Anayasa 1

Yanıt Açıklaması: Bir devletin monarşi veya cumhuriyet esasına dayanması, devlet başkanlığı makamının ne şekilde intikal edeceğine bağlı olarak yapılan sınıflamayı ifade etmektedir. Buna göre, devlet başkanlığı makamının veraset yoluyla el değiştirdiği devlet modellerine monarşi; veraset dışında seçime dayanan, kısacası halkın iradesine bağlı olarak el değiştirdiği devlet modellerine cumhuriyet denmektedir.

Yanıt Açıklaması: Kanun-ı Esasi, Osmanlı Devleti'nin ilk yazılı anayasasıdır. Bu anayasa, kurucu meclis tarafından hazırlanmamış, padişah fermanı ile hazırlanarak yürürlüğe girmiştir. Devletin temel kuruluşuna ve temel hak ve hürriyetlere yer veren bu anayasaya göre devlet biçimi monarşidir. Anayasanın üstünlüğü ve bağlayıcılığı prensibine de yer veren bu anayasada bu ilkenin güvencesi olarak herhangi bir organ ya da makama yer verilmemiştir. Ayrıca bu anayasa, oy kullanma hakkını yalnızca erkeklere tanıdığından sınırlı oy prensibini esas almıştır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasası, 24. maddesiyle din kültürü ve ahlak derslerini, ilk ve orta öğretim kurumlarında zorunlu hale getirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Soruda açıklandığı gibi genel iradenin mutlak ve şaşmaz bir biçimde kamunun menfaatleri yönünde hareket edeceği tezini savunan 17. yüzyıl düşünürü Jean Jacques Rousseau'dur. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Seçim sürecine hile karıştırılmasını önlemenin en etkin yöntemlerinden biri, oy pusulalarının kamuya açık olarak sayım ve döküm işlemlerinin yapılmasıdır. Bu, dürüst ve âdil bir seçim sürecinin temel koşullarındandır. Oyların açık sayımı ve dökümü kuralı Türkiye’de ilk kez 1950’de uygulanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Askeri Yüksek İdare Mahkemesi

Yanıt Açıklaması: 1909 değişikliği ile padişahın yasama sürecinin başlamasını sağlayan izin yetkisi ilga edilerek Meclis-i Mebusan ve Meclis-i Âyan tarafından kabul edilen kanunlar üzerindeki mutlak veto yetkisi, geciktirici ve güçleştirici veto yetkisine dönüştürülmüştür. Böylece padişahın kanun yapma sürecindeki yetkileri önemli ölçüde sınırlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Oyun gizliliği kuralı Türkiye’de ilk kez 1950 genel seçimlerinde uygulanmıştır. Oyların açık sayımı ve dökümü kuralı Türkiye’de ilk kez 1950’de uygulanmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1961 Anayasasının çoğulcu demokrasiye geçişi sağlayan yenilikleri, egemenlik, hukuk devleti, anayasanın üstünlüğü, anayasa yargısı ve hak ve hürriyetleri düzenleyen hükümlerinde somut olarak göze çarpmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Islahat Fermanı, tıpkkı Tanzimat Fermanı gibi padişahın otolimitasyonu anlamına gelecek hükümlere sahip, tek taraflı bir belgedir. Bu belge Müslüman tebaa ile Müslüman olmayan tebaa arasında tam bir eşitliğin kurulmasını sağlamıştır. Bu anlayışın bir uzantısı olarak Müslüman tebaa ile Müslüman olmayan tebaa arasındaki uyuşmazlıkların karma mahkemelerde görülebileceği ifade edilmiştir. Bu belgede de Tanzimat Fermanı'nda olduğu gibi padişahın belgeye uymaması durumunda ne olacağına ilişkin bir hükme yer verilmez. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Genel Oy: Bu ilke, medeni rüşd yaşına sahip her vatandaşın, hiçbir ayırım gözetilmeksizin, oy verme hakkına sahip olması gerektiğini ifade etmektedir. Genel oy ilkesi, demokratik bir seçim sisteminin temel koşullarından biridir.

Yanıt Açıklaması: 1924 Anayasası’nın 7. maddesinin ilk fıkrasına göre “Meclis, yürütme yetkisini kendi seçtiği Cumhurbaşkanı ve onun tayin edeceği Bakanlar Kurulu eliyle kullanır.”

Yanıt Açıklaması: Anayasa metinleri tarafından tanınan ve korunan haklara, temel haklar ve hürriyetler denmektedir.

Yanıt Açıklaması: 1961 Anayasası oluşturulmadan önce seçmen kitlesi %50 olmasına rağmen DP Kurucu Mecliste yer almamıştır.Bu durum anayasanın uygulanması noktasında toplumda problemlere yol açmıştır. Bu durumda doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Orta Çağ’ın feodal devlet düzeninin sona ermesiyle kurulan mutlak monarşiler; yasama, yürütme, hatta yargı alanındaki yetkilerin dahi hükümdara ait olduğu bir sistemi ifade etmektedir.

Yanıt Açıklaması: 157 sayılı Kanun, 1961 Anayasası’nın yapımı sürecinde yer alan Temsilciler Meclisi’ne, askerî yönetimin olağanüstü koşullarına rağmen nispi bir serbestlik sağlamıştır. Her şeyden önce kanunun 17. maddesi, Temsilciler Meclisi’nin hukukî varlığını güvence altına alan bir hükme yer vermektedir. Bu hükme göre, “ Temsilciler Meclisi, hiçbir makam, merci, kurum veya kurul tarafından kapatılamaz. Bu Kanunda gösterilen haller dışında tatil edilemez.”

Yanıt Açıklaması: Genel oy ilkesi uyarınca bir ülkenin vatandaşları din, ırk, cinsiyet ayrımı olmaksızın seçme hakkına sahiptir. 1921 Anayasası Döneminde ve 1924 Anayasasının ilk şeklinde yalnızca erkeklere oy kullanma hakkı tanınmıştır. Oysa 1961 ve 1982 Anayasası en başından itibaren genel oy ilkesini benimseyen anayasalardır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Siyasî parti hürriyeti 1982 Anayasası’nın 68 ve 69. maddeleriyle düzenlenmiştir. 68. madde, 3. fıkrasında “Siyasî partiler önceden izin almadan kurulurlar ve Anayasa ve kanun hükümleri içerisinde faaliyetlerini sürdürürler.” hükmüne yer vermektedir. Maddenin 2. fıkrası ise “Siyasi partiler, demokratik siyasî hayatın vazgeçilmez unsurlarıdır.” hükmünü içermektedir. Ne var ki 1982 Anayasası, diğer haklar gibi siyasî parti hürriyetini de yasakçı bir zihniyetle düzenlemiştir. Anayasanın siyasi partilere getirdiği yasaklar, amaca ilişkin yasaklar, faaliyet yasakları ve örgütlenmeye ilişkin yasaklar şeklinde üç başlıkta incelenebilir.

Yanıt Açıklaması: Suç ve cezanın kanuniliği ilkesi, kanunla suç olarak tanımlanmayan bir fiilin suç olarak nitelendirilemeyeceği; bir suç için kanunda öngörülen cezanın dışında başkaca bir cezaya hükmedilemeyeceği anlamına gelir.

Yanıt Açıklaması: 1961 Anayasası’na göre, siyasî partilerin TBMM’de grup oluşturabilmeleri için en az 10 milletvekiline sahip olması gerekmekteydi. 1982 Anayasası ise bir siyasî partinin TBMM’de grup oluşturabilmek için en az 20 milletvekiline sahip olması şartını aramaktadır. 1961 Anayasası’nın Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu olmak üzere iki meclisli bir yapıya yer vermesi, özellikle kanun yapma ve anayasayı değiştirme sürecini yavaşlatan bir faktördür. 1982 Anayasası, isabetli olarak tek meclisli bir parlamento yapısını benimsemek suretiyle parlamenter sürece sürat ve etkinlik kazandırmıştır. 1982 Anayasası, çoğunlukçu demokrasi anlayışına geri dönmemekle birlikte, 1961 Anayasası’nın çoğulculuk felsefesine de sahip değildir. Doğru yanıt E'dir.