Anayasa 2

Yanıt Açıklaması: 21.01.2017 tarihli 6771 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte, Türkiye’de sadece başkanlık sistemine geçilmemiş; aynı zamanda, yürütme organı diğer devlet organları karşısında önemli ölçüde güçlendirilmiştir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Ferman yöntemi, sınırsız yetkilere sahip olan bir monarkın bu yetkileri sınırlamak amacıyla tebaasına bir anayasa sunması anlamına gelmektedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Anayasa, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin hukuka uygunluk denetimi yetkisini 6771 sayılı Kanunla değişik 148. maddesiyle Anayasa Mahkemesine tanımıştır. Bu hükme göre, “Anayasa Mahkemesi, kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasaya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetler.”

Yanıt Açıklaması: Meclise dört tür denetim vasıtası sunmuştur. Bunlar, yazılı soru, genel görüşme, Meclis araştırması ve Meclis soruşturmasıdır.

Yanıt Açıklaması: devletler bakımından yasamanın iki meclisten oluşmasını teşvik eden asıl faktörün anayasanın üstünlüğü kuralını koruma düşüncesi olduğu söylenebilir. Bu bakış açısına göre, yasama sürecinde ikinci bir meclisin varlığı, birinci meclisin dikkatsizlik veya ihmal neticesinde gözünden kaçan anayasaya aykırılıkların düzeltilmesini sağlayabilecektir. Böylece ikinci meclisler, birinci meclis tarafından kabul edilen anayasaya aykırı kanunların yürürlüğe girmesini önleyebilecektir. İkinci meclisler aracılığıyla yapılan bu denetime, önleyici denetim denmektedir.

Yanıt Açıklaması: Bir devletin anayasasını yapma iktidarına, kurucu iktidar veya kuruculuk fonksiyonu denmektedir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasası da tıpkı 1961 Anayasası gibi, yasama, yürütme ve yargıyı düzenleyen 7., 8. ve 9. maddeleriyle Üçüncü Kısmın “yasama” başlıklı 1, “yürütme” başlıklı 2 ve “yargı” başlıklı 3. bölümlerinde yer verdiği hükümlerle kuvvetler ayrılığına dayanan bir sistem yaratmıştır. Gerçekten, Anayasanın “Yasama yetkisi” başlıklı 7. maddesi, bu yetkinin TBMM’ye ait olduğu ve devredilemeyeceğini düzenlemekte; 87. madde ise TBMM’ye kanun koyma, değiştirme ve kaldırma yetkilerini sunmaktadır. “Yürütme yetkisi ve görevi” başlıklı 8. madde ise bu yetki ve görevin Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu tarafından, anayasaya ve kanuna uygun olarak yerine getirileceğini düzenlemekte, 115. madde ile Bakanlar Kuruluna kanunun uygulanmasını sağlamak veya emrettiği işleri göstermek üzere tüzük çıkarma yetkisi tanınmaktadır. Bundan başka Anayasa, 124. madde ile “Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzelkişileri”ne “kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla” yönetmelik çıkarma yetkisi sunmaktadır. Öte yandan Anayasa, 91. maddeyle Bakanlar Kuruluna, TBMM’nin verdiği yetkiye dayanarak, kanun hükmünde kararname çıkarma olanağı da sunmuştur.

Yanıt Açıklaması: Başkanlık sistemine geçişi amaçlayan 6771 sayılı Anayasa Değişikliği 21.01.2017 tarihinde gerçekleşmiştir.

Yanıt Açıklaması: Tali kuruculuk fonksiyonu, bir ülkenin yürürlükte bulunan anayasasını o anayasada öngörülen kurallara uygun olarak değiştirmek anlamına gelmektedir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Devlet iktidarı; genel, soyut, objektif, kişilik dışı kurallar koyarak yasama fonksiyonunu; bu kuralları bireysel, sübjektif durumlara uygulayarak yürütme fonksiyonunu; uyuşmazlıkları yürürlükteki kurallara göre çözerek de yargı fonksiyonunu icra etmektedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: TBMM üye tamsayısı 21 Ocak 2017 tarihli 6771 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 600'e çıkarılmıştır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasası, 6. maddesiyle yasama yetkisinin TBMM’ne ait olduğu düzenlemesine yer vermiş; 75. madde ise ilk metninde TBMM’nin genel oyla seçilen dört yüz milletvekilinden kurulacağını hükme bağlamıştır. 75. madde hükmü, TBMM’nin tek meclisli bir yasama organı olduğunu göstermektedir. Oysa 1961 Anayasası, TBMM’ni Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosundan oluşan iki meclisli bir organ biçiminde düzenlemiştir

Yanıt Açıklaması: Devlet fonksiyonlarının hukuki yönden sınıflandırılmasında maddi ve şekli olmak üzere, iki kritere başvurulduğu görülmektedir. Bu fonksiyonların maddi kritere göre sınıflandırılmasında esas alınan, bir devlet fonksiyonunun yerine getirilmesinde yapılan işlemin mahiyetidir. Diğer bir deyişle maddi kritere göre yapılan tasnifte, işlemi hangi devlet organının yaptığı değil; işlemin içeriğinin ne olduğu esas alınmaktadır. Böylece, kamu hukuku işlemleri, maddi kriter esas alındığında, kural işlemler, sübjektif işlemler ve yargısal işlemler olmak üzere üçe ayrılır. Kural işlemler, genel, soyut, objektif, kişilik dışı işlemlerdir. Bunlar aynı zamanda, kaide tasarruf olarak da adlandırılmaktadır. Sübjektif işlemler ise kural işlemleri bireysel durumlara uygulayan işlemlerdir. Yargısal işlemler ise özel hukuk ve kamu hukukundan kaynaklanan tüm uyuşmazlıkları, yürürlükteki kurallara göre çözüme bağlayan işlemlerdir. Devlet, kural işlemler yoluyla yasama fonksiyonunu; sübjektif işlemler yoluyla yürütme fonksiyonunu; yargısal işlemler yoluyla da yargı fonksiyonunu yerine getirir. Özetlemek gerekirse, devlet, yasama fonksiyonunu icra ederken, genel, soyut, objektif, kişilik dışı işlemleri, yani kural işlemleri yapar. Kanunların uygulanması anlamına gelen yürütme fonksiyonunu icra ederken bireysel ve sübjektif işlemleri gerçekleştirir. Uyuşmazlıkların yürürlükteki hukuk kurallarına göre çözülmesi anlamına gelen yargı fonksiyonunu icra ederken yargısal işlemler yapar.

Yanıt Açıklaması: 2017 tarihli 6771 sayılı Kanun, aşağıda, 4. ünitede ayrıntılı olarak göreceğimiz gibi, 104. maddenin 17. fıkrasıyla Cumhurbaşkanına, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi yetkisi tanımıştır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Mutlak (iki turlu) çoğunluk sisteminde seçim çevresine tahsis edilen milletvekillikleri, o çevrede oyların mutlak çoğunluğunu yani %50’den 0.1 fazlasını elde eden partiye tahsis edilir. İlk turda hiçbir parti mutlak çoğunluğu elde edemediği takdirde ikinci tur yapılır.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasasına göre Cumhurbaşkanının hastalık ve yurt dışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak görevden ayrılması hallerinde yerine vekalet eden TBMM Başkanı'dır.

Yanıt Açıklaması: Hükümet sistemi niteliğini parlamentarizm özünden uzaklaştırarak yarı-başkanlık modeline yaklaştırmak 2007 yılında yapılan anayasa değişikliğinin en önemli sonucudur.

Yanıt Açıklaması: Yürütmeye doğrudan doğruya Anayasa’dan kaynaklanan KHK getirme yetkileri sunmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Seçim sistemleri, oyların sandalyeye dönüştürülmesinde izlenen yönteme göre, çoğunluk sistemleri ve nispi temsil (orantılı temsil) sistemleri olmak üzere ikiye ayrılır. Çoğunluk sistemleri de basit tek turlu çoğunluk, iki turlu mutlak çoğunluk şeklinde ikiye ayrılmaktadır. Basit tek turlu çoğunluk usulünde bir seçim çevresinde yarışan siyasi partilerden, oyların çoğunluğunu alan siyasi parti o seçim çevresine tahsis edilen milletvekilliklerinin tümünü kazanır. Basit (tek turlu) çoğunluk sistemi, dar bölge yöntemiyle birleşirse; seçim sonuçları, ABD ve İngiltere’deki gibi nispeten dengeli olabilir. Ancak bu sistem liste usulüyle birleşirse; bir parti lehine ezici çoğunluklar yaratabilir. Basit (tek turlu) çoğunluk sistemi dar bölge usulüyle birleştiğinde, her seçim çevresinden sadece bir milletvekili seçilebilecektir.