Anayasa 1

Yanıt Açıklaması: Bir hukuk kuralı, devletin yasama, yürütme ve yargı organlarının kuruluşunu, işleyişini, sahip olduğu yetkilerin neler olduğunu düzenliyorsa o kural, normlar hiyerarşisinin en üst basamağında yer almasa dahi maddi^ bakımdan anayasa olarak tanımlanmaktadır. Diğer bir deyişle, bir kuralın maddi^ bakımdan anayasa olması, onun normlar hiyerarşisi içindeki yeriyle değil, içeriği ile ilgili bir sorundur.

Yanıt Açıklaması: Bir anayasa, yürürlüğe girmesini takiben belirli bir süre geçmedikçe değiştirilemiyorsa, buna, süre yasağı denir. Örneğin bir anayasa, yürürlüğe girmesini takip eden on yıl içinde değişiklik yapılmasını yasaklamışsa, bu, on yıl geçmedikçe anayasanın hiçbir hükmünde değişiklik yapılamayacağı anlamına gelmektedir. 1975 tarihli Yunanistan ve 1976 tarihli Portekiz Anayasası, yürürlüğe girmelerini izleyen beş yıl içinde değişiklik yapılmasını yasaklamışlardır.

Yanıt Açıklaması: Haklar Bildirisi’nin 2. maddesi Locke’un düşüncelerinde ifadesini bulan, egemenliğin halktan kaynaklandığı ve halka karşı sorumlu olduğu şu hükme yer vermektedir: “Tüm güç halkta toplanır ve halktan gelir; yetkili kişiler halkın vekilleridirler; halk için çalışırlar; halka karşı her zaman sorumludurlar.” Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye'de anayasaya uygunluk denetimi açısından özel yetkili mahkeme sistemi uygulanırken, diğer seçeneklerde genel yetkili mahkeme sistemi uygulanmaktadır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Devlet başkanlığı makamının veraset yoluyla el değiştirdiği devlet modellerine monarşi; veraset dışında seçime dayanan, kısacası halkın iradesine bağlı olarak el değiştirdiği devlet modellerine cumhuriyet denmektedir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Anayasanın bir ülkenin hukuk düzeninin en üst noktasında yer aldığını; kanunlar, tüzükler, yönetmelikler gibi diğer hukuk kurallarının anayasadan sonra geldiklerini göstermektedir. Buna, anayasanın üstünlüğü kuralı denmektedir.

Yanıt Açıklaması: Tarihin ilk yazılı anayasası olan ABD Anayasası, 1787’de kabul edilmiştir. Birleşik Devletler’den kısa bir süre sonra, 1791’de Fransa’da, 1809’da İsveç’te, 1812’de İspanya’da, 1814’te Norveç’te, 1831’de Belçika’da, 1848’de İsviçre’de, 1848’de İtalya’da, 1848-1850’de Prusya’da, 1849’da Danimarka’da, 1849’da Lüksemburg’da, 1864’te Yunanistan’da, 1866’da Romanya’da, 1876’da Osmanlı’da, 1887’de Hollanda’da ve 1889’da Japonya’da yazılı anayasalar yürürlüğe girmiştir.

Yanıt Açıklaması: AİHS’nin insan haklarının korunmasında en önemli uluslararası belgelerden biri olmasının nedeni, bu sözleşme ile etkin bir denetim mekanizmasının yaratılmasıdır. Gerçekten Sözleşme, taraf devletlerin bu belgede yer alan hükümlerin gereğini yerine getirip getirmediğini denetleyen bir mahkemeye yer vermektedir. Doğru cevap A' dır.

Yanıt Açıklaması: Bir hukuk kuralı, devletin yasama, yürütme ve yargı organlarının kuruluşunu, işleyişini, sahip olduğu yetkilerin neler olduğunu düzenliyorsa o kural, normlar hiyerarşisinin en üst basamağında yer almasa dahi maddî bakımdan anayasa olarak tanımlanmaktadır. Diğer bir deyişle, bir kuralın maddî bakımdan anayasa olması, onun normlar hiyerarşisi içindeki yeriyle değil, içeriği ile ilgili bir sorundur. Kuralın içeriği, devletin üç temel organıyla ilişkili olduğu takdirde, bu tür bir kuralı maddî anayasa olarak tanımlamak gerekir.

Yanıt Açıklaması: Anayasacılığın ortaya çıkmasına yol açan çeşitli sebepler mevcuttur. Bunlardan biri, Orta Çağ’ın sonlarında feodalizmin çözülmesinin ve tarımsal ekonominin zayıflamasının neticesi olarak burjuva sınıfının doğmasıdır. Anayasacılığı teşvik eden diğer bir faktör ise 17. yüzyılın tabiî hukuk öğretisidir. Bu öğreti, dayandığı tabiî hak anlayışı ve sosyal sözleşme teorisi ile anayasal yönetimlerin kurulmasında önemli bir role sahip olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Bir anayasanın içerdiği hükümler, normal parlamentolar tarafından değil, ancak bu amaçla kurulan özel meclisler tarafından değiştirilebilmesine Özel Meclis yöntemi adı verilir. Bu tür bir yöntem de anayasaya katılık vasfı kazandırmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Montesquieu, gücün, diğer bir deyişle iktidarın tek bir elde toplanması nı, baskı rejimine yol açacak, özgürlükleri yok edecek en temel sorun olarak görmektedir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Katı anayasa, aynı zamanda sert anayasa olarak da tanımlanmaktadır. Yazılı anayasaların hemen hepsi katı niteliktedir. Bir anayasanın içerdiği hükümler, âdi kanunların değiştirilmesinde izlenen yöntemden daha farklı bir yöntemle değiştiriliyorsa bu tür bir anayasaya katı anayasa denir. Anayasanın değiştirilmesinde izlenen bu özel yöntemler, anayasa hükümlerinin âdi kanunlar gibi kolayca değiştirilmesini önlemektedir.

Yanıt Açıklaması: Meşrutî monarşilerde hükümdar, devlet yönetiminin yegâne unsuru olmayıp, yasama ve yürütme alanındaki yetkiler kısmen dahi olsa seçim esasına dayanan bir parlamentoyla, hükûmet tarafından paylaşılmaktadır. Tarihte ilk kez mutlak monarşiden, meşrutî monarşiye geçen İngiltere olmuştur. 18. yüzyılın anayasacılık hareketleriyle birlikte, Kıta Avrupası’nda bulunan mutlak monarşiler, meşrutî monarşiye dönüşmüşlerdir. Başlangıçta mutlak monarşi niteliği taşıyan Osmanlı İmparatorluğu, 1876’da Kanun-i Esasi’nin yayınlanmasıyla birlikte, hiç değilse biçimsel olarak, meşrutî monarşiye geçmiştir. Bugün Avrupa’da monarşi esasına dayanan devletlerin tümü, meşrutî monarşi niteliğini taşımaktadır.

Yanıt Açıklaması: Şıklarda sayılanların hepsi anayasanın katılaşmasına yol açar.

Yanıt Açıklaması: Konut dokunulmazlığı, kişinin güvenliği, mülkiyet hakkı, düşünce hürriyeti, din ve vicdan hürriyeti gibi haklar, devlete, karışmama, dokunmama gibi edimler yükleyen haklar oldukları için negatif statü haklarıdır. Sağlık hakkı, pozitif statü hakkıdır.

Yanıt Açıklaması: Yarı-başkanlık sistemlerinde halkın seçtiği cumhurbaşkanı ile parlamentoya hâkim olan ve bakanlar kurulunu oluşturan çoğunluk arasında siyasi eğilim aynı olmak zorunda değildir, farklı da olabilir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Negatif statü hakları devlete karışmama veya dokunmama şeklinde olumsuz edimler yükleyen haklardır.

Yanıt Açıklaması: İki meclisli parlamentolarda birinci meclisin kabul ettiği kanunların ikinci meclis tarafından anayasaya uygunluk yönünden denetlenmesi siyasal denetim türünü ifade eder.

Yanıt Açıklaması: Rousseau, genel iradenin mutlak ve şaşmaz bir biçimde kamunun menfaatleri yönünde hareket edeceği tezini savunmuştur.