Anayasa 2

Yanıt Açıklaması: TBMM’nin görev süresini düzenleyen 77. madde, TBMM ve Cumhurbaşkanının görev süresini düzenleyen bir hükme dönüştürülmüş ve aşağıdaki içeriği kazanmıştır: “Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri beş yılda bir aynı günde yapılır.”

Yanıt Açıklaması: 21.01.2017 tarihli 6771 sayılı Anayasa Değişikliğinin yürürlüğe girmesinden sonra bu hüküm, aşağıdaki şekilde düzenlenmektedir: “Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı tarafından, Anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir.” Böylece yürütme organı, sadece cumhurbaşkanından oluşan monist bir yapı kazanmıştır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Yürütme organının tek unsurdan oluşmasını ifade eden "monist" yürütme sistemi meclis hükûmeti sisteminde karşımıza çıkar. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Yüce Divana sevk kararı verebileceğini düzenlemektedir. Şu halde, toplam 400 milletvekilinin oyuyla hakkında soruşturma yürütülen kişiler Yüce Divana sevk edilerek yargılanabilecektir.

Yanıt Açıklaması: Anayasa değişikliklerinin esas yönünden anayasaya uygunluk denetimine tâbi olup olamayacağı ise çok daha farklı bir tartışmanın konusudur. Bir anayasa değişikliğinin içeriği yönünden anayasaya uygunluk denetimine tâbi olması, hukuk normlarının hiyerarşik düzeni içinde teorik olarak mümkün değildir. Çünkü usulüne uygun olarak kabul edilen bir anayasa değişikliği, yeni bir anayasa normunun anayasaya eklenmesi anlamına gelmektedir. Bu yeni anayasa normu, normlar hiyerarşisi içinde anayasanın evvelce mevcut olan diğer normlarıyla aynı basamakta yer almaktadır. Böyle olmakla beraber, Alman Anayasa Mahkemesi, bazı  kararlarında anayasa değişikliklerini esas yönünden denetleyebileceğini beyan etmiştir. Buna rağmen Alman Anayasa Mahkemesi, bugüne kadar kabul edilen anayasa değişikliklerinin hiçbirini esas yönünden anayasaya aykırı bularak iptal etmiş değildir.

Yanıt Açıklaması: Devlet fonksiyonlarını sınıflandırmada yapılan işlemin mahiyetini esas alan kriter, maddî kriterdir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 2017 değişikliğiyle Cumhurbaşkanına “yürütmeye ilişkin” her konuda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarma yetkisi tanınmıştır. Ancak Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarma yetkisi, konu yönünden sınırsız değildir. Anayasa, 104. maddenin 17. fıkrasıyla şu konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamayacağını açık olarak düzenlemiştir: Temel haklar, Kişi hakları ve ödevleriyle siyasi haklar ve ödevler, Anayasanın kanunla düzenlenmesini emrettiği konular, Kanunda açıkça düzenlenen konular.

Yanıt Açıklaması: Şeklî kriter, işlemi yapan organı dikkate alır. Dolayısıyla şeklî kriter uyarınca kanun hükmünde kararname işlemi, yürütme işlemidir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarma yetkisi, konu yönünden sınırsız değildir. Anayasa, 104. maddenin yukarıda aktardığımız 17. fıkrasıyla şu konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamayacağını açık olarak düzenlemiştir: a. Temel haklar, b. Kişi hakları ve ödevleriyle siyasi haklar ve ödevler, c. Anayasanın kanunla düzenlenmesini emrettiği konular, d. Kanunda açıkça düzenlenen konular.

Yanıt Açıklaması: Kuvvetler ayrılığı devlet iktidarının yasama, yürütme ve yargı biçiminde üç eşit parçaya ayrıldığı bir sistemi ifade etmemektedir. Devlet iktidarı, her zaman için bir bütündür. Bu iktidarın farklı tezahür biçimleri vardır. Nitekim devlet iktidarı; genel, soyut, objektif, kişilik dışı kurallar koyarak yasama fonksiyonunu; bu kuralları bireysel, sübjektif durumlara uygulayarak yürütme fonksiyonunu; uyuşmazlıkları yürürlükteki kurallara göre çözerek de yargı fonksiyonunu icra etmektedir. Bu nedenle kuvvetler ayrılığını devlet iktidarının parçalara ayrıldığı bir sistem olarak değil, bu iktidarın farklı alanlardaki yansımasını ifade eden fonksiyonlar ayrılığı şeklinde anlamak gerekir.

Yanıt Açıklaması: Cumhurbaşkanına kanuni bir dayanak olmaksızın doğrudan doğruya kararname çıkarma yetkisi tanınmıştır. Bu nedenle 107. maddenin Cumhurbaşkanına sunduğu kararname yetkisi, yasama fonksiyonunun türevi niteliğinde olmayıp doğrudan doğruya Anayasadan kaynaklanan asli bir niteliğe sahiptir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: 1789 Fransız Devrimi ile 1917 Sovyet Devrimi asli kurucu iktidara örnek gösterilebilir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Milletvekilliği ile bağdaşmayan işlere, literatürde yasama uyumsuzluğu (teşriî imtizaçsızlık) denmektedir. Yasama uyumsuzluğunun amacı, milletvekillerinin yürütme karşısındaki bağımsızlıklarını korumaktır.

Yanıt Açıklaması: Cumhurbaşkanına vekâlet, 1982 Anayasasının 106. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre: “Cumhurbaşkanının hastalık ve yurt dışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak görevinden ayrılması hallerinde, görevine dönmesine kadar, ölüm, çekilme veya başka bir sebeple Cumhurbaşkanlığı makamının boşalması halinde de yenisi seçilinceye kadar, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Cumhurbaşkanlığına vekillik eder ve Cumhurbaşkanına ait yetkileri kullanır.” Görüldüğü gibi madde, cumhurbaşkanlığının geçici veya sürekli olarak boş kalması hallerinde bu makama vekâlet yetkisini TBMM Başkanına tanımıştır.

Yanıt Açıklaması: 1961 Anayasasının 69. maddesine göre TBMM’nin görev süresi 4 yıl; cumhurbaşkanının görev süresi ise 7 yıldır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 1961 Anayasasının 95. maddesi, cumhurbaşkanlığına seçilebilmek için TBMM üyesi olma şartına yer vermiştir. Bu, Millet Meclisi veya Cumhuriyet Senatosuna üye olmayan bir kişinin cumhurbaşkanlığına aday olamayacağı anlamına gelmektedir. Böyle olmakla beraber uygulamada cumhurbaşkanlığına adaylığı düşünülen kişiler, görevdeki cumhurbaşkanı tarafından kontenjan senatörü seçilerek, TBMM üyesi sıfatı kazanmışlar, böylece Anayasanın aradığı yeterlilik koşulunu elde etmişlerdir. Nitekim Genelkurmay eski başkanı Cevdet Sunay, kontenjan senatörü olarak seçildikten sonra TBMM üyesi sıfatını kazanarak, cumhurbaşkanlığına aday olmuş ve bu makama seçilmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1961 Anayasasının devletin üç temel fonksiyonunu yerine getirme yetkisini farklı organlara sunduğunu; böylece, bu Anayasayla kuvvetler ayrılığına dayanan bir sistemin kurulduğunu göstermektedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: 1924 Anayasasının kuvvetler birliği ve görevler ayrılığı sistemine dayandığı tanımının yapıldığı görülmektedir. Doğru cevap A' dır.

Yanıt Açıklaması: Yasama, yürütme ve yargı kuvvetlerinin aynı kişiye veya aynı kurula ait olduğu bir sistem, istibdat, yani baskı rejimini yaratabilecektir. Buna karşılık, bu üç kuvvetin birbirinden ayrılması özgürlükler için güvence oluşturacaktır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Meclisin dört tür denetim vasıtası vardır. Bunlar, yazılı soru, genel görüşme, Meclis araştırması ve Meclis soruşturmasıdır. Diğer yandan, yüce divan, birtakım devlet görevlilerini görevleriyle ilgili suçlarından ötürü yargılayan yüksek mahkemeye verilen addır.