Anayasa 2

Yanıt Açıklaması: Milletvekilliği statüsünün düşürülmesinde, 84. maddenin yer verdiği ikinci yöntem ise maddenin 1., 3.ve 4. fıkralarında yer almaktadır. Buna göre milletvekilliğinden istifa, milletvekilliği ile bağdaşmayan işlerin yapılması ve Meclis çalışmalarına özürsüz veya izinsiz olarak bir ay içerisinde toplam beş birleşim günü katılmama, ancak TBMM kararıyla milletvekilliği statüsünün sona ermesi sonucunu yaratabilir. Bu durumda milletvekilliği statüsü kendiliğinden değil; TBMM’nin yapacağı bir oylama üzerine gerçekleşecektir. 84. madde, 1995 ve 2010’da olmak üzere iki kez değiştirilmiştir. Maddenin ilk metni, milletvekilliği statüsünün sona ermesini gerektiren halleri daha geniş olarak hükme bağlamıştır. 84. maddenin ilk metninin 1. fıkrasına göre: “Partisinden istifa ederek; başka bir partiye giren” milletvekillerinin üyeliğinin düşmesine, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile karar verilir. Kısıtlılık veya hüküm giyme nedeniyle kesinleşen bir mahkeme kararı üzerine milletvekilliği statüsünün düşmesi, bir mahkeme kararının kesinleşmesiyle gerçekleşmektedir. Kısıtlılık yahut hüküm giymeye ilişkin kararı veren mahkemenin TBMM’yi durumdan haberdar etmesi, bildirici nitelikte bir işlemdir. Bu bildirim üzerine TBMM Genel Kurulunda ayrıca bir oylama yapmaya gerek yoktur.

Yanıt Açıklaması: 102. maddeye göre, cumhurbaşkanının seçimi için yapılan oylamaların ilk ikisinde, üye tam sayısının üçte ikisinin çoğunluğu aranacak; bu sağlanamadığı takdirde üçüncü turda üye tamsayısının salt çoğunluğu ile yetinilecek, bu turda da sonuç alınamazsa, dördüncü tur, üçüncü turda en çok oy alan iki aday arasında gerçekleşecektir. Üye tam sayısının salt çoğunluğunun arandığı dördüncü turda da sonuç elde edilemezse, TBMM seçimleri derhal yenilenecektir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasasının ilk metni, yürütme organına kanun hükmünde kararname (mülga m. 91), Cumhurbaşkanlığı kararnamesi (mülga m. 107), tüzük (mülga m. 115) ve yönetmelik (m. 124) şeklinde dört tür düzenleyici işlem yapma yetkisi tanımaktaydı. 21.01.2017 tarihli 6771 sayılı Anayasa değişikliği, yürütmenin kanun hükmünde kararname ve tüzük çıkarma yetkilerini ortadan kaldırdığı için bu işlemleri düzenleyen 91. ve 115. maddeleri de ilga etti. 6771 sayılı Kanun aynı zamanda, Anayasanın 107. maddesini ilga ederek bu maddenin içerdiği Cumhurbaşkanlığı kararnamesini çok daha geniş bir kapsamla 104. maddenin 17. fıkrasında hükme bağladı. 6771 sayılı Kanun yönetmelikleri düzenleyen 124. maddeyi ise kısmen değiştirerek muhafaza etti.

Yanıt Açıklaması: il, belediye veya köy halkının mahallî müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organları, gene kanunda gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzelkişilere mahalli idareler denir

Yanıt Açıklaması: Fransız 1814 Charte’ı ve 1931 Etiyopya Anayasası, 1848 İtalyan Anayasası, 1889 Japon Anayasası, 1911 Monako Anayasası, 1876 Kanun-u Esasisi, ferman yöntemi izlenerek hazırlanan anayasa örnekleridir. Türkiye Cumhuriyeti 1921 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ise demokratik yöntemlerle hazırlanmış olup, hazırlanırken ferman yöntemi izlenmemiştir.

Yanıt Açıklaması: 1961 Anayasası, yasama ve yargıdan yetki; yürütmeden ise görev olarak bahsetmektedir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Cumhuriyet Anayasaları, cumhurbaşkanına tanıdıkları yetkiler yönünden incelendiğinde, bu Anayasalar arasında önemli bir farkın olduğu görülmektedir. 1924 ve 1961 Anayasalarının sembolik konularla sınırlı yetkiler sunduğu cumhurbaşkanına, 1982 Anayasası, çok geniş yetkiler tanımıştır. 1982 Anayasasının 104. maddesi, bu Anayasanın, cumhurbaşkanlığını sınırlı yetkileri haiz bir makam olarak düzenlemediğini, tam aksine bu makamı, devlet hayatının en güçlü unsuru haline getirdiğini göstermektedir.

Yanıt Açıklaması: 1924 Anayasası, kuvvetlerde birliği görevlerde ayrılığı öngörmüştür. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Yasama, yürütme ve yargı güçlerinin birbirinden ayrılması gerektiği anlamına gelen kuvvetler ayrılığı düşüncesi, ilk kez, İngiliz düşünür John Locke tarafından savunulduğu halde, bu teori literatürde Montesquieu’nün ismiyle özdeşleşmiştir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Cumhurbaşkanına tanınan yetkilerden hangilerinin tek başına kullanılacağının tespitinde Yetkinin mahiyeti esas alınmaktadır.

Yanıt Açıklaması: 1982 Türkşye Cumhuriyeti Anayasası'nda değiştirilen 175. madde, tıpkı ilk metinde olduğu gibi anayasa değişikliği teklifinde bulunma yetkisini, TBMM üye tamsayısının üçte birine tanımıştır. Böylece 17.5.1987 tarihli 3361 sayılı Kanun, anayasayı değiştirme sürecinin teklif aşamasında hiçbir değişiklik yapmamıştır.

Yanıt Açıklaması: 21.01.2017 tarihli 6771 sayılı Anayasa Değişikliği, evvelce kanunun konusu olan alanlarda Cumhurbaşkanına Cumhurbaşkanlığı kararnamesi yoluyla düzenleme yapma imkanı tanımıştır. Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, bunların görevleri ve yetkileriyle teşkilat yapısı, merkez ve taşra teşkilatlarının kurulmasının Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle düzenlenmesi (değişik m. 106, son fıkra) bunlardan biridir.

Yanıt Açıklaması: 21.01.2017 tarihli 6771 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte, Türkiye’de sadece başkanlık sistemine geçilmemiş; aynı zamanda, yürütme organı diğer devlet organları karşısında önemli ölçüde güçlendirilmiştir. Doğru cevap E' dir.

Yanıt Açıklaması: Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesinin öngörülmesi hükûmet sistemini 2017 yılına dek yarı başkanlık sistemine yaklaştırmıştır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Cumhuriyet anayasaları incelendiğinde, bunlardan 1924 ve 1961 Anayasalarının idarenin kanunîliği ilkesini istisnasız olarak kabul ettiği görülmektedir. Böylece bu anayasalar çerçevesinde, yürütme, türevsel nitelik taşıyan, yani yasamadan kaynaklanan bir fonksiyonu ifade etmektedir. 6771 sayılı Kanun ise 104. maddenin 17. fıkrasıyla Cumhurbaşkanına, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi yetkisi tanımıştır. Bu yetki, Anayasanın ilk metninin 107. maddesinde düzenlediği sadece Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliğine ilişkin olan Cumhurbaşkanlığı kararnamesinden çok daha geniş niteliktedir. Böylece Cumhurbaşkanı, 6771 sayılı Kanunla değişik 104. maddenin 17. fıkrasında yer alan Cumhurbaşkanlığı kararnamesi aracılığıyla idarenin kanunîliği ilkesine dayanmayan, tam aksine, doğrudan doğruya anayasadan kaynaklanan bir yetki kullanacaktır.

Yanıt Açıklaması: 1961

Yanıt Açıklaması: TBMM görev süresinin 4 yıl; cumhurbaşkanı görev süresinin 7 yıl olması 1961 Anayasası'nda Cumhurbaşkanı'nın anayasal yetkilerini tarafsız kullanmasını sağlayacak bir faktör olarak düşünülmüştür.

Yanıt Açıklaması: Meclis soruşturması, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında görevleriyle ilgili suç işledikleri iddiasıyla, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilir. Meclis, önergeyi en geç bir ay içinde görüşür ve üye tamsayısının beşte üçünün gizli oyuyla soruşturma açılmasına karar verebilir.

Yanıt Açıklaması: 21.01.2017 tarihli 6771 sayılı Kanunla değişik 104. maddenin ilk kez Cumhurbaşkanına sunduğu yetkiler: • “Ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında Meclise mesaj vermek, • Cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanları atamak ve görevlerine son vermek, • Üst kademe kamu yöneticilerini atamak, görevlerine son vermek ve bunların atanmalarına ilişkin usul ve esasları Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlemek, • Milli güvenlik politikalarını belirlemek ve gerekli tedbirleri almak, • Yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarmak, • Kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarmak.” Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: 78. madde ise istisnai bir durum olan TBMM seçimlerinin ertelenmesini düzenlemektedir. Bu hükme göre: “Savaş sebebiyle yeni seçimlerin yapılmasına imkân görülmezse, Türkiye Büyük Millet Meclisi, seçimlerin bir yıl geriye bırakılmasına karar verebilir.” Görüldüğü gibi Anayasa, TBMM seçimlerinin ertelenmesini savaş ve seferberlik hali gibi tek bir istisna ile sınırlamıştır.