literatürde Montesquieu’nün ismiyle özdeşleşmiştir. Yasama, yürütme ve yargı kuvvetlerinin aynı kişiye veya aynı kurula ait olduğu bir sistem, istibdat, yani baskı rejimini yaratabilecektir. Buna karşılık, bu üç kuvvetin birbirinden ayrılması özgürlükler için güvence oluşturacaktır. Çünkü bu tür bir sistemde, yasama, yürütme ve yargı organlarının her biri ancak devlet iktidarının sınırlı bir parçasına hükmedebilecektir.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasasının cumhurbaşkanının vatana ihanet gerekçesiyle yargılanabileceğini düzenleyen hükmü, bu Anayasanın 105. maddesinin son fıkrasında yer almaktadır. Bu hükme göre: “Cumhurbaşkanı, vatana ihanetten dolayı, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının en az üçte birinin teklifi üzerine, üye tamsayısının en az dörtte üçünün vereceği kararla suçlandırılır”.

Yanıt Açıklaması: 21.01.2017 tarihli 6771 sayılı Kanun ise milletvekili sayısını altı yüze yükseltmiştir.

Yanıt Açıklaması: Devlet, yasama fonksiyonunu icra ederken, genel, soyut, objektif, kişilik dışı işlemleri, yani kural işlemleri yapar. Kanunların uygulanması anlamına gelen yürütme fonksiyonunu icra ederken bireysel ve sübjektif işlemleri gerçekleştirir. Uyuşmazlıkların yürürlükteki hukuk kurallarına göre çözülmesi anlamına gelen yargı fonksiyonunu icra ederken yargısal işlemler yapar. Doğru cevap E' dir.

Yanıt Açıklaması: Anayasa değişikliğinin içeriği yönünden sınırlanması, anayasanın bazı hükümlerine değişmezlik izafe etmek suretiyle gerçekleştirilmektedir. Dünya anayasaları incelendiğinde, bunların bir kısmında anayasanın belirli maddelerinin değiştirilmelerini yasaklayan kurallara yer verildiği görülmektedir. Örneğin 1958 Fransız, 1947 İtalyan, 1976 Portekiz, 1924 ve 1961 Türkiye Cumhuriyeti Anayasaları, devlet şeklinin cumhuriyet olduğunu düzenleyen hükümlerin değiştirilmesini yasaklamışlardır. Bazı anayasalar ise devlet şeklinin monarşi olduğunu düzenleyen hükümlerinin değiştirilmelerini yasaklamışlardır. Fas ve Kuveyt Anayasaları bu tür yasaklara yer vermektedir. Bazı anayasalarda ise devlet şeklinin federalizm olduğunu düzenleyen hükmün değiştirilmesi yasaklanmıştır. 1949 Alman Anayasası buna örnek oluşturmaktadır. Nihayet bazı anayasalarda devletin yapısı, ideolojik kavramlarla sınırlanarak devletin ideolojik değerlerini düzenleyen maddelerin değiştirilmeleri yasaklanmıştır. 1982 TC Anayasasının 2. maddesinde yer alan “Atatürk milliyetçiliğine bağlılık ve laiklik” kavramlarının değiştirilmelerinin yasaklanması bu niteliktedir.

Yanıt Açıklaması: 31.05.2007 tarih ve 5678 sayılı Kanunla değişik 101. maddeye göre: “Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş ve yüksek öğrenim yapmış Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri veya bu niteliklere ve milletvekili seçilme yeterliğine sahip Türk vatandaşları arasından, halk tarafından seçilir. Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir. Cumhurbaşkanlığına Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri içinden veya Meclis dışından aday gösterilebilmesi yirmi milletvekilinin yazılı teklifi ile mümkündür. Ayrıca, en son yapılan milletvekili genel seçimlerinde geçerli oylar toplamı birlikte hesaplandığında yüzde onu geçen siyasi partiler ortak aday gösterebilir. Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesilir ve Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer.”

Yanıt Açıklaması: 1961 ve 1982 Anayasaları TBMM tarafından vatana ihanetle suçlandırılan cumhurbaşkanının Yüce Divana sevk edileceğini düzenlemektedir. Bu Anayasalara göre, vatana ihanetle suçlandırılan cumhurbaşkanını Yüce Divan sıfatıyla yargılama yetkisi Anayasa Mahkemesine aittir.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasası, 1924 ve 1961 Anayasalarından farklı olarak anayasayı değiştirme sürecine bir onay safhası eklemiştir. 175. maddenin ilk metnine göre cumhurbaşkanı, TBMM tarafından kabul edilen anayasa değişikliklerini bir kez daha görüşülmek üzere meclise iade edebilir. Meclis, iade edilen kanunu aynen kabul ettiği takdirde, cumhurbaşkanı, bu anayasa değişikliğini halkın oyuna sunabilir. Böylece anayasa değişikliğinin yürürlüğe girmesi, halkoylamasında kullanılan geçerli oyların yarıdan bir fazlasının evet oyu olması koşuluna bağlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Hükümet sisteminin niteliği ne olursa olsun, bütün temsilî rejimlerde parlamentoların kanun yapma, hükümeti denetleme ve devlet bütçesini kabul etme gibi üç temel fonksiyonları vardır.